هشدار جدی غرب به خامنه‌ای: گزینه بعدی چیز خوبی نخواهد بود!

دیدار بورل و امیرعبداللهیان در نیویورککیهان لندن :حامد محمدی

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا جوزپ بورل گفته دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران در بروکسل به عنوان بخشی از تلاش برای آغاز مذاکرات اتمی در وین است؛ اما همزمان به تهران هشدار داده که زمان بازگشت کامل به میز مذاکرات فرا رسیده است.

این در حالیست که ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده در ارتباط با مذاکره اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی روز دوشنبه در واشنگتن اعلام کرد که هیچ ضرورتی برای یک «گام میانی» در بروکسل جهت احیای برجام در وین وجود ندارد!

بورل اما در عین حال که مدعی شده هیچ اطلاعی درباره مضمون این گفتگو ندارد این را هم افزوده که «اگر دیپلماسی با ایران شکست بخورد اتحادیه اروپا طرح جایگزین [طرح B] ندارد.» در ایران دست‌کم برخی مقامات و رسانه‌های حکومتی تفسیرشان از این حرف بورل ابراز ناتوانی در مقابل سیاست‌های جمهوری اسلامی و پاسخی به آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکاست که به تازگی گفته در صورت شکست مذاکرات «همه گزینه‌ها» روی میز است.

بورل اما منظورش را برخلاف تعابیر مقامات جمهوری اسلامی و رسانه‌های داخلی ایران توضیح داده و افزوده: «من نمی‌خواهم درباره طرح‌های جایگزین فکر کنم… زیرا گزینه جایگزین [طرح B]  که می‌توانم آن را تصور کنم، چیز خوبی نخواهد بود.»

بورل کمتر از یک ماه پیش در اظهاراتی بیش از حد خوشبینانه در دوحه گفته بود به باور او مذاکرات هسته‌ای با جمهوری اسلامی در «زمان قابل قبولی» از سر گرفته خواهد شد.
باج‌خواهی ۱۰ میلیارد دلاری و دست خالی انریکه مورا
برداشت عجیب روزنامه «وطن امروز» از صحبت‌های بورل این است که «زمان اصلا به نفع واشنگتن نمی‌گذرد» و «اهرم‌های فشار کاخ سفید کارآیی خود را از دست داده و دولت بایدن گزینه بیشتری برای وادار کردن ایران برای تن دادن به توافق ضعیف مطلوب ایالات متحده ندارد.»

یکی از آخرین تلاش‌های اروپا برای معامله با جمهوری اسلامی سفر اخیر انریکه مورا به تهران بوده است. هرچند او حامل «پیام اضطراری» غرب به تهران بود اما دست خالی برگشت. حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی نیز برای آغاز مذاکرات ۱۰ میلیارد دلار پول باج خواسته. این روزها اما لحن محتاطانه آنتونی بلینکن و جوزپ بورل و دیگر مقامات غربی کمی تغییر کرده است.

بورل یکی از اصلی‌ترین مخالفان سیاست «فشار حداکثری» ترامپ علیه جمهوری اسلامی است و معتقد بوده که می‌شود با رژیم ایران مذاکره کرد. او در بهمن ۱۳۹۸ به تهران رفت و به مقامات جمهوری اسلامی گفت توقف موشک‌‌پرانی و متوقف ساختن تامین مالی و تسلیحاتی شبه‌نظامیان و همچنین به رسمیت شناختن اسرائیل شرط آغاز مذاکرات و کمک به جمهوری اسلامی است. بورل در تمام این سال‌ها با مقامات تهران راه آمد. اما حالا پس از دو سال اینبار هشدار روشن و جدی به زمامداران جمهوری اسلامی می‌دهد: «گزینه جایگزین [طرح B]  که می‌توانم آنرا تصور کنم، چیز خوبی نخواهد بود.» به نظر می‌رسد روشن است او از چه حرف می‌زند: گزینه‌‌هایی فراتر از گفتگو و مذاکره و دیپلماسی چه می‌تواند باشد جز شکلی از اقدام نظامی؟!

