از «جادوگری» فوتبال تا کنشگری مدنی؛ علی کریمی در کجای اعتراضات ایستاده؟

علی کریمی، معروف به جادوگر در زمین فوتبال بود حالا نوشته‌هایش باعث عصبانیت رسانه‌های حکومتی شده استبی بی سی: مسعود آذر

واکنش هنرمندان، ورزشکاران و چهره‌های شاخص به جان باختن مهسا امینی بی‌سابقه است. موضع‌‌گیری و سخنان آنها در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای دارد و درمیان این اعتراض‌ها، صدای کسی که بیش از سلبریتی‌ها به گوش می‌رسد، صدای علی کریمی فوتبالیست سابق تیم ملی ایران است.

تا کنون، چهره‌هایی درباره مهسا امینی حکومت را سرزنش کردند، تک مطلب یا نوشته یا واکنش‌هایی را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته‌اند و مرزبندی و موضع‌شان را روشن کردند اما جلوتر نرفتند، بعضی‌ از آنها نیز به قول مسعود کیمیایی، کارگردان شناخته شده سینما «وسط باز» بودند و صریح و روشن نگفتند حرف‌شان چیست و یکی به میخ زدند و یکی به نعل.

اما در میان این واکنش‌ها، علی کریمی نه تنها مواضع‌اش را روشن گفت بلکه با معترضان همنوا شد و گاهی یک قدم از آنها نیز جلوتر رفت و در پیام‌هایی که می‌داد پیشنهاد و راهکار نیز به معترضان ارایه می‌کرد و روز گذشته از ارتش نیز خواست تا وارد صحنه شود و مانع از کشته شدن مردم در خیابان‌ها شود.

نوشته‌ها و پست‌های پی در پی این ورزشکار، چهره ورزشی او را به یک کنشگر اجتماعی تغییر داده و این روزها فعالیت چشمگیرش در شبکه‌های اجتماعی و سرشاخ شدن با مسئولان حکومتی، با عصبانیت رسانه‌های نزدیک به حکومت و طرفداران نظام روبرو شده تا جایی‌که او را در جایگاه «اغتشاشگر» و ضد انقلاب» قرار داده‌اند و خواهان تعقیب قضایی و حتی مصادره اموال او شده‌اند.
از دنیای فوتبال تا کنشگری اجتماعی
وقتی تیم ملی فوتبال ایران مجوز ورود به جام جهانی امسال را بدست آورد، فیفا کاریکاتوری از چهار فوتبالیست شاخص سابق ایران منتشر کرد که یکی از آنها علی کریمی بود.

 شهرت او به سابقه و دوران حرفه‌ای او در فوتبال برمی‌گردد. چنین پشتوانه‌ای به او این قدرت را داده تا بتوانند صدای بلندتری نسبت به معترضان داشته باشد و کسانی که در کف خیابان‌ها شعار می‌دهند، در حمایت از او نیز شعار بدهند و از بقیه چهرهای شناخته شده ایران نیز بخواهند مانند علی کریمی در صحنه باشند و از معترضان حمایت کنند.

با نگاهی به مواضع علی کریمی در سال‌های اخیر، می‌توان چنین برداشت کرد که او یک شبه تغییر نکرده و با وجود اینکه دی‌ماه دو سال پیش می‌خواست رئیس فدارسیون فوتبال و به نوعی وارد سیستم اجرایی کشور شود، اما مواضع او همچون امروز تند و صریح بوده و تقریبا درباره اکثر مسایلی که در کشور رخ داده از زلزله کرمانشاه گرفته تا فروریختن ساختمان متروپل آبادان مطلبی یا نکته‌ای گفته و حکومت را به طور مستقیم خطاب قرار داده است.

علی کریمی در جریان انتخابات جنجالی سال ۸۸، در حالی که در اوج شهرت و محبوبیت بود و او را «جادوگر» صدا می‌کردند و ۲۹ سال داشت در بازی ملی با دستبند سبز به همراه چند بازیکن دیگر وارد زمین بازی شد و جانب معترضان به نتیجه انتخابات را گرفت. علی کریمی در شهریورماه سال ۹۸ در جریان جان باختن سحر خدایاری، معروف به «دختر آبی» که جانش را در راه ورود به وررشگاه آزادی از دست داد، خواستار بایکوت ورزشگاه‌ها شد. رسانه‌های ایران در دوران کرونا بخاطر حمایت‌ها و کمک‌های مالی و پزشکی آقای کریمی به مردم نیازمند، از او تجلیل کردند و خبرگزاری ایرنا در اسفندماه ۹۸ نوشته بود « علی کریمی جادوگر فوتبال ایران برای مبارزه با کرونا به یاری مردم گیلان شتافت». او سال گذشته در جریان فروریختن ساختمان متروپل آبادان نوشته بود «با کشتی سانچی غرق شدیم، با پلاسکو سوختیم، با هواپیمای ٧٥٢ سقوط کردیم، با متروپل ویران شدیم، من چه گویم که غریب است دلم در وطن!!!».

در همین ماه گذشته، هنگامی که یک روحانی به خاطر نوشته‌ علی کریمی درباره نذری و عاشورا، او را «بی‌شرف» با چند فحش دیگر خوانده بود، در یک اقدام کم سابقه با همان ادبیات، همان روحانی را خطاب قرار داد و موجی از حمایت‌ها از جمله شماری از ورزشکاران به راه افتاد.

