جمهوری اسلامی به دنبال پیاده کردن طرحی مشابه «دیوار آتشین بزرگ چین» برای محدودسازی اینترنت

العربیه:با مطرح شدن طرح موسوم به «صیانت از کاربران فضای مجازی» در مجلس ایران، و کاهش شدید سرعت اینترنت طی چند روز اخیر در ایران، نگرانی بابت این امر بالا گرفته که جمهوری اسلامی به دنبال پیاده کردن طرحی مشابه «دیوار آتشین بزرگ چین» برای محدودسازی اینترنت و افزایش نظارت نهادهای نظامی و امنیتی بر فضای مجازی در این کشور است.

«پیمان همکاری 25 ساله ایران و چین» که چند سالی است صحبت آن می‌شود و سال گذشته نهایتا امضا و اجرایی شد، به این گمان دامن زده است که جمهوری اسلامی از دولت چین خواسته تا «شبکه اینترنت ملی» مشابه آنچه در چین وجود دارد در ایران راه‌اندازی کند. رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس پیشتر گفته بود: «برای ما بسیار مهم است که با همکاری چین بتوانیم بر فضای مجازی خود حاکمیت داشته باشیم».

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، و دیگر مقامات ارشد حکومت ایران طی سال‌های اخیر مدام به اینترنت حمله کرده و خواستار اِعمال محدودیت بر فضای مجازی و ممنوعیت رسانه‌های اجتماعی غربی و کنترل محتویات منتشرشده در فضای سایبری کرده‌اند. چنانکه گفته می‌شود، «طرح صیانت» قرار است از طریق «ذخیره‌سازی و پردازش داده‌های کاربران ایرانی مطابق مصوبات شورا و ضوابط و مقررات مربوط» این دغدغه‌های حکومت ایران را برطرف کند.

اما «دیوار آتشین بزرگ چین» چیست و چگونه جلوی دسترسی کاربران چینی به اینترنت را می‌گیرد؟ «دیوار آتشین بزرگ چین» اصطلاحی است که گِرِمی بارمه، چین‌شناس استرالیایی با ترکیب کردن «دیوار بزرگ چین» و «دیوار آتشین» (firewall)، که اصطلاحی کامپیوتری است به معنای نرم‌افزاری که جلوی ورود چیزهای ناخواسته را به سیستم کاربری می‌گیرد، در سال 1997 اختراع کرد.

این «دیوار» مجموعه‌ای گسترده از قوانین و فناوری‌هایی است که دولت چین به منظور کنترل اینترنت فراهم آورده است. کارکرد این دیوار آتشین محدود کردن دسترسی کاربران چینی به منابع اطلاعاتی خارجی، مسدود کردن ابزارهای اینترنتی غربی مانند گوگل، فیس‌بوک، توییتر، ویکی‌پدیا، جایگزین کردن اپلیکیشن‌های تلفن همراه، و ملزم کردن شرکت‌های خارجی مرتبط با اینترنت برای انطباق خود با مقررات چین است.

یکی از تکنیک‌هایی که «دیوار آتشین بزرگ چین» برای سانسور اینترنت به کار می‌برد، اصلاح نتایج موتورهای جستجو مثل گوگل برای عبارات مشخص و درخواست از شرکت‌های بزرگ جهانی برای حذف محتواست. مثلا، دولت چین که نسبت به قیام دانشجویی میدان تیان‌آن‌من پکن در سال 1989 حساسیت شدیدی دارد، نتایج جستجوی گوگل و دیگر موتورهای جستجوی غربی درباره آن را سانسور می‌کند، و به عوض جایگزین‌های خودش را برای آن جستجوها ارائه می‌کند.

یک تکنیک‌ دیگر «دیوار آتشین بزرگ چین» برای سانسور اینترنت، حذف اپلیکیشن‌های غربی از «اپ استور» یا «گوگل پلی» برای کاربران چینی است. بر فرض مثال، هنگامی که کنشگران هنگ‌کنگی در جریان اعتراضات دموکراسی‌خواهانه سال‌های 2019-2020 برای انتشار اخبار تظاهرات از اپلیکیشن «کوارتز» شرکپ اَپِل استفاده کردند، دولت چین از اپل خواست این نرم‌افزار را از اپ استور چینی خود حذف کند.

«دیوار آتشین بزرگ چین» را «اداره فضای سایبری چین» اداره می‌کند، که مسئول انتقال دکترین حزب کمونیست چین به فضای مجازی تحت نظارت نهادهای نظامی و امنیتی است. اگر خبر تاسیس «اینترنت ملی» برای ایران توسط چین درست باشد، به نظر می‌رسد که جمهوری اسلامی قصد دارد همانند موئتلف کمونیست خود مرکزیتی برای هدایت اینترنت در ایران فراهم آورد تا بدین‌وسیله خودش را از معضل همیشگی کنترل فضای مجازی خلاص کند.