توافق اتمی در ژوئیه سال ۲۰۱۵  که حاصل معاملات پنهان رژیم ایران و دولت باراک اوباما بود، توانست از وقوع یک اقدام نظامی علیه جمهوری اسلامی جلوگیری کند.

علی‌اکبر ولایتی مشاور علی خامنه‌ای خرداد ۱۳۹۷ در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به اینکه «توافق اتمی تصمیم نظام بود نه فرد» اعتراف کرد «حتماً باید مذاکره می‌‌کردیم و اگر برجام در سال ۱۳۹۵ امضا نمی‌شد گزینه بعدی جنگ بود!» در این مصاحبه ولایتی به صراحت می‌گوید آمریکا علیه ما در دنیا اتحاد ایجاد کرد و هیچ راهی جز این نداشتیم.

در مقطع کنونی اما اروپایی‌ها به صراحت می‌گویند باید تکلیف تهدیدات موشکی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی روشن شود.

آنچه جمهوری اسلامی از غرب به ویژه آمریکا می‌خواهد «تضمین موجودیت نظام است.» علی خامنه‌ای کاملاً می‌داند که غرب چنین چیزی را تضمین نخواهد کرد از این رو کشور را تا آستانه وقوع یک جنگ پیش برده اما حاضر به توقف برنامه توسعه‌ی موشک‌های بالستیک و حمایت از گروه‌های تروریستی منطقه نیست و آنها را «ناموس انقلاب» می‌داند. برای جمهوری اسلامی شبه‌نظامیان فقط ابزار حمله به منافع منطقه‌ای آمریکا و متحدانش نیستند بلکه ابزاری برای «تضمین موجودیت نظام» در داخل و  علیه مردم معترض نیز به شمار می‌روند!

موسی غضنفرآبادی رئیس دادگاه‌های انقلاب اسلامی تهران اسفند سال ۱۳۹۷ گفت «اگر ما انقلاب را یاری نکنیم، حشدالشعبی عراقی، فاطمیون افغانی، زینبیون پاکستانی و حوثی‌های یمنی خواهند آمد و انقلاب را یاری خواهند کرد.»

واقعیت این است که شرایط برای جمهوری اسلامی اکنون از هر زمانی پیچیده‌تر شده است. مسکو محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی را فراخوانده است. او مدعی شده درباره موضوع افغانستان و قراردادهای خرید تسلیحاتی به روسیه سفر کرده اما این ادعا همه‌ی واقعیت نیست.

مقام‌های اروپایی و آمریکایی‌ و همچنین رهبران اسرائیل از روسیه خواسته‌اند از نفوذشان برای متقاعد کردن جمهوری اسلامی جهت بازگشت به مذاکرات استفاده کند. باقری تنها دو هفته پس از بازگشت امیرعبداللهیان از مسکو به روسیه رفت. سفری که خودش می‌گوید به دعوت وزیر دفاع روسیه انجام گرفت.

در ایران تحلیلگران حکومتی می‌گویند «حرف‌های تازه بلینکن در مورد روی میز بودن سایر گزینه‌ها بیشتر یک بلوف است چراکه به خاطر شرایط منطقه و بحث افغانستان آنها آمادگی روی میز قرار دادن سناریوی مداخله یا اقدام نظامی علیه ایران را ندارند و این اقدام و موضع‌گیری بیشتر برای واداشتن تهران برای بازگشت به میز مذاکره است.»

مقامات امنیتی و نظامی اسرائیل می‌گویند در صورت شکست مذاکرات اتمی آماده‌اند به هر طریقی رژیم ایران را مهار کنند اما در عین حال معتقدند طرف‌های غربی انگیزه کافی برای فشار به جمهوری اسلامی ندارند.

