آیا چاق شدنمان تقصیر ژن هاست؟

ژن‌ها نقش بسیار اندکی در اینکه بدن افراد از غذا چطور استفاده کند، دارند؛ وزن آن‌ها را چگونه غذا خوردنشان تعیین می‌کند.» «امروز در نروژ، مردی که به لحاظی ژنتیکی مستعد باشد در حدود ۶.۸ کیلوگرم از افرادی که فاقد این ژن‌ها هستند، سنگین‌تر است.»

دانشمندان می‌گوید: نمی‌توانید فقط ژن‌ها را مقصر چاق بودن خود بدانید، زیرا انتخاب‌های بد ما در شیوه زندگی کردنمان مهمترین دلیل چاقی ما هستند.

طبق پژوهشی که در بریتانیا انجام شده است؛ میزان چاقی از سال ۱۹۷۵ سه برابر شده به این معنی که اکنون از هر ۳ بریتانیایی بزرگسال ۱ نفر چاق محسوب می‌شود.

اما برطبق یافته‌های یک پژوهش، میزان شیوع چاقی در میان افرادی با ژن یا بدون «ژن چاقی» یکسان است؛ به این معنی که رژیم غذایی بد و ورزش نکردن دو دلیل عمده چاق شدن در افراد هستند. هرچند که همچنان دانشمندان قبول دارند ژن‌ها هم در این میان نقش مهمی ایفا می‌کنند.

کارشناسان چاقی به این اجماع نظر رسیدند که ژن‌ها نقش «اندکی» در افزایش وزن ایفاه می‌کنند و ژنتیک ما به ندرت در طول زمان تغییر کرده است.

دانشمندان در نروژ داده‌های یک پژوهش پیشین که شاخص توده بدنی را در ۱۱۸۹۵۹ بزرگسال بین سال‌های ۱۹۶۳ تا ۲۰۰۸ بررسی کرده بود تحلیل کردند.

مشارکت‌کنندگان در این پژوهش‌ها بر اساس احتمال چاقی ژنتیکی به ۵ دسته تقسیم شدند، یک‌پنجم از آن‌ها افرادی بودند که بیشترین خطر ابتلا به چاقی ژنتیکی در آن‌ها گزارش شده بود و یک‌پنجم افرادی بودند که کمترین احتمال برای چاق شدن به خاطر وجود ژن‌های چاقی در آن‌ها وجود داشت.

شاخص توده بدنی همه این افراد به همراه سایر عوامل تاثیرگذار شامل سن، جنسیت، عادت‌های سیگار کشیدن و عوامل محیطی بررسی شدند.

نتیجه پژوهش نشریه بریتیش مدیکال نشان می‌دهد که شاخص توده بدنی افراد بین سال‌های میانی دهه ۱۹۸۰ تا سال‌های میانی دهه ۱۹۹۰ به طرز چشمگیری افزایش یافته است.

بر اساس یافته‌های این پژوهش افرادی که به اصطلاح ژن چاقی دارند؛ در مقایسه با آنهایی که فاقد این ژن هستند، بیشتر احتمال دارد که شاخص توده بدنی‌شان افزایش یابد.

اما این پژوهش همچنین دریافت که شاخص توده بدنی هر دو گروه از دهه ۱۹۶۰ افزایش یافته است.
محیط چاق کننده مدرن
نویسنده ارشد این پژوهش، ماریا براندویست، که دانشجوی دکتری در دانشگاه تکنولوژی و علوم نروژ است، گفت: «این یافته‌ها دید جدیدی نسبت به نقش ژنتیک در چاقی به ما می‌دهد.»

«افرادی که به لحاظ ژنتیکی مستعد چاقی هستند، بیشتر احتمال دارد که شاخص توده بدنی‌شان افزایش یابد و ژن‌های مستعد چاقی در تعامل با محیط چاق‌کننده به افزایش شاخص توده بدنی افراد می‌انجامد.»

«تغییر الگوی غذایی اصلی‌ترین و محتمل‌ترین عامل محیطی است که می‌تواند بر دریافت انرژی تاثیر بگذارد.»

«اما سبک زندگی که در آن تحرک وجود ندارد و تغییرات احتمالی در محیط بیولوژیکی، مانند سموم و باکتری‌ها، با کمک هم می تواند به چاقی بینجامد.»

برای مثال، محققان دریافتند که یک مرد ۳۵ ساله با «ژن چاقی» در سال‌های میانی دهه ۱۹۶۰ در حدود ۳.۹ کیلوگرم سنگین‌تر از مردی بود که در همین دهه زندگی می‌کرد اما ژن چاقی نداشت.

حدود ۴ دهه بعد، با افزایش میزان چاقی، فاصله بین این دو گروه تقریبا دو برابر شد. در زنان نیز همین روند صادق بود.

براندویست گفت: «امروز در نروژ، مردی که به لحاظی ژنتیکی مستعد باشد در حدود ۶.۸ کیلوگرم از افرادی که فاقد این ژن‌ها هستند، سنگین‌تر است.»

بعلاوه، این مرد مستعد است که وزنش ۷.۱ کیلوگرم دیگر نیز افزایش پیدا کند؛ آن هم «فقط به دلیل نوع زندگی امروزی که محیطی چاق کننده را برای ما فراهم کرده است.»

«افزایش ۱۳.۹ کیلوگرمی وزن این مرد بیشتر به دلیل شیوه زندگی ناسالم اوست؛ در واقع ژن‌های او دست در دست محیط چاق‌کننده باعث افزایش وزن او می‌شوند.»
کمتر بخورید بیشتر ورزش کنید
اما پروفسو دیوید کورتیس، از مؤسسه ژنتیک لندن، می گوید: «در این پژوهش درباره نقش ژن‌ها در چاقی غلو شده است.»

او گفت: «ژن‌ها نقش بسیار اندکی در اینکه بدن افراد از غذا چطور استفاده کند، دارند. اما وزن آن‌ها را چگونه غذا خوردنشان تعیین می‌کند.»

«ما شاهد هستیم که در کشور‌های اروپایی چاقی رو به افزایش است. اما ژن افراد تغییری نکرده است.»

«ژن‌ها مانند مادربزرگ و پدربزرگ‌های ما هستند. اما امروز ما غذا‌هایی با کالری بالاتر می‌خوریم و زندگی‌مان بی‌تحرک‌تر شده است.»

«ما فرهنگی داریم که افراد چاق را بهتر می‌پذیرد و این نگاه تبدیل به یک هنجار شده است. پس این مسئله ارتباطی با آرایش ژنتیکی ما ندارد.»

«یگانه راهی که شما را چاق می‌کند خوردن غذا بیشتر از میزان فعالیت‌های روزانه است که منجر به سوزاندن آن می‌شود.»