علی کریمی، علی دایی و فوتبالیست‌هایی که مقابل حکومت ایستادند

حسین ماهینی دیگر بازیکن سابق پرسپولیس هم بعد از چند نوبت حمایت از اعتراض‌ها و مواضع علی کریمی، بازداشت و به بند ۲۰۹ زندان اوین منتقل شدبی بی سی: در یک وضعیت عادی، نوشته‌های ستاره‌های سابق و فعلی فوتبال در شبکه‌های اجتماعی یا این که بازیکنان یک تیم بعد از بازی چگونه از ورزشگاه خارج می‌شوند، بخشی از شایعات رسانه‌های ورزشی را شکل می‌دهند. اما در ایران فضا چنان ملتهب است که هریک از این اتفاق‌های به ظاهر کوچک معنای سیاسی گرفته‌اند یا مرتبط با اعتراض‌های گسترده و سراسری چند هفته اخیر ارزیابی می‌شوند.

روز پنجشنبه ۲۱ مهر ویدیوی کوتاهی از استادیوم آزادی تهران منتشر شد که نشان می‌داد وحید امیری و مهدی ترابی بازیکنان تیم پرسپولیس در یکی از خروجی‌ها ایستاده‌اند. این ویدیو با این شرح منتشر شد که اتوبوس تیم بعد از بازی با مس رفسنجان آنها را «جا گذاشته» است. این دو بازیکن در بازی دو هفته قبل‌تر پرسپولیس با تراکتور بر خلاف سایر بازیکنان حاضر نشده بودند با مچ‌بند سیاه به میدان بروند.

بستن مچ‌بند نشانه همراهی فوتبالیست‌ها با کشته شدگان اعتراض‌ها در ایران است و سوابق این دو بازیکن نشان می‌داد که آنها از طرفداران حکومت ایران هستند. مهدی ترابی چند سال قبل بعد از گل زدن نوشته‌ای زیر پیراهنش را به نمایش گذاشته بود که «اطاعت از رهبری» را «تنها راه نجات کشور» دانسته بود.

جا گذاشتن این دو بازیکن در استادیوم آزادی، به عنوان برخورد اعضای تیم پرسپولیس با این دو بازیکن به دلیل همراهی نکردن با اعتراض نمادین آنها تلقی شد. اما چند ساعت بعد خبر دیگری آمد که مهدی ترابی و وحید امیری خودشان نخواسته‌اند سوار اتوبوس تیم پرسپولیس شوند، چون با اتومبیل شخصی‌شان به ورزشگاه آمده بودند.
اعتراض پرسپولیسی‌ها
تیم پرسپولیس در هفته‌های اخیر چند نوبت درگیر ماجراهای مربوط به اعتراض‌های اخیر شد. روز دهم مهر و بعد از بازی با تراکتور، سروش رفیعی تنها بازیکن این تیم بود که در جمع خبرنگاران حاضر شد و پس از آن که گفت مقابل دوربین‌های صداوسیما صحبت نمی‌کند، با الفاظی تند از فشار بر بازیکنان این تیم انتقاد کرد. او درباره شایعه‌های برخورد امنیتی صحبت کرد.

حسین ماهینی بازیکن سابق پرسپولیس و تیم ملی چند روز قبل‌تر از این مصاحبه بازداشت شده بود و آقای رفیعی در مصاحبه با خبرنگاران گفت وقتی اعضای تیم پرسپولیس از این بازیکن محبوس حمایت کرده‌اند، «از ده جا» به آنها زنگ زده‌اند و احضار شده‌اند و حتی شب قبل از بازی «سراغ» آنها آمده‌اند. به این ترتیب او به شکل تلویحی حضور نیروهای امنیتی در اردوی این تیم و تلاش برای بازداشت برخی بازیکنان را تایید کرد.

او در ادامه به شدت به حرف‌های حسن عباسی یکی از سخنرانان نزدیک به اصولگرایان که فوتبالیست‌ها را «لمپن و بی‌خاصیت» خوانده و از سبک زندگی آنها و همسران‌شان انتقاد کرده بود، اعتراض کرد و خطاب به او گفت: «به تو ربطی ندارد زن و بچه من چه‌جوری لباس می‌پوشند.» پیش از سروش رفیعی، یحیی گل محمدی سرمربی پرسپولیس هم از حرف‌های آقای عباسی انتقاد کرده بود.