پیام‌های علی کریمی نشان می‌دهد که او یکی از حامیان سرسخت زنان، بخصوص برای ورود به ورزشگاه‌ها بوده و یکی از نخستین پیام‌هایی که او درباره مرگ مهسا امینی نوشت این بود که « کاوه آینده ایران یک زنه» و «ننگ این دوره را با آب زمزم و کوثر هم نمیشه شست».
ضدانقلاب‌ها
«ضد انقلاب»، «دشمن»،«اغتشاشگر» و... واژه‌های آشنایی هستند که از زبان مسئولان و رسانه‌های حکومتی ایران زیاد شنیده می‌شود. این واژه‌ها به نوعی کلید واژهایی هستند که بیشتر برای خارج کردن رقیب از صحنه بکار می‌رود و اتهامی است که می‌توان فرد یا گروه مخالف را بدون محاکمه یا تشریفات قانونی محاکمه کرد یا مجوزی برای استفاده از قوه قهریه برای سرکوب مخالفان است.

رسانه‌های نزدیک به حکومت از جمله خبرگزاری فارس و روزنامه دولتی ایران روز پنجشنبه سی‌ام شهریورماه علی کریمی را به عنوان «لیدر آشوب‌های خیابانی» یا «تئوریسین و رهبر اپوزیسیون کشور» معرفی کردند

روزنامه ایران با اشاره حساب کاربری علی کریمی مدعی شد « محتوای توئیت‌های او از طرف افراد ناشناس برای او ارسال شده».

خبرگزاری فارس که نزدیک به سپاه پاسداران است در مطلبی با عنوان «سیر تطور رهبران ضدانقلاب» نوشت « اگر روزگاری چهره‌های امنیتی نظیر سعید حجاریان‌ها، تاجیک‌ها، عبدی‌ها و... با پشتوانه‌های نظری و لجستیکی خارجی هدایتگر صحنه‌های کف میدان بودند و با نظریه فشار از پایین و چانه زنی در بالا آشوب و اغتشاش را تئوریزه می‌کردند، حالا میدان‌داری و لیدرهای اجتماعی به لمپن‌هایی نظیر محمد حسینی، مصی علی نژاد، علی کریمی و نظایر آن‌ها رسیده است».. خبرگزاری فارس در مطلب دیگری علیه آقای کریمی ۴۴ ساله، نوشت « او برخلاف دریبل‌های زیبایش، بسیار سطحی و مبتدی است» و «متلک گویی‌های گاه و بیگاه وی در همه حوزه‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بعضا با لایک و کامنت‌های مخاطبانش مورد استقبال قرار می‌گیرد. حالا او چند سالی است خود را در قامت یک مصلح و رهبر اجتماعی تصور می‌کند». روزنامه «اعتماد» که مشی اصلاح‌طلبانه دارد در واکنش به این اتهام‌ها در روز ۳۱ شهریورماه با تیتر «علی کریمی خائن نیست» نوشت « علی کریمی از شرایطی که بر جامعه حاکم شده ناراحت است. عصبی است از اینکه می‌بیند بحران‌های اجتماعی و اقتصادی روی کشور سایه انداخته. غصه می‌خورد از اینکه خونی ریخته شود. از دیدن رنج مردم، همان‌هایی که سال‌ها او را روی سکو‌ها تشویق کردند دلش به درد می‌آید».

با وجود انتقادهایی که از علی کریمی در رسانه‌های اصولگرا شده، خودش می‌گوید: «دلسوز وطن است و اغتشاشگر نیست.»
سلبریتی‌ها جایگزین احزاب
وقتی مشارکت در انتخابات به حداقل ممکن می‌رسد، احزاب و گروه‌های سیاسی حتی دارای مجوز، از کار افتاده و نقشی درتحولات سیاسی ندارند و بی‌اثر و ثمر می‌شوند. در این موارد، معمولا گفته‌ها و سخنان سایر گروه‌ها و اقشار مرجع مانند هنرمندان و ورزشکاران با اهمیت‌تر می‌شود.

در سال‌های گذشته سیاسیون از اصلاح‌طلبان گرفته تا محافظه‌کاران، بخصوص در ایام انتخابات، حساب ویژه‌ای برای جذب این گروه‌ها باز می‌کنند. سابقه رفتار حکومت با این اقشار نشان می‌دهد تا زمانی که در همان چارچوب و سیاست‌های حکومت پیش بروند تشویق و تبلیغ می‌شوند اما به محض اینکه بخواهند به اصطلاح «شاخ» شوند، آنها را از عرصه حتی شغلی خودشان دور می‌کنند.

یکی از معیارهایی که این روزها برای حکومت با اهمیت‌تر از گذشته شده، تعداد فالوئرها و مخاطبان هنرمندان و ورزشکاران در اینستاگرام و توئیتر است. بالا بودن مخاطبان کسانی مانند علی کریمی که بیش از یازده میلیون فالوئر نفر دارد خود به خود می‌تواند به عنوان یک تهدید در بزنگاه‌ها و بحران‌ها برای حکومت محسوب شود.

به نظر می‌رسد رسانه‌های امنیتی و نظامی نزدیک به حکومت و گروه‌های سایبری یا همان افسران جنگ نرم تلاش گسترده و هدفمندی برای مهار یا خارج کردن این افراد از اعتراضات و وقایعی مانند امروز دارند.