آستین منچستر یونایتد از پیراهن ۱۴ باشگاه لیگ برتری بیشتر درآمد دارد

بی بی سی :سینا حاتمی ، خبرنگار ورزشی

درآمد باشگاه‌های لیگ برتر انگلیس از محل فروش تبلیغ روی پیراهن، به طرز بی‌سابقه‌ای افزایش یافته و نسبت به ۱۰ سال پیش دستکم "چهار برابر" شده است. در میانه همه‌گیری کرونا و کاهش سایر منابع درآمدی، درآمدهای تجاری پایدارترین منبع باشگاه‌های فوتبال انگلیس هستند.

در ۴۰ سال گذشته تغییرات زیادی در اسپانسرهای روی پیراهن باشگاه‌های لیگ برتر انگلیس رخ داده است. در حالی که در دهه هشتاد میلادی، فروش فضای تبلیغاتی روی پیراهن با قراردادهایی ساده تازه در آغاز راه بود و به عنوان نمونه روی پیراهن تیم شفیلد یونایتد یک تاجر چوب تبلیغ می‌کرد، در دهه نود رفته رفته نام‌ونشان شرکت‌های بزرگ‌تر الکترونیک و مخابرات روی پیراهن‌ها دیده می‌شد.

همزمان شرکت‌های بزرگ چندملیتی سرمایه‌گذاری در این بازار جذاب را کشف کردند. اما با آزاد شدن قوانین مربوط به صنعت قمار در بریتانیا در سال ۲۰۰۵، اسپانسر اصلی ۴۵ درصد تیم‌های حاضر در این فصل لیگ برتر بنگاه‌های شرط‌بندی هستند.

شرکت‌های اسپانسر دیگر صرفاً روی پیراهن تیم‌ها تبلیغ نمی‌کنند. آنها شرکای تجاری باشگاه‌ها محسوب می‌شوند و اسپانسرینگِ پیراهن تنها با بستن قراردادهای پیچیده حقوقی محقق می‌شود. مجموع درآمد ۲۰ باشگاه لیگ برتر انگلیس از محل فروش این بسته‌های حقوقی اسپانسرینگِ پیراهن در این فصل به میزان بی‌سابقه ۳۶۰ میلیون پوند رسیده است؛ این درآمدها نسبت به فصل گذشته گفته می‌شود ۱۴ میلیون پوند افزایش پیدا کرده‌اند.

این بسته‌های حقوقی چند سال است که تنها به تبلیغ روی پیراهن محدود نمی‌شود و یک اسپانسر دوم هم روی آستین چپ تیم‌ها اضافه شده است. ۱۹ باشگاه در این فصل از طریق فروش تبلیغ روی آستین در مجموع حدود ۸۴ میلیون پوند درآمد دارند.

به این ترتیب کل درآمد باشگاه‌های لیگ برتر انگلیس از محل فروش تبلیغ جلوی پیراهن و روی آستین به بیش از ۴۴۰ میلیون پوند می‌رسد. مجموع همه این درآمدها در فصل ۱۱-۲۰۱۰ حدود صد میلیون پوند بود.
جبران کرونا
این رشد قابل توجه درآمدهای اسپانسرینگ پیراهن در این مدت نسبتاً کوتاه، به ویژه در زمان همه‌گیری کرونا، وقتی درآمدهای تلویزیونی و درآمدهای روز مسابقه کاهش پیدا کردند، در بقا و تاب‌آوری اقتصادی باشگاه‌های انگلیسی حیاتی بوده است.

فروش حقوق اسپانسرینگ در کنار فروش پیراهن و کالاهای هواداری باهم به اصطلاح "درآمدهای تجاری" قلمداد می‌شوند که نسبت به دو منبع درآمدی دیگر برای یک باشگاه فوتبال، یعنی درآمدهای فروش حق تلویزیونی و درآمدهای روز مسابقه مانند بلیت فروشی، منبع پایدارتری به شمار می‌آید و باشگاه‌های فوتبال در اروپا در سال‌های اخیر همواره تلاش کرده‌اند این منبع درآمدی را افزایش دهند و استراتژی‌های بازاریابی خود را روی محور آنها تعریف کنند.

۱۴ باشگاه‌ لیگ برتر انگلیس اسپانسرهای خارجی دارند. شرکت‌هایی از آمریکا، چین، آلمان، تایلند، امارات متحده عربی، آفریقای جنوبی، مالت و جزیره کوراسائو در این فصل روی پیراهن تیم‌ها دیده می‌شوند. سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها در لیگ برتر، نشان‌دهنده جذابیت بین‌المللی این لیگ است. تنها شش باشگاه لیورپول، چلسی، استون ویلا، برنلی و نوریچ حامیان مالی بریتانیایی دارند.

