مکمل‌های ضروری در دوره بارداری

رادیو فردا: بارداری، سفری مبهم، گاهی سخت و چالش‌برانگیز و گاهی شیرین و مهیج است. بارداری، به ظاهر ساده است و برای برخی به سادگی اتفاق می‌افتد، اما برای عده زیادی چالشی است که پس از ماه‌ها یا شاید سال‌ها، اصطکاک روانی و جسمی محقق می‌شود.

اما توصیه‌های عرفی و تحقیقات علمی در زادوولد، چگونگی باردار شدن و سپری کردن بارداری تا زایمان، برای هزاران سال محل سردرگمی عده زیادی از افراد بوده است.

به موارد فوق، بیماری‌های زمینه‌ای روانی، افسردگی و ترس‌های بارداری، کمبود مواد مغذی قبل و بعد از بارداری، عدم دسترسی یا زیادی مصرف مواد غذایی، کم‌وزنی، پروزنی، پراکلامسیا، فشار خون، دیابت بارداری، استراحت مطلق، مراقبت از مایع آمنیوتیک و بیماری‌هایی با منشأ ریزمغذی‌ها، و کم‌وزنی یا پروزنی جنین را می‌توان افزود که عمده آنها مواردی است که تا درصد بالایی به ترکیب مواد غذایی مصرفی، قبل، هنگام و بعد از بارداری ربط پیدا می‌کند.

در این میان مصرف مکمل‌ها به خصوص مولتی‌ویتامین‌های بارداری، چنان در فرهنگ تغذیه بارداری جا باز کرده که اولویت هر فرد باردار، خرید قرص و مکمل‌های بارداری بدون توجه به نیاز بدن آن شخص است.
چه مکملی بخوریم؟

داشتن یک رژیم غذایی متنوع و متعادل راهکار تغذیه‌ای توصیه شده در هر شرایطی است. در بارداری هم تغذیه مناسب قبل و بعد از بارداری تا درصد زیادی سلامت مادر و نوزاد را تأمین می‌کند، اما در مواردی لازم است تا از برخی مکمل‌ها حتی قبل از بارداری همراه با خوراکی‌ها مصرف شوند.
اسید فولیک
یکی از مکمل‌هایی است که مصرف آن حداقل سه ماه قبل از بارداری توصیه می‌شود. شکل‌گیری مناسب مغز و نخاع به دریافت مناسب اسید فولیک وابسته است و کمبود اسید فولیک در طول بارداری احتمال ابتلای نوزاد به ضایعات مغزی یا نخاعی را افزایش می‌دهد.
آهن
آهن یکی دیگر از مواد مغذی است که در صورت کمبود قادر به ایجاد آسیب‌های جدی در مادر و جنین است. بنابراین، سنجش به موقع میزان آهن در بدن و آگاهی از مقدار هموگلوبین و فریتین بدن، یکی از واجبات شروع بارداری است. دوز مصرفی آهن در طول بارداری مهم است و از آن دسته از مواد مغذی است که مصرف سرخود و بدون نیاز آن توصیه نمی‌شود.
ویتامین دی
مصرف ویتامین دی به خصوص در جوامعی چون ایران که اکثر زنان دچار کمبود ویتامین دی هستند، از واجبات است، اما حتی اگر کمبود شدید هم وجود داشته باشد در حین بارداری مصرف دوزهای بالای این ویتامین توصیه نمی‌شود.

مصرف ویتامین دی در صورت کمبود بسیار مهم است، چرا که تحقیقات متعددی ارتباط آن را با فشار خون بارداری، دیابت بارداری، تولد نوزاد کم‌وزن، از دست دادن جنین، زایمان زود هنگام و افسردگی بعد از بارداری تأیید کرده‌اند.
اسیدهای چرب امگا ٣
اسیدهای چرب مفید امگا ٣ که در ماهی‌های آب‌های سرد شبیه قزل‌آلا و ماهی آزاد زیاد است، از دسته مواد مغذی است که مصرف آن قبل از بارداری، و در حین بارداری و شیردهی توصیه می‌شود. اگر قصد استفاده از مولتی‌ویتامین‌های بارداری را دارید، نوعی که اسیدهای چرب امگا ٣ شامل ایکوزاپنتانوییک اسید و دوکوزاهگزانیویک اسید را دارند، استفاده کنید.
منیزیوم
منیزیوم ماده مغذی است که نیاز به آن در طول بارداری افزایش می‌یابد. این افزایش نیاز به دلیل تغییرات هورمونی در طول بارداری و دفع زیادتر منیزیوم در ادرار دارد. مکمل‌های موجود در بازار با تنوع طعم و شیرین‌کننده به شکل قرص، پودر یا شربت هستند که توجه به نوع شیرین‌کننده اهمیت زیادی دارد.

برخی از تحقیقات قطع مصرف مکمل منیزیوم در سه ماهه آخر بارداری را توصیه می‌کنند.
کلسیم
کلسیم از مواد مغذی است که میزان مورد نیاز روزانه به آن در طول بارداری افزایش می‌یابد. کلسیم از دسته مواد مغذی هست که با مصرف به اندازه غذاها و خوراکی‌های حاوی آن، معمولاً نیازی به دریافت مکمل ندارد. با این حال دقت در دوز مصرفی مکمل‌های کلسیم که در ایران زیاد تجویز می‌شود، بسیار مهم است چرا که همانقدر که کمبود آن، سلامت استخوان‌ها و اسکلت مادر و جنین را به مخاطره می‌اندازد، زیادی مصرف آن هم، عامل ایجاد سنگ کلیه است به علاوه، مصرف زیاد کلسیم جذب آهن و روی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

میزان نیاز روزانه به کلسیم در بارداری، نباید زیادتر از ۲۵۰۰ میلی‌گرم در روز برای زنان باردار بین ۲۹ تا ۵۱ سال باشد. این در حالی است که دوز موجود در مولتی‌ویتامین‌های بارداری عموماً بی‌خطر است و نهایتاً یبوست یا نفخ ایجاد می‌کند.
پروبیوتیک‌ها
با توجه به تحقیقات متعدد، مصرف روزانه مکمل‌های پروبیوتیکی به جز ساکارومایسس بولاردی در طول بارداری و شیردهی بی‌خطر است. مصرف پروبیوتیک‌ها ریسک مشکلات بارداری را کاهش می‌دهد و احتمال اگزما در نوزاد را کم می‌کند. تحقیقات مختلف نشان داده که مصرف پروبیوتیک‌ها در بسیاری از موارد بی‌ضرر است اما اگر بیماری خودایمنی زمینه وجود داشته باشد، پروبیوتیک‌ها در مواردی نادر می‌توانند فرد را بیمار کنند.