چگونه آثار باستانی ایران با اجازه سلاطین قاچار غارت شد؟

گروه تاریخ خبرگزاری فارس ـ امین رحیمی:
۲۵ مهر سال ۱۳۰۶ شمسی، مجلس شورای ملی امتیاز فعالیت‌های باستانی‌شناسی در ایران توسط فرانسوی‌ها را لغو کرد. پیش‌از آن فرانسوی‌ها با این امتیازِ انحصاریِ باقی‌مانده از عهد ناصری در ایران چه می‌کردند که در نهایت مجلس آن را «لغو» کرد؟

 در دوره ناصرالدین قاجار گاه و بیگاه خارجی‌ها می‌آمدند ایران برای کاوش‌های باستانی و ناصرالدین هم به این اکتشافات و البته طلا و جواهراتی که گاهی از زیر خاک بیرون می‌آمد، علاقه‌مند شد و همین علاقه، خسارتی به آثار باستانی ایران زد آن سرش ناپیدا!

ماجرا از این قرار بود که فرانسوی‌ها زرنگی کردند و آمدند پیش ناصرالدین و ۱۰ هزار تومان دادند و در سال ۱۲۷۴ شمسی یک قرارداد با او  امضاء کردند که نامش «امتیاز حفریات کل ایران» بود و از جمله مفادش اینکه قرار شد هر چه اشیاء نفیس از جنس طلا یا نقره یا جواهرات یافت شود، متعلق به دولت ایران باشد و اگر دولت فرانسه بخواهد، نصف آن را به قیمت عادلانه بخرد و برای خرید نصف دیگر هم حق‌تقدم داشته باشد. یعنی انگار که گنج یافته باشند و بخواهند بفروشند!

قسمت تلخ ماجرا هم اینکه: «از حجازى و مجسمه و خطوط هر چه یافت شود می‌تواند نقشه و قالب آن را بردارند و آنچه پیدا شود نصف آن مال دولت فرانسه خواهد بود». کمی بعد ناصرالدین مُرد و مظفرالدین آمد و بلای بزرگ‌تر نازل شد!
عکس یادگاری درباریان قاجار با آثار باستانی ایرانآثار باستانی شوش، مالِ فرانسه!
فرانسوی‌ها آثار باستانی ایران را کشف می‌کردند و درباریان و شاه قاجار هم آنها را به چشم ثروت مفت و مجانی نگاه می‌کردند و خوشحال بودند و راضی بودند از فرانسوی‌ها. در تاریخ هم مشهور است که مظفرالدین را در سفر فرنگ به موزه لوور بردند ولی در بازدید از سالن مخصوص ایران برنامه‌ای ریختند تا وی جواهرات و اشیاء طلایی کشف‌شده در ایران را نبیند که مبادا ناراحت نشود و به جایش سفالینه‌ها و خطوط و نقاشی‌ها را نشان دادند که خوشش بیاید.

این‌طوری مظفرالدین خوشحال شد که ایران هم در مهد تمدن غرب برای خودش آثار باستانی قابلِ نمایش دارد و فرانسوی‌ها هم امتیازنامه تکمیلی را از مظفرالدین گرفتند و امتیاز انحصاری قبلی، دائمی و ابدی! شد و امتیازات بیشتری هم گرفتند و از جمله اینکه: «دولت فرانسه متعهد است که هر گاه اسباب طلا و نقره کشف شود به وزن آن باید پول طلا و نقره تحویل خزانه دولتى ایران بنمایند و تمام باقى اشیاء به دو قسمت مابین این دو مملکت تقسیم شود. مگر آنهایی که در حوالى شوش پیدا شده است بدون خسارت تعلق به دولت فرانسه دارد». این‌طوری بود که باستان‌شناسان فرانسوی افتادند به جان آثار باستانی ایران و موزه لوور آباد شد!
«ژاک دو مورگان» به تنهایی ۵ هزار قطعه از اشیاء باستانی ایران را به فرانسه فرستاداول «مارسل دیولافوا» و همسرش «جین دیولافوا» به ایران آمدند و بعد «ژاک دو مورگان» و بعد هم دیگران و «دو مورگان ۴ سال در شوش به کاوش‌های باستان‌شناسی پرداخت و ۱۲۰۰ کارگر را به کار گرفت. یافته‌های او که ۵۰۰۰ اثر باستانی بود در ۱۸۳ بسته به پاریس فرستاده شد و در سالن ایران موزه لوور جای داده شد»