فاصله شش باشگاه‌ بزرگ لیگ برتر، یعنی منچستر یونایتد، لیورپول، چلسی، منچستر سیتی، تاتنهام و آرسنال در درآمدزایی از طریق فروش اسپانسرینگ هم با بقیه زیاد است. ۲۵۲ میلیون پوند از ۳۶۰ میلیون پوند، یعنی ۷۰ درصد کل درآمد لیگ برتر از محل فروش حقوق اسپانسرینگ، متعلق به این شش باشگاه‌ است. اما حتی باشگاه‌های کوچک‌تر نیز از طریق قراردادهای بلندمدت، هر سال دست‌کم در حد چند میلیون پوند درآمد خود را تضمین کرده‌اند. متوسط درآمد هر باشگاه لیگ برتر انگلیس از محل اسپانسرینگ روی پیراهن ۱۸ میلیون پوند است.
رکورد منچستر یونایتد
برای داشتن تصویری بهتر می‌توان به این نکته اشاره کرد که منچستر یونایتد به تنهایی از طریق فروش تبلیغ آستین پیراهن‌اش به شرکت آمریکایی "کولر" ۲۰ میلیون پوند درآمد سالیانه دارد. به بیان دیگر، درآمد تبلیغ روی آستین پیراهن منچستر یونایتد از درآمد تبلیغ روی پیراهن ۱۴ باشگاه لیگ برتر بیشتر است.

قرارداد اسپانسرینگ روی پیراهن "من یو" نیز با شرکت اینترنتی آلمانی "تیم ویور" با ارزش سالیانه ۴۷ میلیون پوند، گران‌ترین قرارداد اسپانسرینگ تاریخ لیگ برتر به شمار می‌رود. این قرارداد هم مانند اغلب قراردادهای اسپانسرینگ پیراهن عمری طولانی دارد و پنج ساله بسته شده است.

مقایسه این قرارداد با اولین قرارداد اسپانسرینگ پیراهن منچستر یونایتد با شرکت "شارپ" در سال ۱۹۸۲ نشان می‌دهد که چه قدر این قراردادها و اقتصاد فوتبال تغییر کرده‌اند.

در آن زمان سازنده ژاپنی لوازم الکترونیک برای پنج سال در مجموع تنها پانصد هزار پوند به منچستر یونایتد پرداخت کرد. البته به همان میزان هزینه‌های باشگاه‌های فوتبال، به ویژه هزینه دستمزد بازیکنان هم بالاتر رفته است. در پیشنهاد جدیدی که منچستر یونایتد به پل پوگبا هافبک فرانسوی خود برای تمدید قراردادش پیشنهاد کرده، تنها دستمزد هفتگی او پانصد هزار پوند است.

دومین قرارداد گران اسپانسرینگ پیراهن مربوط به منچستر سیتی و شرکت هواپیمایی اماراتی "اتحاد" با ارزش سالانه ۴۵ میلیون پوند است.

به دنبال دو باشگاه منچستری، چهار باشگاه آرسنال، لیورپول، تاتنهام و چلسی هر کدام با قراردادهایی به ارزش سالیانه ۴۰ میلیون پوند، مشترکاً در رده سوم قرار می‌گیرند. قرارداد لستر سیتی با شرکت تجارت آنلاین "اف‌بی‌اس" با ۱۵ میلیون پوند در سال هفتم است. فاصله باشگاه اورتون که با شرکت فروش آنلاین خودرو "کازو" قرارداد بسته، (۱۰ میلیون پوند در سال) از این هم با شش باشگاه بزرگ بیشتر است.
سلطه بنگاه‌های شرط‌بندی
همانند چند سال اخیر در این فصل هم صنعت قمار بیشترین تعداد اسپانسر را روی پیراهن باشگاه‌های لیگ برتری دارند. ۹ باشگاه از ۲۰ باشگاه حاضر در لیگ برتر برای یک بنگاه شرط‌بندی را روی پیراهن خود تبلیغ می‌کنند. این ۹ شرکت در این فصل به منظور افزایش آگاهی از نام‌ونشان خود، روی هم ۶۳ میلیون پوند در بازار حقوق اسپانسرینگ لیگ برتر سرمایه‌گذاری کرده‌اند که حدود ۱۸ درصد درآمد باشگاه‌های لیگ برتر از این محل را شامل می‌شود.