طی چهار هفته اخیر بازیکنان سابق و فعلی پرسپولیس در مرکز توجه معترضان ایرانی و البته حامیان جمهوری اسلامی بوده‌اند. علی کریمی، بازیکن سابق پرسپولیس شاخص‌ترین چهره ورزشی حامی اعتراض‌های سراسری بوده است. او که از مدتی پیش ایران را ترک کرده است، در این مدت با استوری‌های صفحه اینستاگرامش و توییت‌های پرشمارش به شکل واضح حامی مردمی بوده که بعد از کشته شدن مهسا امینی به خیابان‌ها می‌آیند.

البته از آن سو، مقام‌های رسمی و رسانه‌های نزدیک به حکومت هم به شدت از او انتقاد کرده‌اند. حتی خبری درباره «پلمب» ویلای آقای کریمی منتشر شد و عده‌ای از مخالفان مواضع او علنی گفتند اموال او در ایران باید «مصادره» شود. حسین ماهینی دیگر بازیکن سابق پرسپولیس هم بعد از چند نوبت حمایت از اعتراض‌ها و مواضع علی کریمی، بازداشت و به بند ۲۰۹ زندان اوین منتقل شد.

رسانه‌های داخلی روز ۱۳ مهر خبر دادند آقای ماهینی که سابقه کاپیتانی پرسولیس را هم دارد، آزاد شده است. اما حمله لفظی به علی کریمی همچنان ادامه دارد. کار به جایی رسید که حتی عده‌ای در شبکه‌های اجتماعی سعی کردند صورت اموال او در ایران را انتشار دهند و این پیغام را به نهادهای قضایی بفرستند که توقیف اموال او یکی از راه‌های «جبران خسارت» موضع‌گیری‌های او است.
علی دایی در برابر روایت‌های حکومت
پای آقای گل سابق فوتبال جهان هم به اعتراض‌ها باز شد. علی دایی در روزهای اول اعتراض سراسری با انتشار متنی از علی کریمی دفاع کرده بود. اما در روزهای اخیر به شکل بی‌سابقه‌ای در مقابل جمهوری اسلامی ایستاد.

خبر حمله به دانش‌آموزان مدرسه شاهد در اردبیل و بازداشت و ضرب و شتم برخی از آنها به شدت مورد توجه قرار گرفت و برخی نهادهای صنفی و حقوق بشری خبر از کشته شدن یک دانش آموز به نام اسرا پناهی بعد از کتک خوردن دادند. حکومت بلافاصله وارد عمل شد. فردی به عنوان عموی اسرا پناهی مقابل دوربین تلویزیون ظاهر شد و گفت او سابقه بیماری قلبی مادرزادی داشته و در این مدرسه تحصیل نمی‌کرده و مرگش ربطی به اعتراض‌های اخیر ندارد.

اما برخی روزنامه‌نگاران با جست‌وجو در اینترنت کشف کردند که نام این دانش‌آموز به عنوان قهرمان شنا در برخی خبرهای مربوط به اردبیل آمده بود. سپس شایعات مربوط به خودکشی او منتشر شد. در همین حال علی دایی متنی منتشر کرد و به برخی حوادث اخیر اشاره کرد.

او که متولد اردبیل است و در دانشگاه شریف تحصیل کرده است، در یک پست اینستاگرامی نوشت که «سکوت ناشی از اعمال فشار حاکمیت در برابر اعتراضات و هتک حرمت به دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف» باعث شد اتفاق دیگری رخ دهد و آن را «تعرض به دانش آموزان بی‌گناه در مدارس و ضرب و شتم و ریختن خون یکی دیگر از دخترانم در زادگاهم» خواند.

این موضع‌گیری علی دایی ابتدا باعث شد رسانه‌های نزدیک به حکومت مصاحبه دیگری با عموی اسرا پناهی منتشر کنند که خطاب به علی دایی دوباره تاکید می‌کرد برادرزاده‌اش بر اثر بیماری درگذشت. اما نماینده اردبیل در مجلس روایت دیگری در واکنش به آقای دایی مطرح کرد.