عاقبت کار هم این شد که: «در بخش ایرانی موزه لوور شمشیرهایی از طلا و نقره متعلق به عصر دیلمیان و ساسانیان، ظروف غذاخوری ساسانیان، هزاران قطعه و وسیله طلا و نقره و برنز متعلق به آشپزخانه، لوازم کشاورزی، صنعتی و قالی‌بافی و پول‌های رایج، مهرها، ظروف شراب‌خوری، گردنبند و دیگر کالاهای عتیقه و زیرخاکی ریز و درشت متعلق به ادوار هخامنشی،‌ اشکانی، ساسانی و حتی دوره‌های قبل از آن دیده می‌شود. خیلی از قطعات موجود مربوط به صدها سال قبل از میلاد مسیح است. کتیبه‌ها، سنگ‌نبشته‌ها، وسایل آرایشی، شمعدان، قلمدان، ظروف میوه‌خوری و تنور نان‌پزی همراه با مجسمه‌هایی از ملکه‌های حکومت‌های باستانی ایران، رسم‌الخط‌های میخی و خطوط رایج قبل از آن که بر سطوح سنگی منقوش است، در موزه لوور دیده می‌شود».
نقاشی رنگ روغن از ناصرالدین قاجار در موزه لووربعدش بهتر شد؟!
فرانسوی‌ها تا آخر دوره قاجار در ایران کاوش‌های باستانی انجام می‌دادند ولی از اوایل قرن حاضر حساسیت درباره این کاوش‌ها بیشتر شد و ازجمله اینکه در سال ۱۳۰۳ روزنامه‌ای گزارش داد: «دولت فرانسه هر سال یکصد‌هزار فرانک هزینه صرف تأمین حقوق ۵۰۰ کارگر می‌کند که برای فرانسوی‌ها در اراضی منطقه شوش به کار حفاری جهت کشف آثار و اشیاء عتیقه مشغول هستند... نبود مفتش در موقع این‌گونه حفاری‌ها سبب ازدست‌رفتن بسیاری از اشیاء عتیقه و ازجمله مسکوکات طلا و نقره می‌شود».

این‌طوری شد که در نهایت مجلس شورای ملی امتیاز انحصاری فرانسه را باطل کرد و البته بهتر نشد؛ پس از آن در دوره پهلوی اول کار افتاد دست آمریکایی‌ها و موزه‌های آمریکا ازجمله موزه متروپولیتن نیویورک با آثار باستانی ایران، آباد شدند.
سرستون گاو دوسر کاخ آپادانا شوش در موزه لوور
+50
رأی دهید
-4

  • قدیمی ترین ها
  • جدیدترین ها
  • بهترین ها
  • بدترین ها
  • دیدگاه خوانندگان
    ۶۳
    Sabokbalam - کالیفورنیا، ایالات متحده امریکا

    باز هم شکر گذار باشیم که فرانسوی و آمریکایی برد و در موزه قرار داد. اگر تا دوران آخوند در ایران مانده بود که امروز سر از بازار بیروت و دمشق در میاورد.
    20
    117
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۰۰:۴۵
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۵۴
    hamid411 - لس آنجلس، ایالات متحده امریکا

    تورک تورک تورک ها بیان نظر بدن!
    18
    52
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۰۳:۵۱
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۳۳
    aram2255 - ایلام، ایران

    اگر بگم بیش از 2000 سال است ایران از اتراک ضربه می خورد، متهم میشم به کوته فکری و تنگ نظری. ولی چرا در تاریخ ایران از زمان سلجوقی و دیلمی و خوارزمی و . بگیر تا میرسه به قجر و نهایتاً سید علی، در هر چه خیانت و وطن فروشی است، مستقیم یا غیر مستقیم، رد پای اتراک وجود دارد؟ آیا سید علی رفتاری ورای شاهان قجر دارد؟ آیا نمیشه گفت به روال اجدادش حکومت میکند؟
    119
    67
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۰۴:۰۵
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۴
    zarduscht1 - فرانکفورت، آلمان

