رزمایش «عبور از ارس»؛ تلاشی برای انحراف اذهان از خیزش عمومی؟

دویچه وله: آیا رزمایش سپاه پاسداران در مرز ایران و جمهوری آذربایجان، در ۳۱مین سالگرد استقلال این کشور از اتحاد شوروی سابق، با هدف تحت‌الشعاع قرار دادن خیزش سراسری در ایران برگزار می‌شود؟ گزارشی از دالغا خاتین‌اوغلو، از باکو.

تبلیغات پر سر و صدای رزمایش نظامی سپاه پاسداران در مرزهای شمال غرب ایران، زیر عنوان "رزمایش اقتدار" اگر چه با سکوت مقامات رسمی همراه شده، اما بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جمهوری آذربایجان داشته است.

روز دوشنبه ۲۵ مهرماه، دومین سالروز آزادی منطقه فضولی آذربایجان در مرز با ایران است؛ منطقه‌ای که قبل از اشغال آن توسط ارمنستان در سه دهه پیش، با نزدیک به ۴۰۰ هزار سکنه، پرجمعیت‌ترین منطقه اشغالی کشور بود.

همچنین امروز سه‌شنبه ۱۸ اکتبر ۳۱مین سالگرد اعلام استقلال جمهوری آذربایجان از اتحاد شوروی سابق است که ایران دو ماه در به‌رسمیت شناختن آن تردید و تاخیر کرد. هم‌زمانی رزمایش سپاه با این مناسبت نیز قابل تأمل است.

در همین زمینه روزنامه مساوات، وابسته به حزب اپوزیسیون، با پوشش رزمایش گسترده سپاه در مرزهای با جمهوری آذربایجان، به موضوع دو سالگرد مهم در تاریخ این کشور اشاره کرده و نوشته است: «ایران بسیار دیرتر از کشورهای دوردست، نظیر رومانی و پاکستان اقدام به به‌رسمیت شناختن جمهوری آذربایجان کرد».

این گزارش همچنین با اشاره به تغییر نام منطقه "قارابولاق" آذربایجان به "فضولی" در سال ۱۹۳۰ میلادی به افتخار شاعر شهیر ترک‌زبان، محمد فضولی، شاعر سده دهم خورشیدی و صاحب دیوان سه زبانه، ترکی، فارسی و عربی، می‌نویسد: «جمهوری اسلامی با ادعای شیعی‌گری، طی سه دهه اشغال و ویرانی کامل این منطقه نه اعتراضی به ارمنستان کرد و نه مانور نظامی در مرزهای با فضولی برگزار نمود».
صحنه‌ای از روز دوم "رزمایش اقتدار" نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در منطقه ارساین گزارش همچنین به سفر سال گذشته رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، به منطقه فضولی برای افتتاح فرودگاه این منطقه اشاره کرده و گفته است که او هفته جاری نیز برای افتتاح فرودگاه زنگلان به مناطق آزادشده سفر خواهد کرد.

این گزارش می‌افزاید: «دوستی و برادری یعنی این. ترکیه در سختی و خوشی کنار آذربایجان است. آزادسازی منطقه فضولی هم‌زمان بود با حمله موشکی ارمنستان به شهر گنجه و کشته شدن ۱۷ شهروند؛ اما ایران آن زمان هم حتی تسلیت نگفت».

روزنامه مساوات همچنین به مرز ۱۱ کیلومتری آذربایجان (نخجوان) با ترکیه اشاره کرده و می‌افزاید: «با ایران نزدیک به ۷۰۰ کیلومتر مرز مشترک داریم، اما ثمره آن را در گزارش‌های پیاپی گمرکی از قاچاق مواد مخدر می‌توان آشکارا دید. نمونه آخری توقیف نزدیک به ۱۴ کیلوگرم مواد مخدر در شنبه هفته جاری، از مقصد ایران به جمهوری آذربایجان بود».

گمرک آذربایجان روز دوشنبه نیز اعلام کرد که دو مورد قاچاق مواد مخدر از مرزهای ایران را شناسایی و در مجموع حدود ۹ کیلوگرم مواد مخدر و نزدیک چهار هزار قرص روان‌گردان توقیف کرده است.
ادعاهای ایران از زمان جنگ ۴۴ روزه
بهروز محرم‌اف، نماینده مجلس جمهوری آذربایجان، در گفت‌وگو با خبرگزاری آذری‌پرس این کشور با اشاره به ادعاهای مختلف ایران درباره تهدیداتی که از طرف جمهوری آذربایجان می‌بیند، گفته است: «جمهوری اسلامی سیمای واقعی و ریاکارانه خود را در جریان جنگ قره‌باغ و بعد از آن نشان داد».