سید کاظم موسوی روز ۲۴ مهرماه در جلسه علنی مجلس در یک تذکر شفاهی با انتقاد از حمایت «اسطوره‌های ورزشی» از «اغتشاشاگران» اعلام کرد بعد از «بررسی‌های انجام شده» پدر و مادر «دختر فوت شده» دو سال پیش طلاق گرفته بودند و پدر این دختر «اخیرا اعدام شده است». این نماینده بدون اسم بردن از اسرا پناهی گفت او در مدرسه «مورد نظر» درس نمی‌خوانده و چند رو پیش با خوردن «قرص» خودکشی کرده است.

دو روایت متناقض حکومتی درباره مدرسه شاهد اردبیل و مرگ یکی از دانش‌آموزانش در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفت. این ماجرا از دید علی دایی هم پنهان نماند. او با انتشار متنی جدید در اینستاگرام با اشاره به «جوسازی‌های اخیر صداوسیما، برخی خبرگزاری‌ها و مجلس» و روایت عموی اسرا پناهی خطاب به نماینده اردبیل نوشت که روایت او از «خودکشی» نادرست است.

آقآی دایی همچنین تاکید کرد اطلاعاتش از زدادگاهش «کامل» است و «اگر به صحت مساله‌ای نرسم، هیچگاه اظهار نظر نمی‌کنم.» او همچنین به تناقض در روایت‌های رسمی از مرگ اسرا پناهی اشاره کرد و به کنایه گفت به «اجماع» برسید و بعد خبری را منتشر کنید. در انتهای متن این فوتبالیست سابق آمده است: «تاریخ ثابت کرده، می‌کند و خواهد کرد چه کسانی دروغگو هستند.»در واکنش به تاکید علی دایی بر کشته شدن دختر دانش‌آموز اردبیلی، خبرگزاری میزان که به عنوان مرکز اطلاع رسانی قوه قضاییه عمل می‌کند، با انتقاد از او خواست اگر «مستنداتی در خصوص ادعای مطرح شده درباره مرگ دختر دانش آموز در اردبیل» دارد، به سرعت در اختیار «مراجع ذیربط» قرار دهد.

از سوی دیگر خبرهایی درباره «فشار شدید» به علی دایی از سوی نیروهای امنیتی منتشر شده است و البته علی کریمی که در سال‌های گذشته اختلاف او با آقای دایی به شکل گسترده در رسانه‌های ورزشی بازتاب داشت، با انتشار عکسی به او لقب «آقای گل» داد و با نوشتن «یاشاسین اردبیل» از همبازی سابقش حمایت کرد.
سردار آزمون بازیکن تیم ملی فوتبال هم یک استوری اینستاگرامی منتشر کرد و نوشت: «بمیرید هم نمی‌توانید علی دایی را خراب کنید.» و او را اسطوره‌ای «از جنس مردم» خواند. او پیش از این هم به اشکال مختلف همراهی خود با معترضان را نشان داده بود و در روزهای اخیر مواضع تندتری در برابر جمهوری اسلامی اتخاد کرده است.
وریا غفوری، استقلالی‌ها و اعتراض‌ها
استقلال به عنوان دیگر تیم پرطرفدار فوتبال ایران هم در هفته‌های اخیر درگیر اعتراض‌های مردمی شد. عارف غلامی مدافع این تیم بعد از حمایت از معترضان با دستور مصطفی آجورلو مدیرعامل وقت باشگاه استقلال از تمرین با تیم منع و به شکل موقت اخراج شد. البته آقای آجورلو چند روز بعد با تصمیم هیات مدیره استقلال برکنار شد و جای خود را به علی فتح‌الله زاده داد؛ اتفاقی که به نوشته رسانه‌های ورزشی ربطی به اعتراض‌های اخیر نداشت و ناشی از تقابل مدیرعامل سابق استقلال با صداوسیما درباره حق پخش مسابقات فوتبال بود.

