جایزه نوبل شیمی به سه محقق روش نوین پیوند زدن ملکول‌ها تعلق گرفت

کارولین برتوزی توانست نقشه بیوملکول گلیکان – اینجا به رنگ سبز – را تهیه کندبی بی سی: جایزه نوبل شیمی به سه دانشمند اعطا شده است که درباره نحوه پیوند زدن ملکولها در روش موسوم به شیمی «کلیک» تحقیق کرده اند.

تحقیقات کارولین برتوزی، مورتن مِلدال و بری شارپلِس امکان پیوند ملکول‌ها مثل قطعات لگو را فراهم می‌کند.

این روش در طراحی معالجات سرطان و نشانه‌گیری مستقیم تومورها کاربرد دارد.

مطالعات آنها ساخت ترکیب‌های شیمیایی را منقلب کرده و آن را ساده‌تر و موثرتر کرده است.

کارولین برتوزی از آمریکا که پیشتاز روش «زیست متعامد» (بیواورتوگونال) است که سلول‌های را به هم پیوند می‌زند، هشتمین زنی است که برنده نوبل شیمی می‌شود.

پروفسور بری شارپلِس، که او هم آمریکایی است، اکنون برنده دو جایزه نوبل شده است. او ابتدا در سال ۲۰۰۱ به خاطر تحقیقات به روی کاتالیزورهای کایرال (دست‌سانی) برنده این جایزه شده بود.

پروفسور مورتن مِلدال، از دانمارک، به برنامه نیوزآور بی‌بی‌سی گفت که بعد از باخبر شدن از دریافت جایزه «برای نیم ساعت می لرزیدم.»

بری شارپلس و مورتن ملدال که مستقل از هم کار می‌کردند شالوده شیمی موسوم به «کلیک» را بنا گذاشتند.

برای درک آن به بازی لگو فکر کنید. یک قطع دارای برجستگی‌هایی است و دیگر دارای حفره‌هایی که با فشار دادن آنها روی هم به هم می‌چسبند.

پروفسور الیسون هولمی از دانشگاه ادینبورو در بریتانیا توضیح داد که همین فرآیند در شیمیِ کلیک کاربرد دارد.

او به بی‌بی‌سی نیوز گفت: «دو جفت شیمیایی طوری طراحی می‌شوند که دقیقا با هم جور باشند تا وقتی در محیط مناسب به هم می‌رسند به راحتی جفت شوند.»
تصویر برندگان در وبسایت آکادمی نوبلاما این روش ابتدا در سلول‌های زنده قابل استفاده نبود چون به عنصر مس نیاز داشت که سلول‌ها را می‌کشد.

پروفسور برتوزی با کشف بزرگ خود شیمی کلیک را در سلول‌ها قابل استفاده کرد. او همچنین توانست به جای یون‌های مس از عناصر دیگری که با هم برهم کنش دارند استفاده کند.

به گفته پروفسور هولمی این مطالعات به دانشمندان امکان داد «در داخل بدن انسان کار شیمیایی انجام دهند، مطمئن شوند که دارو به جای درست منتقل می‌شود و از جای نادرست فاصله می‌گیرد.»

او می‌گوید که این همچنین یک «ابزار اکتشافی در علم زیست شناسی» است که به داشمندان اجازه می‌دهد ملکول‌های تازه را که نمی‌دانستیم وجود دارند ببینند.

جایزه ۱۰ میلیون کرونی (۸۰۰ هزار پوندی) میان برندگان تقسیم خواهد شد.

جایزه سال قبل هم نصیب دو دانشمند شد که ابزارهایی را برای ساختن ملکول ها ایجاد کرده بودند.

کمیته نوبل روز دوشنبه جایزه پزشکی امسال را به سِوانته پِیبو به خاطر مطالعات درباره تکامل انسان اعطا کرد.

جایزه روز سه‌شنبه نوبل فیزیک هم به تحقیقات درباره فیزیک کوانتوم تعلق گرفت.