یک گام موفقیت‌آمیز دیگر در مسیر تولید «واکسن آلزایمر»

رادیو فردا :پژوهشگران آمریکایی و آلمانی می‌گویند با استفاده از واکسنِ آزمایشی بیماری آلزایمر توانسته‌اند بخشی از حافظه از دست رفته را در موش‌های آزمایشگاهی احیا کنند. این گام مهمی در تولید واکسن آلزایمر تلقی می‌شود و راه را برای آزمایش‌های بالینی آن در مورد انسان هموار می‌کند.

این واکسن به دستگاه ایمنی بدن می‌آموزد تا با ذرات چسبنده پروتئین آمیلوئید بتا که در مغز افراد مبتلا به زوال عقل جمع شده است و از تماس بین یاخته‌های عصبی جلوگیری می‌کند، مقابله کند.

آمیلوئید، پروتئین غیرطبیعی است که معمولاً در مغز استخوان ایجاد می‌شود و می‌تواند در هریک از بافت‌ها یا اندام‌ها رسوب کند. آمیلوئید در هر اندامی که ایجاد شود، در عملکرد آن اختلال ایجاد می‌کند.

هدف داروهای قبلی که برای درمان آلزایمر تولید شده‌اند نیز کاهش همین پروتئین‌های غیرطبیعی در ناحیه مغز بود ولی شواهد نشان می‌دهد که آن داروها در کاهش عوارض بیماری چندان کارساز نبوده و در مواردی عوارض جانبی منفی نیز ایجاد کرده‌اند.

در این پژوهش جدید دانشمندان کشف کرده‌اند که پروتئین‌ها در ناحیه مغز افراد مبتلا به زوال عقل ساختاری شبیه سنجاق سر می‌سازند که گونه بسیار خطرناکی از آمیلوئید است.

پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که تزریق آمیلوئیدی که در آزمایشگاه به شکل سنجاق سر ساخته شده است به عنوان واکسن به بیماران می‌تواند دستگاه ایمنی بدن آن‌ها را به تولید پادتن‌های مؤثر در مبارزه با این ساختار مشخص تشویق کند.

با استفاده از این روش، دستگاه ایمنی بدن به پروئین‌های دیگری که برای بدن سودمندند حمله نخواهد کرد.

تزریق این واکسن آزمایشی به موش‌ها باعث ترشح پادتن، تقویت سوخت‌وساز گلوکوز در مغز، معکوس شدن روند فراموشی و جلوگیری از شکل‌گیری لخته‌ای آمیلوئید بتا شد.

سازندگان واکسنی که اکنون آزمایش آن بر روی موش‌ها موفق بوده است اعضای یک تیم تحقیقاتی در مرکز پزشکی دانشگاه گوتینگن آلمان و دانشگاه لستر بریتانیا هستند که یافته‌های خود را روز دوشنبه ۲۴ آبان در مجله علمی «روان‌پزشکی مولکولی» منتشر کردند.

همزمان با انتشار نتایج این تحقیقات در این مجله، پژوهشگران گفتند به دنبال یافتن شرکای تجاری برای شروع آزمایش‌های بالینی این دارو روی انسان هستند.

دولت بریتانیا روز یکشنبه اعلام کرد که ۳۷۵ میلیون پوند به تحقیقات برای درک بهتر بیماری‌های زوال مغز و اعصاب از جمله آلزایمر، بیماری نورون حرکتی و پارکینسون اختصاص خواهد داد.

ساجد جاوید، وزیر بهداشت بریتانیا، گفت: «بیماری‌های زوال مغز و اعصاب روی سلامت و زندگی مبتلایان تأثیر فاجعه‌باری دارد و من تعهد می‌دهم که دولت برای مقابله با این بیماری‌ها و کمک به مبتلایان هر آنچه در توان دارد، انجام خواهد داد».

با توجه به پیری جمعیت و افزایش طول عمر در بسیاری از کشورهای جهان هر سال میلیون‌ها نفر به آلزایمر مبتلا می‌شوند.

تیرماه امسال، حسین پاکدامن، رئیس انجمن مغز و اعصاب ایران، آمار بیمارهای مغز و اعصاب در ایران را «تکان‌دهنده» خواند و گفت یک میلیون و ۳۲۰ هزار بیمار مبتلا به صرع و ۷۵۰ هزار بیمار مبتلا به آلزایمر در ایران وجود دارد.

یک ماه پیش از آن، اداره کنترل کیفیت دارو در آمریکا با وجود بحث‌برانگیز بودن نتایج آزمایش‌های بالینی، داروی جدید شرکت داروسازی «بایوژن» برای درمان یکی از عوامل اساسی بروز بیماری آلزایمر را تأیید کرد.

سازندگان این دارو به نام «ادوکانومب» می‌گویند که آن قادر است رسوبات پروتئین چسبنده یعنی همان آمیلوئید بتا را در مراحل اولیه بروز آلزایمر از مغز بیماران جدا و پاک کند و در نتیجه از بروز عوارض شدید این بیماری جلوگیری کند.

این نخستین داروی تأیید شده در زمینه مبارزه با بیماری آلزایمر طی دو دهه اخیر بود.