    هفته گذشته یک مقاله از میرزا علی‌ آخوندزاده خواندم. که سرم سوت کشید. که آخوند چقدر حـ... است.آخوندزاده .که ضمنا ترک بود. و نویسنده وطن پرست ایرانی‌.در مورد ناصرلدین شاه و عشق او به تعزیه. می‌‌نویسد. ناصر به یک تعزیه علاقه زیاد داشت. تعزیه رستم و حضرت علی‌.آخوند ها،چیزی براش درست کرده بودند. که رستم. در بین راه .برای جنگ با اکوان دیو.در میان راه به جوانی زیبا رو بر خورد می‌‌کند. نصف روز با او می‌‌جنگد. حریف او نمی‌‌شود. در نصف روز دیگر.جوان با دو انگشت رستم را به هوا پرتاب می‌‌کند. و به فرشته‌ها دستور می‌‌دهد. او را در هوا نگر دارند.و می‌‌گوید. یا مسلمان بشو.یا فرشته چنان به زمین پرتاب می‌‌کنند. تا چند تکه شوی. حالا حدس بزنید. این جوان زیبا رو که بود؟ در قسمت دوم. رستم به جنگ اکوان دیو می‌‌رود. هنگام نماز ظهر .از اکوان دیو خواهش می‌‌کند. دو ساعت جنگ نکنند. تا رستم نماز ظهر را بخواند. حالا درک می‌‌کنم. این مسافران. سروان. رزمجو. میلیونر. چرا این همه آقا دوست دارند. در حوزه تعزیه گوش می‌‌دهند.که رستم و مولا. در راه جنگ بودند.در بین راه جوانی زیبا یک دست دیدند. بقیه آن را خود فانتزی
    11
    45
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۰۶:۳۶
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۴
    zarduscht1 - فرانکفورت، آلمان