با اینهمه آیا غربی‌ها از میزان و شدت تهدیدات اتمی، موشکی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی آگاه نیستند و به ملاها اعتماد دارند و به همین دلیل به معامله با آنها امیدوارند؟ احتمالاً پاسخ منفی است! اما چنانکه از حرف‌های جوزپ بورل پیداست، احتمالا گزینه بعدی برای مهار جمهوری اسلامی اقدام نظامی خواهد بود فقط شاید در بین غربی‌ها اختلاف بر سر این باشد که در صورت رسیدن به چنین گزینه‌ای اقدام جمعی در چارچوب یک ائتلاف بهتر است یا پشتیبانی از حملات احتمالی که اسرائیل آغازگر آن است.

درواقع ادعای «همه گزینه‌ها» از این نظر که «همه»ای وجود ندارد و فقط «یک گزینه» قابل تصور است، یک «بلوف» است! همان گزینه‌ای که جوزپ بورل نیز غیرمستقیم به آن اشاره کرده و گفته «چیز خوبی نخواهد بود!» منتها ممکن است شکل‌های متفاوت داشته باشد:‌ تشدید تحریم‌ها و ناکارآمدی اقتصادی و سیاسی جمهوری اسلامی که به اعتراضات شدید عمومی در داخل و احتمالا درگیری‌های منطقه‌ای منجر خواهد شد؛ یا اقدام به انواع خرابکاری و عملیات امنیتی علیه جمهوری اسلامی؛ یا در نهایت اقدام نظامی از طریق شورای امنیت!

در تهران تحلیلگران و مقاماتی که معتقدند تهدید آنتونی بلینکن یک «بلوف» است بر خروج آمریکا از افغانستان تأکید می‌کنند و آنرا تحقیرآمیز می‌دانند و می‌گویند آمریکا آنقدر دچار ضعف بود که حتا در مقابل طالبان تسلیم شد چه رسد به جمهوری اسلامی ایران! هرچند پیشینه‌ی طرح‌ خروج آمریکا از افغانستان به دولت اوباما بازمی‌گردد و مذاکراتی نیز با طالبان در دوران ترامپ صورت گرفت، اما مسئولیت و پیامدهای خروج بی‌برنامه و شتابزده از این کشور به پای دولت بایدن نوشته می‌شود.

با فرض اینکه خروج آمریکا از افغانستان بخشی از یک طرح فرامنطقه‌ای وسیع نباشد بعید نیست دولت بایدن و دموکرات‌های آمریکا برای جبران تحقیر واشنگتن در افغانستان تصمیم بگیرند با کمک متحدان آمریکا علیه رژیم ایران دست به اقدام جدی بزنند. پیشینیه‌ی حزب دموکرات ایالات متحده و دولت‌های برآمده از این حزب بیانگر اقدامات نظامی آمریکا در دوران زمامداری آنهاست. چنانکه در واپسین هفته‌هایی که دونالد ترامپ در کاخ سفید بود و تا حتا پیش از  مراسم سوگند جو بایدن در ششم ژانویه دموکرات‌ها مطرح می‌کردند که یکی از گزینه‌های ترامپ برای ماندن در قدرت تحمیل جنگ به ایران است!

باراک اوباما رئیس جمهوری پیشین آمریکا معتقد بود سیاست‌های جرج بوش در قبال لیبی غلط بود.  از همین رو با معمر قذافی از در گفتگو و مذاکره و باج دادن درآمد اما در نهایت مجبور شد همراه با اروپایی‌ها دست به مداخله نظامی در لیبی (۲۰۱۱) بزند که به سرنگونی دیکتاتوری اسلامی- سوسیالیستی قذافی و کشته شدن فجیع وی منجر شد!

حالا خامنه‌ای نه وقت زیادی برای تصمیم دارد و نه گزینه‌های زیادی! او حتا به اندازه قذافی در سطح بین‌المللی دوست و هم‌سفره نیز ندارد.