سایه جنگ و تحریم بر سر ایران؛ ابراهیم رئیسی چه خواهد کرد؟

رویداد۲۴ : ابراهیم رئیسی در شرایطی کشور را تحویل می‌گیرد که ایران از چند جبهه شبیه بمب ساعتی است. در بعد داخلی تشدید نارضایتی‌ها به نبود آب و برق و افزایش شمار مبتلایان به ویروس کرونا و در بعد خارجی سایه جنگ بر سر ایران است.

یران در واپسین روز‌های دولت دوازدهم در شرایط نه چندان مطلوبی قرار دارد. در داخل مردم از مشکلات ناشی از سوء مدیریت کرونا، آب و برق و طرح موسوم به صیانت از اینترنت که در مجلس در حال بررسی است شکایت دارند و در خارج، ایران در چند جبهه درگیر است.
 
بالا گرفتن تنش میان ایران و  اسرائیل جبهه اول حادثه‌ای است که جمعه گذشته در دریای عمان رخ داد و کشتی تجاری اسرائیل هدف موشک قرار گرفته و در نتیجه آن دو نفر کشته شدند. شبکه تلویزیونی العالم وابسته به ایران، رسما اعلام کرده نیرو‌های "مقاومت" در سوریه مسئول حمله به یک نفتکش اسرائیلی در دریای عمان بوده‌اند.
 
این وبسایت اعلام کرده حمله به این نفتکش در دریای عمان در واکنش به حمله اسرائیل به فرودگاه ضبعه منطقه قصیر سوریه صورت گرفته است.
 
یائیر لاپید وزیر خارجه اسرائیل، ایران را مقصر اصلی حمله به نفت کش خوانده و گفته "ایران تنها مشکل اسرائیل نیست و جهان نباید خاموش بنشیند.»
 
یک شبکه تلویزیون اسرائیلی به نقل از یک مقام دولتی رژیم صهیونیستی که نامش برده نشده مدعی شده ایران در این حمله که توسط پهپاد انجام شده، دست داشته است.
 
بنا به گفته شرکت اسرائیلی صاحب نفت کش، دو نفر از کارکنان این کشتی در اثر حمله کشته شده‌اند که یکی از این‌ها شهروند بریتانیا و دیگری شهروند کشور رومانی بوده است. وزیر خارجه اسرائیل از بریتانیا خواسته پاسخ ایران را قاطعنانه بدهد.
 
پایگاه خبری تلگراف انگلیس گفته شهروند بریتانیایی که نامش برده نشده از عوامل امنیتی نفت کش بوده است. رسانه‌های آمریکایی مدعی شده‌اند که چندین پهپاد به این کشتی حمله کرده‌اند. مقامات اسرائیلی به تلگراف انگلیس گفته‌اند که این حادثه باید زنگ بیدار باش برای بریتانیایی‌ها باشد.
 
ادامه تحریم‌های شدید آمریکا علیه ایران جبهه دوم درگیری ایران در جهان بی ارتباط به جبهه اول نیست. روز چهارشنبه گزارشی در وال استریت ژورنال آمریکا منتشر شد که نشان می‌داد آمریکا در تلاش برای تحریم شرکت‌های صادر کننده تجیزات تولید پهپاد و موشک‌های نقطه‌زن به ایران است.
 
روزنامه وال‌استریت ژورنال با انتشار گزارشی به برنامه دولت بایدن در زمینه تحریم پهپاد‌ها و موشک‌های هدایت‌شونده و نقطه‌زن ایران پرداخته است. در این گزارش آمده است که دولت بایدن تهدید‌های ناشی از پهپاد‌ها و موشک‌های نقطه‌زن  ایران را در شرایط کنونی بسیار جدی می‌داند.
 
تهدید به تحریم جدید علیه ایران به منزله شکست دیپلماسی است که با مذاکرات وین به ضرب و زور دولت روحانی حفظ شده بود. از زمان روی کار آمدن ترامپ در چهار سال گذشته و همزمان با خروج آمریکا از برجام، تحریم های شدید از جمله تحریم های نفتی سنگینی علیه ایران اعمال شد. ایران به امید پایان این تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به برجام پای میز مذاکره با دولت جدید آمریکا رفت.
 
برجام در آستانه احیا یا شکست؟ جبهه سوم درگیری در خارج، همان مذاکرات بی سرانجام وین است. دولت روحانی در ماه‌های آخر با این امید که رسیدن به یک نتیجه در وین بر نتیجه انتخابات در ایران تاثیر بگذارد، همه اراده خود را بر نتیجه گرفتن از مذاکرات وین معطوف کرد. در روز‌های باقیمانده به انتخابات مشخص شد که دولت دوازدهم حق تعیین سرنوشت سیاست خارجی برای چهار سال آتی را ندارد و بعد از انتخابات این مساله برای همه روشن شد. چند روز مانده به دور هفتم مذاکرات وین دستور رسید مذاکرات تا روی کار آمدن رئیس دولت جدید باید متوقف شود.
 
اکنون درباره آینده مذاکرات هسته‌ای سناریوهای متفاوتی مطرح است. برخی از کارشناسان می‌گویند مذاکرات بدون حصول نتیجه مثبت در چهار سال آینده ادامه پیدا خواهد کرد، در مقابل عده دیگری می گویند دولت ابراهیم رئیسی حاضر به ادامه مذاکرات به شکل کنونی نخواهد بود و مذاکرات در چارچوب متفاوتی ادامه پیدا خواهد کرد.
 
حالا در هفته‌ای که به مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید ایران منتهی می‌شود، صدای شرکای ایران در برجام در آمده است. وزیر خارجه آلمان سیگنال‌هایی مبنی بر سر رفتن کاسه صبر این کشور در مقابل ایران مخابره کرده است. او گفته مذاکره برای احیای برجام تا ابد نباید طول بکشد.
 