    [::aram2255 - ایلام، ایران::]. خیر نظر شما کاملا اشتباه است. ترک داریم تا ترک.همنان گونه فارس دارم تا فارس.در هر سلسله ترک. خوب داشتیم بد هم داشتیم.از بردران آال بویه که تا بغداد هم رفتند.و آخرین خلیفه اسلام را کشتند. و استخوان او را در زیر پله خاک کردند. تا ایرانی‌‌ها .هر روز بر آن قدم. سلطان محمود غزنوی. مادر خود ملک خاتون را به تبعید فرستاد.چون یک چیزی مثل همین پان ترکیست‌ها خودمان بود. فرهنگ و زبان فارسی‌ را از قزنین تا پنجاب رواج داد. زمانی‌ که نادرشاه. در کنار همین کربلا با عثمانی‌ها می‌‌جنگید. خان‌ها فارس با عثمانی‌ها لاس خشگه میزدند. چه کسی‌ چه مقامی بعد از شکست نادر به دست آورد. فراموش نکنیم شاه اخته خودمان. اخر پادشاه .که قادر شد. روسیه را شکست دهد. پسر فتعلی شاه .عباس میرزا. دلاوری. که با کمترین امکان ها. روسیه را متوقف کرد.و قربانی سیاست آخوند‌ها و پدرش شد. از ستار خان و باقر خان دیگر چیزی نمی‌‌گویم. پان ترکیست‌ها از آنها متنفر هستند. من مخالف ترک گفتن هستم. پان ترکیست ثابت کنند. سخنگو ترک‌ها ایران هستند. بعد مدعی ارث و میراث.ما هم.فریب ناسیونالیست شیخ علی‌ را نخوریم.
    14
    36
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۰۶:۵۹
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۴۵
    sahandogli - لندن، انگلستان
    این اصرهای که شما به نام ایرانی و فارسی و حتی تخت جمشید یاد کردید همهش در دوران رضاخان توسط محققان دانشگاه شیکاگو عروسک ستزی شده است و قبل از آن در هیچ جای این کشور نمی توانید سراغ داشته باشید و حتی نمی توانید یک مدرک گتبی و عکس از آنهادقبا از پهلوی ها ارایه دهید. این نفرت از قاجارها فقط برای راضی کردن خودتان و توجیح عقب ماندگی تان است. به جای کوبیدن گذشته به ساختن ینده اقدام کنید. نگاه کنید به ژاپن و کره جنوبی و خیلی از کشورها که در عرض سال گذشته شده اند یکی از قدرتمندترین کشورهای جهان اما ایران و ایرانی غرق در توهمات و رویا پردازی ها غوطه ور هستند
    15
    13
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۰۹:۳۵
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۴۳
    پنجاه و هفت - ریو، برزیل
    [::aram2255 - ایلام، ایران::]. با شما موافقم. من یکی از مخالفین سر سخت تورکهایی هستم که در ایران حکومت رو بدست میگیرند. ایران بایستی به دست ایرانیهای اصیل اداره بشه که واقعا دلسوز این مرز و بوم باشن.
    13
    7
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۱۱:۱۵
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۳
    Sabokbalam - کالیفورنیا، ایالات متحده امریکا
    [::sahandogli - لندن، انگلستان::]. تخت جمشید در زمان پهلوی “عروسک سازی” شد؟! ولی دو شقه شدن ماه توسط قمر بنی هاشم حقیقت دارد؟ صبح ها چی میخوری؟ روغن بنفشه؟!
    9
    12
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۱۱:۳۶
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۴
    zarduscht1 - فرانکفورت، آلمان
    Conspiracy theory به سختی می‌‌توان به فارسی ترجمه کرد. شاید تئوری توطئه. به کسی‌ می‌‌گویند. که عقلش به تحلیل و تحقیق نمی‌‌رسد. در زیر همه چیز یک تئوری توطئه می‌‌بیند. مثلا تاریخ ایران همه چیز آن دروغ است.و در زمان رضا شاه همه آن توسط آمریکا ایجاد شده. در حقیقت هرچه دانش تاریخی.علمی‌. کاوش گری . زمین شناسی‌.شیمی‌ .که دنیا مدرن ما.بر اساس آن ایجاد شده رد می‌‌کند. چون به شیوه فکری نمی‌‌خورد.صرف نظر از اینکه تاریخ ایران خوب یا بد. وجود تخت جمشید. نقش رستم انکار. انگار آمریکا این‌ها را در زمان رضا ساخته. می‌‌گوید ساخت آمریکا است. نه تنها تاریخ ایران را انکار و مدعی ساخت آمریکا.بلکه ۲۵۰۰ سال تاریخ یونان و ایتالیا را انکار می‌‌کند. مثلا نوشته‌ها هرودت .تاریخ نویس یونانی در مورد سرزمین آریا .همه آن هم پر از فحش به اریا است. هرودت ۲۰۰۰ سال قبل کشف آمریکا بود. یا کل. گنجینه کتاب خانه ملی‌ ایتالیا. و سفر نامه ولرین سناتور رم. به ایران آن زمان.برای دیدار قباد ساسانی.که ایران مالک ارمنستان برای ۱۰۰۰ سال شود. و ایران در مقابل از ایتالیا حمایت کند.
    7
    9
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۱۱:۵۶
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۴
    zarduscht1 - فرانکفورت، آلمان