در جنگ ۴۴ روزه قره‌باغ مقامات نظامی و سیاسی ایران بارها مدعی ورود "هزاران تروریست تکفیری" از سوریه به جمهوری آذربایجان برای جنگ در قره‌باغ شدند.
صحنه‌ای از روز دوم "رزمایش اقتدار" نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در منطقه ارسبعد از آزادسازی قره‌باغ و هفت منطقه اطراف آن، ایران از این ادعا عقب‌نشینی کرد و مدعی شد که اسرائیل در مناطق آزادشده پایگاه نظامی تاسیس کرده و مانور گسترده نظامی در مرزهای با این مناطق انجام داده است؛ موضوعی که با واکنش تند جمهوری آذربایجان مواجه شد.

طی ماه‌های گذشته نیز ایران مدعی شده است که جمهوری آذربایجان می‌خواهد با فشار بر ارمنستان، کریدور زنگه‌زور را برای اتصال به نخجوان و ترکیه باز کند و این موضوع به "قطع مرزهای ایران و ارمنستان" منجر خواهد شد.

جمهوری اسلامی توضیح نمی‌دهد که افتتاح یک راه ترانزیتی در خاک ارمنستان که در توافق آتش‌بس میان دولت باکو و ایروان در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ بر آن تاکید شده، چگونه مرزهای ایران و ارمنستان را قطع کرده و تغییر خواهد داد.

در همین زمینه علی علیزاده، سفیر جمهوری آذربایجان در تهران، طی مصاحبه‌ای با سایت "آوا دیپلماتیک" ایران در ۲۳ مهرماه، تغییر مرز ایران و ارمنستان را "شایعه" خواند و گفت: «پروژه زنگه‌زور کریدوری است که برای ایجاد ارتباط بین بخش اصلی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان ایجاد می‌شود و نه مرز ایران و ارمنستان را تغییر می‌دهد و نه بر علیه هیچ کشور ثالثی است».

ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی، هفته گذشته در حاشیه اجلاس "سیکا" در قزاقستان در دیدار با الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان، باز هم گفته بود: «از نظر جمهوری اسلامی ایران هر گونه تغییر در مرزهای تاریخی و ژئوپلیتیک منطقه و تغییر در وضعیت ترانزیتی ایران و ارمنستان مردود است».

آقای علی‌اف در این دیدار بر احترام دولتش به مرزهای همسایگان تاکید کرد.
تهدید تلویحی سپاه برای ورود به خاک آذربایجان
رزمایش قبلی مهرماه سال گذشته با مشارکت نیروی زمینی ارتش ایران و سپاه پاسداران برگزار شد و هدف آن واکنش به "حضور پیدا و پنهان عناصری از اسرائیل در کشورهای منطقه" و احتمال تغییر مرزها عنوان شده بود.

به نوشته خبرگزاری تسنیم، رزمایش کنونی "اقتدار ایران" به لحاظ حجم نیرو و تجهیزات گسترده‌تر از رزمایش قبلی است و در آن برای اولین بار "نصب پل شناور به روی ارس برای انتقال تجهیزات و نیرو" تمرین می‌شود.

این موضوع عملا تهدید برای ورود نظامی جمهوری اسلامی ایران به خاک جمهوری آذربایجان است.
صحنه‌ای از روز دوم "رزمایش اقتدار" نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در منطقه ارسدر همین زمینه، توفیق ذوالفقار، وزیر خارجه پیشین جمهوری آذربایجان، به خبرگزاری "توران" این کشور گفته است که هدف مانور نظامی ایران "تقابل" با جمهوری آذربایجان است.

او در ادامه گفته است: «با توجه به تضعیف نفوذ روسیه در منطقه به خاطر تهاجم نظامی به اوکراین و تحریم‌های غرب، احتمالا مقامات جمهوری اسلامی در صدد پر کردن خلا قدرت روسیه در قفقاز و ایجاد جای پا در این منطقه هستند».

وی به افزایش قدرت نظامی جمهوری آذربایجان، اتحاد راهبردی باکو و آنکارا، همچنین روابط نزدیک باکو با مسکو و غرب اشاره کرده و می‌گوید: «تهدیدات ایران علیه آذربایجان جنبه عملی نخواهد داشت».

او در مصاحبه با بخش آذربایجانی صدای آمریکا نیز به موضوع اعتراضات گسترده مردمی در شهرهای مختلف ایران اشاره کرده و می‌گوید: «احتمالا سپاه در تلاش برای ایجاد جو روانی و انحراف افکار عمومی جامعه ایران به موضوعات دیگر است».

اوزئیر جفرلی، کارشناس ارشد نظامی نیز در گفت‌وگو با سایت "یئنی خبر" هدف مانور نظامی سپاه را تلاش برای تاثیر بر افکار عمومی مردم ایران عنوان کرده و با اشاره به تبلیغات گسترده و پر سر و صدای جمهوری اسلامی درباره این رزمایش گفته است: «ترسی از این رزمایش‌ها نداریم».

او گفته است: «این مانور نظامی مصرف داخلی برای خود ایران دارد».