پاسخ آیت الله مرتضوی به ادعای علم الهدی در مورد مسواک نزدن در رمضان: چنین روایتی نداریم

آیت الله سیدضیاء مرتضوی در واکنش به ادعای آیت الله سیداحمد علم الهدی امام جمعه مشهد که گفته بنا بر یک روایتی فرشتگان از بوی دهان روزه‌دار لذت می‌برند، می‌گوید چنین روایتی نداریم!

متن یادداشت تلگرامی آیت الله مرتضوی با عنوان «چنین روایتی نداریم!» بدون نام بردن از علم الهدی، در پی می‌آید:

۱- اخیرا این گفته مطرح و مایه شگفتی شد که «در روایت داریم» روزه‌دار پیش از افطار مسواک نزند، زیرا فرشتگان از بوی دهان او «لذت» می‌برند!

اما به نظر می‌رسد این سخن با تکیه بر ذهن و بدون مراجعه کافی به منابع و همراه با خلط گفته شده است؛ زیرا نه تنها چنین روایتی، در هیچ یک از منابع حدیثی ما وجود ندارد بلکه روایات چندی برخلاف آن آمده است؛ چنان که در روایتی معتبر و معروف که جناب کلینی نقل کرده آمده است که امام صادق(ع) وقتی روزه می‌گرفت عطر می‌زد و می‌فرمود: «عطر تحفه روزه‌دار است».

شیخ صدوق نیز به نقل از امام حسن(ع) تحفه مرد و زن روزه‌دار را از جمله بخور دادن لباس خود به بوی خوش شمرده و افزوده است که امام حسین(ع) نیز وقتی روزه می‌گرفت عطر می‌زد و می‌فرمود: «عطر تحفه روزه‌دار است». نیز در برخی روایات بر خلاف اینکه توصیه شده روزه‌دار، از بو کردن گل خودداری کند، اما استفاده از عطر، سنت به شمار رفته است. در روایات چندی نیز افزون بر تصریح به اینکه روزه‌دار می‌تواند هر ساعتی از روز که خواست مسواک بزند، در روایتی از امام رضا(ع) بر مسواک زدن روزه‌دار به عنوان سنت پیامبر(ص) تاکید شده است.

۲- آنچه در برخی روایات آمده این است که بوی ناپسند دهان روزه‌دار پیش خداوند از مشک برتر یا خوشبوتر است: «خلوف فم الصائم افضل من رائحة المسک». این روایات در راستای تشویق به روزه‌داری و رفع نگرانی روزه‌دار است که اگر هم به ناچار چنین وضعی نامطلوب برای او پدید آید و نتواند آن را از میان ببرد، اما ارزش روزه‌داری او پیش خداوند بسی فراوان است؛ چنان که برابر روایتی، وقتی خداوند با زبان وحی از موسی(ع) پرسید که چرا مناجات با او را رها کرده است، موسی(ع) پاسخ داد که برای رعایت جایگاه خداوند، نخواسته با دهان بدبوی خود به سبب روزه، با او سخن بگوید و خداوند در پاسخ فرمود: بوی بد دهان روزه‌دار پیش من، خوشبوتر از بوی خوش مشک است. پر واضح است که این سخن به معنای تشویق و توصیه به ترک مسواک نیست و ربط دادن آن به لذت فرشتگان نیز خطای اشتباه آشکار است.

۳- احتمال دارد آنچه مایه خطا در آن «خطابه» شده است عبارتی از یکی از محدثان (احمد بن محمد اشعری یا حسین بن سعید اهوازی. درباره آن اختلاف است) است که نشان می‌دهد، به رغم اینکه نخست ذکر می‌کند که روزه‌دار هر وقت بخواهد می‌تواند مسواک بزند، به استناد روایت یادشده می‌افزاید که به نظر او مسواک زدن برای روزه‌دار، بعدازظهر کراهت دارد، زیرا باعث از میان رفتن بویی می‌شود که پیش خداوند برتر است! در حالی که پیداست این سخن، روایت نیست و اگر هم علامه مجلسی به «فقه الرضا» نسبت داده است، اولا در «فقه الرضا» چنین مطلبی نیست و باید دید منشأ این نسبت چیست و ثانیا چنان که بزرگان دیگر گفته‌اند، نسبت این کتاب به امام رضا(ع) نادرست است و شاهد آن از جمله در همین بخش، بیان مطالب با تردید است و پیداست چنین امری درباره امامان(ع) معنا ندارد.

۴- وقتی در آموزه‌های فراوان اسلامی به ویژه روایات اهل بیت(ع) آن همه بر پاکی و پاکیزگی، به ویژه لباس و بدن و به صورت خاص بر بهداشت دهان و دندان از جمله مسواک زدن به عنوان سنت موکد پیامبر اکرم(ص) تاکید شده است و به عنوان نمونه، در روایات تاکید شده است از رفتن به مسجد با دهانی که بوی «سیر» می‌دهد پرهیز شود و حتی امام باقر(ع) به سبب اینکه «سیر» خورده بود، از مدینه بیرون رفته بود و بی‌تردید همه اینها مورد اذعان و تاکید آن گوینده محترم نیز هست، لازم است با دقت و به گونه‌ای سخن گفته شود و به متون دینی چیزی نسبت داده شود که مایه پرسش و خرده‌گیری و چه بسا مایه سخره دیگران نگردد.