    یعنی‌ نه تنها تاریخ ایران و ایتالیا را انکار،بلکه تاریخ تمامی‌ قفقاز آن زمان را هم رد می‌‌کنند. شما هیچ کتب تاریخی را پیدا نمی‌‌کنید. که در آن از شاپور ساسانی به عنوان تنها امپراطور .که قادر شد. سه قیصر رم را شکست دهد. تمامی‌ قرداد‌ها بین شاپور و قصر روم در پاپیروس‌ها موزه ایتالیا وجود دارد.علم شیمی‌ عمر آنها را بین ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سال تخمین زده. دو هزار قبل از امریکا. ولی نه. شاپور وجود نداشت.دروغ است. آمریکا ساخته. جالب ولی قاجار. قجار را باید دوگانه دید.هزاران عکس از زمان ناصرلدین شاه وجود دارد. که بیش از ۶۰ درصد مردم تهران. سفلیس. سوزاک و ترخم داشتند.هزاران مقاله.چه داخلی‌ .چه سفرنامه خارجی‌ ها.چه ایران.چه وضع اسفناکی داشت. حتا خودشان به خودشان راهم نمی‌‌کردند. امیر کبیر داماد قجار بود.ولی از دید همه آن دروغ است. ساده گفتن، Conspiracy theory ابله است. نه به خاطر اینکه ابله است.بلکه چیزی علمی‌ را رد می‌‌کند.که امروزه خودش از صدقه آن،از تمامی‌ منافع علمی‌ آن لذت و زندگی‌ آسانتر از زمان قاجار دارد،
    10
    8
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۱۱:۵۹
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۴
    zarduscht1 - فرانکفورت، آلمان
    در زیر یک "می‌ باشد و وجود داشتن" هم یک توطئه می‌‌بینند. مثل تاریخ ایران تا زمان حمله اعراب.یعنی‌ هرچه علم،از ۱۸۰۰ میلادی تا به امروز بوق است.وجود نداشته. شما در هیچ موزه اروپا .کمبود یک قسمت را نمی‌‌بینید.که فقط راجع به تاریخ ایران. تا ساسانی‌ها نباشد. جوهرات کشف شده. زمان ساسانی بزرگترین و گران‌ترین مجموعه کشف شده در جهان است. در آمریکا. و کرایه آن به موزه‌ها اروپا. برابر با بوجه یک مملکت است. در تمامی دانشگاه جهان رشته ایران شناسی‌. فقط ۶ ماه در مورد تاریخ ایران قبل اسلام تدریس می‌‌کنند.نه اینکه زیر بغل ما ایرانی‌‌ها هندوانه گذارند. فقط چون فاکت است.بسیار هم انتقادی به آن بر خورد می‌‌کنند.مثال .شاپور ساسانی را ثابت کردند. که به هیچ عنوان قیصر روم را بعد از شکست با مهربانی رفتار نکرد. بلکه به اسیر و به قتل رساند. یا شکست خشاریاشا در مقابل یونان را آغاز شروع دمکراسی در اروپا.و این علمی‌ هم ثابت شده. تغییرات در اروپا بعد از شکست خشاریاشا. ولی همه این‌ها دروغ است. زمان رضا شاه.آمریکا ساخت. سر در گم تا کی‌؟
    7
    3
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۱۲:۴۴
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۲
    Sayet uk - ناتینگهام، انگلستان
    [::پنجاه و هفت - ریو، برزیل::]. گرامی بعد از حمله مغولها،افغانها،اعراب و ترک‌ها پیدا کردن ایرانی اصیل که شما اشاره کردید کار آسانی نیست،اگر شما از محل یا از شخصی آگاه هستید خوشحال خواهم شد که با هم شریک بشوید.
    4
    10
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۱۳:۰۶
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۵۹
    farokhzad - کنت، انگلستان
    چه خیانت های که قاجار نکردن براستی حکومت. اخوندی ادامه قاجار خائن هستش ! موزه لور برید یک مجسمه های با ستون های بزرگ میبینید که ساخ در میاریید چگونه اینها رو به غارت بردن هر چند بقول دوستان اگر نمیبردن اینها به یغما میبردن
    6
    2
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۱۸:۲۱
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۴۷
    maradona - براتیسلاوا، اسلوواکی
    اصلا شما می دونستید حضرت آدم هم تورک بود بعدش توبه کرد آدم شد
    4
    3
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۱۸:۵۷
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۴۷
    maradona - براتیسلاوا، اسلوواکی
    ولی در یک مورد قبول دارم که توورک ها صادقانه تر عمل کردند رضاخان و آتاتوورک با هم قرار گذاشتند هر دو شاه قبلی را کنار بگذارند و جمهوری به پا کنند آتا توورک روی حرفش ایستاد محمد پنجم رو زد کنار و رییس جمهور شد ولی رضا خان شاه قبلی رو زدکنار و خودش عین عقده ای ها تاجگذاری کرد دقیقا مثل عمروعاص و ابو موسی اشعری
    2
    5
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۱۹:۱۲
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۶۲
    Sayet uk - ناتینگهام، انگلستان
    [::maradona - براتیسلاوا، اسلوواکی::]. نمکدون اصلا تو میدونستی حضرت !! آدم از maradona ها ترسید و ادم شد .احادیث بسیاری در این باره است .
    3
    3
    ‌سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۲۲:۴۵
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    نظر شما چیست؟
    جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.