مصطفی آجورلو که یکی از سرداران سپاه پاسداران بوده است، در ماه‌های اخیر با حاشیه‌های مربوط به تمدید نکردن قرارداد با وریا غفوری کاپیتان استقلال هم مواجه بود. موضع‌گیری‌های متعدد آقای غفوری علیه حکومت و به نفع مردم نه تنها باعث شد او از چند سال پیش دیگر به تیم ملی دعوت نشود، بلکه در نهایت به رفتن او از استقلال منتهی شد و او به باشگاه فولاد خوزستان پیوست.

هفته گذشته بعد از یکی از بازی‌های این تیم، وریا غفوری در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره جدایی‌اش از استقلال، آقای آجورلو را «ترسو» خواند که بعد از کنار گذاشتن او «مخفی» شد و «یک خط» هم توضیح نداد. این بازیکن سابق استقلال در هفته‌های اخیر با معترضان به حکومت همراهی کرد و سپس مدتی صفحه اینستاگرامش غیرفعال شد که ناشی از فشار نهادهای امنیتی بود.

بعد از این مصاحبه، برخی رسانه‌ها خبر دادند که به درخواست مدیرعامل باشگاه فولاد، نیروهای امنیتی به هتل محل اقامت بازیکنان پیش از بازی هفته پیش این تیم با پیکان رفتند تا آقای غفوری را بازداشت کنند اما با پادرمیانی جواد نکونام و کادر فنی، این اتفاق رخ نداد.

اما حمید گرشاسبی مدیرعامل باشگاه فولاد خوزستان در مصاحبه با یک رسانه داخلی این خبر را تکذیب کرد و گفت: «بعد از بازی متوجه شدم که نامه‌ای آمده که به وریا غفوری تحویل داده شود و به هیچ وجه موضوع دستگیری وجود نداشت.»

از سوی دیگر انتشار ویدیویی از جشن تولد گرفتن بازیکنان استقلال برای ریکاردو ساپینتو سرمربی پرتغالی در تمرین تیم به شدت با واکنش منفی طرفدران این تیم در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد و آنها انتقاد کردند در حالی که عده زیادی عزادار کشته شدگان اعتراض‌های اخیر هستند، استقلالی‌ها نباید چنین فیلمی منتشر می‌کردند.

البته بازیکنان استقلال مانند اغلب فوتبالیست‌های دیگر ایرانی طی هفته‌های اخیر بعد از گلزنی در مسابقات لیگ برتر فوتبال ایران خوشحالی نمی‌کنند یا برخی از آنها با مچ‌بند سیاه وارد زمین فوتبال می‌شوند تا همراهی خود با قربانیان اعتراض‌های اخیر را به نمایش بگذارند.

در حالی که فوتبال ایران در یک ماه اخیر تحت تاثیر اتفاق‌های داخل ایران بوده است، چند هفته دیگر جام جهانی فوتبال در قطر آغاز می‌شود و حتی درخواستی برای حذف ایران از این تورنمنت منتشر شده است. در حالی که بعد از اعتراض‌های خیابانی، برگزاری تمام مسابقات لیگ‌های فوتبال ایران بدون تماشاگر برگزار می‌شود، جام جهانی می‌تواند همه‌چیز را تغییر دهد.

تجمع‌های مردمی بعد از سه بازی ایران در دور گروهی جام جهانی -که در دو دهه اخیر سابقه دارد- می‌تواند به چالش جدیدی برای جمهوری اسلامی تبدیل شود. از سوی دیگر، عده‌ای می‌گویند این تیم «ملی» ایران نیست و نماینده جمهوری اسلامی در مهم‌ترین رویداد ورزشی دنیا است و خوشحالی یا غم درباره نتایجش معنا ندارد.

هرچند طی سه دهه گذشته فوتبال در ایران فرصتی بوده تا نهادها و افراد سیاسی پرتعدادی وارد صحنه شوند و حضور زنان در ورزشگاه‌ها سال‌ها یکی از خواسته‌های جامعه ایران بوده است، اما این ورزش پرطرفدار امروز به شکل بی‌سابقه‌ای با تحولات سیاسی و اجتماعی کشور گره خورده است و ستاره‌های سابق و فعلی را در برابر حکومتی قرار داده که سعی کرده از فوتبال به عنوان ابزاری برای محبوبیت خود استفاده کند.