در فصل ۲۰-۲۰۱۹ نصف باشگاه‌های لیگ برتر توسط بنگاه‌های شرط‌بندی اسپانسر می‌شدند. اسپانسرینگ این شرکت‌ها که در ورزش ایتالیا و اسپانیا ممنوع است، حالا در بریتانیا هم بحث‌برانگیز شده و دولت بریتانیا از پارسال در حال بررسی اثرات و ممنوعیت احتمالی آن است.

نکته قابل توجه این است که هیچ کدام از شش باشگاه لیگ برتر نه روی پیراهن و نه روی آستین خود اسپانسری از صنعت قمار ندارند. البته این به استراتژی بازاریابی شرکت‌های شرط‌بندی هم مربوط است که بیشتر دنبال اسپانسرینگ‌های ارزان‌تر اما در عوض تعداد بیشتر هستند.

دومین صنعتی که بیشترین حضور را در میان اسپانسرهای روی پیراهن تیم‌های لیگ برتر دارد، صنعت مالی است. چهار باشگاه در این لیگ توسط بانک‌ها و موسسات مالی حمایت مالی می‌شوند. صنعت خودرو با سه تیم و صنعت هوایی با دو تیم در رتبه‌های بعدی‌اند.

از وقتی لیگ برتر در سال ۲۰۱۷ اسپانسرینگ روی آستین پیراهن را مجاز کرد، تعداد آنها سال به سال افزایش یافته است. در این فصل تنها اورتون اسپانسر آستین ندارد.

بعد از قرارداد کولر با منچستر یونایتد، دومین قرارداد باارزش اسپانسرینگ آستین مربوط به آرسنال و گردشگری رواندا به ارزش ۱۰ میلیون پوند در سال است.شرکت خودروسازی کره‌ای هیوندای هم بابت تبلیغ روی آستین تیم چلسی سالانه ۱۰ میلیون پوند می‌پردازد.

مبلغ قرارداد شرکت فروش آنلاین خودروی "سینچ" با تاتنهام هم به همین میزان است، در حالی که سایت فروش آنلاین گردشگری "اکسپدیا" برای خرید حقوق اسپانسرینگ روی آستین لیورپول ۹/۵ میلیون پوند و "نکسن"، تایرسازی کره‌ای به منچستر سیتی هفت میلیون پوند می‌پردازند.
ظهور رمز ارزها
سال ۲۰۲۱ را باید یک نقطه عطف برای صنعت رمزارزها در بازار اسپانسرینگ فوتبال دانست. ۱۷ باشگاه از ۲۰ باشگاه حاضر در این فصل لیگ برتر انگلیس دست‌کم یک قرارداد با یک شرکت فعال در این صنعت جدید که همچنان تابع مقررات و قواعد مشخصی نیست، بسته‌اند.

رمزارزها و بسترهای دادوستد آنها چند سال است که در ورزش ظهور کرده‌اند و به ویژه در لیگ‌های بزرگ فوتبال اروپا از جمله لیگ برتر انگلیس سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی انجام داده‌اند. اما حالا این قراردادها فراتر از اسپانسرینگ صرف و تنها پرداخت یک مبلغ ثابت به باشگاه می‌روند.

این شرکت‌ها برای هواداران این تیم‌ها هم محصولاتی برپایه بلاک‌چین طراحی می‌کنند با فروش آنها به صورت مشارکتی با باشگاه درآمدزایی می‌کنند؛ به عنوان نمونه با فروش "توکن هواداری" که به ویژه در فوتبال ایتالیا و اسپانیا رایج شده است. "توکن" یک ارز دیجیتال است و هواداران با خرید توکن‌های مخصوص طرفداری، علاوه بر دسترسی اختصاصی به برخی از محتوا و رویدادها، حق رای در برخی از تصمیمات باشگاه نیز دارند.

با گسترش این منابع درآمدی جدید باشگاه‌های فوتبال تلاش کرده‌اند درآمدهایی را که در همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ از دست داده‌اند، تا حدودی جبران کنند. فناوری بلاک‌چین و محصولاتی که روی آن شکل گرفته است، راه‌‌های جدیدی برای درآمدزایی پیش روی باشگاه‌ها قرار داده‌اند.

با وجود احتمال ممنوعیت تبلیغات شرکت‌های شرط‌بندی در ورزش بریتانیا که انتظار می‌رود با تصویب در پارلمان از سال ۲۰۲۳ اجرایی شود، باید منتظر حضور بیشتر رمزارزها و تغییرات بیشتر در ساختار قراردادهای اسپانسرینگ باشگاه‌های لیگ برتر بود.