خبرگزاریهای ریا نووستی، تاس و اینترفکس به نقل از بیمارستان بالینی مرکزی در مسکو گزارش دادند که «میخائیل سرگییویچ گورباچف غروب امروز پس از یک دوره طولانی بیماری شدید درگذشت.»
آقای گورباچف که در سالهای ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۱ قدرت را در دست داشت و روابط ایالات متحده و شوروی را بهبود بخشید، آخرین رهبر زنده دوران جنگ سرد بود.
او تقریبا تمام دو دهه آخر عمر خود رادر حاشیه سیاست گذراند و پس از اقدام روسیه در انضمام شبهجزیره کریمه به خاک خود در سال ۲۰۱۴ و نیز حمله نظامی این کشور به اوکراین، به طور متناوب از کرملین و کاخ سفید درخواست کرد که روابط خود را بهبود ببخشند.
گورباچف در این سالهای آخر به دفعات در بیمارستان بستری شد و طی دوران همهگیری ویروس کرونا نیز خود را قرنطینه کرد.
آخرین رهبر اتجاد جماهیر شوروی چهرهای مورد احترام در غرب بود که گاهی با اسم مستعار و محبتآمیز گوربی از او یاد میشد. این احترام ناشی از کاهش تنشهای هستهای میان ایالات متحده و شوروی در دهه ۱۹۸۰ و بیرون آوردن اروپای شرقی از پشت پرده آهنین بود.
او در سال ۱۹۹۰ به خاطر مذاکره با رونالد ریگان، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، برای دستیابی به یک معاهده تاریخی هستهای برنده جایزه نوبل صلح شد و از تصمیم وی برای عدم مداخله ارتش شوروی در جریان رخدادهایی که به سقوط دیوار برلین انجامید، به عنوان تصمیمی کلیدی برای حفظ صلح یاد میشود.
او همچنین به خاطر اصلاحات در اتحاد جماهیر شوروی که به شفافیت بیشتر و آزادی عمومی انجامید و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را تسریع کرد، مورد ستایش غرب است.
آقای گورباچف، به عنوان رهبر سابق شوروی، یکی از بانفوذترین چهرههای سیاسی قرن بیستم بود.
او در زمان انحلال اتحاد جماهیر شوروی رهبر این کشور بود. در آن زمان بیش از ۷۰ سال از عمر اتحاد شوروی میگذشت و این کشور از زمان جنگ جهانی دوم بخشهای وسیعی از آسیا و اروپای شرقی را تحت سلطه خود داشت.
با این حال، وقتی او در سال ۱۹۸۵ فرآیند اصلاحات را شروع کرد، هدفش صرفا احیای اقتصاد راکد کشورش و ترمیم رویهها و فرآیندهای سیاسی آن بود با این حال در آن دوران احتمالا نمیدانست که تلاشهایش نقطه آغاز سلسله رویدادهاییست که نهایتا به پایان حکومت کمونیستی در اتحاد شوروی و همچنین دیگر کشورهای اقماری آن منجر خواهد شد.
از میخائیل گورباچف که در سال ۱۹۸۵ به قدرت رسید به عنوان رهبری که اتحاد جماهیر شوروی را از انزوای جهانی خارج کرد و میان مسکو و غرب پل زد یاد میشود، با این حال او نتوانست مانع فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ شود. شاید هم به همین علت بسیاری از مردم روسیه او را به علت سیاستهای اصلاحیاش و عواقب انحلال شوروی ملامت میکنند.
آقای گورباچف وقتی تنها ۵۴ سال داشت به عنوان دبیرکل حزب کمونیست شوروی انتخاب شد و عملا قدرت را در دست گرفت. او در آن زمان جوانترین رهبر حزب کمونیست بود و به عنوان چهره «تازه نفس» حزب شمرده میشد که میتوانست در کنار چهرههای ارشد اما سالخورده حزب، خون تازهای به اتحاد جماهیر شوروی تزریق کند.
سیاست «گلسنوست» دولت او که تقریبا برابر «شفافیت و انتقادپذیری» در سیستمهای حکومتی بلوک غرب تعبیر میشد، به جامعه روسیه اجازه داد که دولت را به نحوی که تا پیش از آن غیرقابل تصور بود نقد کنند.
از طرف دیگر، این سیاست به ملیگرایان در کشورهای عضو اتحاد جماهیر شوروی اجازه داد که با انتقاد از مسکو به دنبال استقلال و در دست گرفتن حکومت در سرزمین خود بروند که در نهایت هم همین روند به فروپاشی شوروی انجامید.
در صحنه بینالمللی بزرگترین دستاورد آقای گوباچف امضای پیمان کنترل رقابت تسلیحاتی با آمریکا بود.
او همچنین هنگامی که در کشورهای بلوک شرق اعتراضات و مبارزات علیه احزاب کمونیست حاکم شکل گرفت، به مسکو اجازه دخالت نظامی و لشکرکشی نداد.
در غرب از میخائیل گورباچف به عنوان معمار اصلاحاتی یاد میشود که در نهایت به پایان جنگ سرد - دست کم فصل بعد از جنگ جهانی دوم آن - منجر شد.
از راننده کمباین تا هدایتگر بلوک شرق
میخائیل سرگئیویچ گورباچف در ۲ مارس ۱۹۳۱ (۱۲ اسفند ۱۳۰۹) در منطقه استاوروپول در جنوب روسیه بهدنیا آمد.
پدر و مادر او هر دو در مزارع اشتراکی کار میکردند، و گورباچف خودش در ابتدای جوانی راننده ماشین دروی محصول -کمباین- بود.
او در سال ۱۹۵۵ از دانشگاه دولتی مسکو فارغالتحصیل شد، و از همان زمان یکی از اعضای فعال حزب کمونیست بود.
او سپس با همسرش رایسا به استاوروپول برگشت و ترقی سریع خود را در تشکیلات منطقهای حزب آغاز کرد.
گورباچف به نسلی از فعالان حزب تعلق داشت که بعد از انقلاب سال ۱۹۱۷ روسیه متولد شده بودند، و دیگر حضور چهرههای سالخورده در ردههای عالی حزب را برنمیتابیدند. او در سال ۱۹۶۱ دبیر منطقهای سازمان جوانان حزب کمونیست شد و بهعنوان نماینده برای حضور در کنگره حزب انتخاب شد.