هایکو ماس وزیر خارجه آلمان به مجله اشپیگل گفته من شاهد هستم که ایران بازگشت به مذاکرات وین را از یک سو به تاخیر انداخته و از سوی دیگر همزمان هر روز بیشت رو بیشتر از مفاد این توافق فاصله می‌گیرد.
 
ماس گفته ما می‌خواهیم که برجام برگردیم و معتقدیم همه طرف‌های توافق چنین نظر قاطعی دارند، اما روشن است که این گزینه قرار نیست تا ابد روی میز باقی بماند.
 
مشابه همین تهدید از جانب آمریکایی‌ها نیز مطرح شده. آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا روز پنجشنبه گفته مذاکره با تهران بر سر توافق هسته‌ای نمی‌تواند نامحدود باشد. او گفته ما به دیپلماسی پایبندیم اما فرآیند این مقوله نباید بی‌پایان باشد.
 
بلینکن که در یک کنفرانس خبری در کویت به سوال خبرنگاران جواب می‌داده گفته از یک جهت اگر قرار باشد ایران به فعالیت‌های هسته‌ایش ادامه دهد، دستاورد‌های برجام کاملا با بازگشت به این توافق قابل بازیابی نیستند.
 
فشار غربی‌ها برای بازگشت به برجام در حالی صورت می‌گیرد که نماینده ایران در وین آب پاکی را بر دست مردم ریخته است.
 
کاظم غریب آبادی نماینده ایران در سازمان‌های بین‌المللی در وین روز پنجشنبه گزارشی از موانع پیش روی مذاکرات وین منتشر کرد. موانعی که با ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی به نظر نمی‌رسد قابل عبور باشند.
 
کاظم غریب‌آبادی در این گزارش گفته در چند دور مذاکرات با ایالات متحده در وین، آمریکا حاضر نشده تحریم بیش از ۵۰۰ نفر از اشخاص حقیقی و حقوقی را لغو کند. اشاره غریب آبادی به تحریم‌های دوران دولت ترامپ است.
 
او همچنین درباره دیگر مانع مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده در وین گفته: «کل تفاهم را به پذیرش بندی در خصوص انجام گفتگو‌های آتی در مورد مسائل منطقه‌ای گره زدند.» به گفته او، آمریکا تنها در این صورت حاضر شده که برخی تحریم‌ها لغو کند.
 
کاظم غریب آبادی در بخش دیگری از این گفتگو در سایت رهبر جمهوری اسلامی، مدعی شد که «آمریکا می‌خواهد توافق هسته‌ای را برای موشکی و منطقه گروگان بگیرد.»
 
در کنار انتشار این گزارش رهبر ایران در آخرین دیدار با حسن روحانی مواردی را متذکر شده که به نظر می‌آید آب پاکی بر دستان احیای برجام بوده است.
 
رهبری روز چهارشنبه و در جریان دیدار پایانی با اعضای دولت دوم حسن روحانی پیش از جایگزینی کابینه ابراهیم رئیسی  اظهار داشت: «آمریکایی‌ها در زبان و وعده می‌گویند تحریم‌ها را بر می‌داریم، اما تحریم‌ها را برنداشتند و برنمی‌دارند، ضمن آنکه شرط هم می‌گذارند و می‌گویند که باید در همین توافق جمله‌ای بگنجانید که بعداً درباره برخی موضوعات صحبت شود و گرنه توافقی نخواهیم داشت.»
 
او دلیل تلاش هیات مذاکره‌کننده آمریکایی برای افزودن جملاتی به متن توافق هسته‌ای با ایران را فراهم کردن «بهانه‌ای برای دخالت‌های بعدی خود درباره اصل برجام و مسائل موشکی و منطقه‌ای» عنوان کرد و افزود: «تا اگر ایران حاضر به بحث درباره آن‌ها نشود بگویند توافق را نقض کرده‌اید و توافق، بی‌توافق.»
 
آیت الله خامنه‌ای در ادامه سخنان روز چهارشنبه خود خواستار استفاده آیندگان از تجربه دو دولت حسن روحانی مبنی بر «بی‌اعتمادی به غرب» شد و توضیح داد: «در این دولت شد که اعتماد به غرب جواب نمی‌دهد و آن‌ها کمک نمی‌کنند و هرجا که بتوانند ضربه خواهند زد و اگر جایی هم ضربه نمی‌زنند به این دلیل است که نمی‌توانند.
 
او همچنین بخشی از عملکرد اعضای دولت آقای روحانی را مطابق انتظارات موجود ندانست و خاطرنشان کرد: «هر جا که کار‌ها را منوط به غرب و مذاکره با آن و آمریکا کردید ناموفق بودید و هر جا که بدون اعتماد به غرب، حرکت و از آن‌ها قطع امید کردید موفق بودید و پیش رفتید.»
 
اشاره رهبری به تلاش آمریکا برای باز گذاشتن باب مذاکره بر سر موضوعات موشکی و منطقه‌ای دقیقا همان خط قرمزی است که ابراهیم رئیسی در اولین کنفرانس خبری خود به آن اشاره کرده بود. رئیسی صراحتا اعلام کرده بود حاضر نیست با آمریکایی‌ها درمورد مسائل منطقه‌ای و موشکی مذاکره کند.
 
مجموعه این تحولات نشان می‌دهد ایران قرار نیست به این زودی‌ها به برجام برگردد و عدم بازگشت به برجام به منزله ادامه تحریم‌ها و سایه جنگ بر سر کشور است.