مناظره انتخاباتی؛ اقتصاد با عمق یک بند انگشت

ایران وایر - آرش حسن‌نیا : مناظره‌های انتخاباتی حتی در سردترین رقابت‌های انتخاباتی چند دوره‌ اخیر هم جذابیت‌های خود را دارد؛ اما نخستین مناظره هفت نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ برای اقتصادخوانده‌ها و علاقه‌مندان به این حوزه چیزی جز ناامیدی به دنبال نداشت.
 
رقبای انتخابات ریاست‌جمهوری در این مناظره اقتصادی جز کلی‌گویی، پراکنده‌گویی یا انتقاد از وضع موجود چیزی به زبان نیاوردند. ویژگی مشترک همه حاضرین انتقاد از وضع موجود بود؛ با این تفاوت که هر دو طیف با نادیده گرفتن نقش و کارنامه خود در به جا ماندن این کارنامه غیرقابل دفاع اقتصادی، آن دیگری را مسئول وضع موجود می‌دانست.
 
اگر غریبه‌ای فارسی‌فهم، این مناظره را به تماشا نشسته بود؛ بی گمان فکر می‌کرد، افرادی خارج از دایره قدرت در چهل سال اخیر آمده‌اند تا بر کرسی صاحب‌منصبان قبلی تکیه زنند؛ انگار نه انگار که یک رییس قوه، یک رییس کل پیشین بانک مرکزی، یک دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، یک عضو هیات‌رییسه مجلس، یک معاون اسبق رییس‌جمهوری، یک دبیر پیشین شورای‌عالی امنیت ملی و یک نماینده مجلس چنین بی‌رحمانه بر دستاوردهای اقتصادی نظام سیاسی خود می‌تازند.
 
دور اول از  نیمه نخست مناظره با بی‌محلی رقبا به پرسش‌های مطرح شده همراه بود؛ گویی آمده‌اند به جای پاسخ به پرسش‌ها، آنچه در دلشان از حرف‌ها و طعنه و کنایه رقبا در روزهای گذشته مانده، اینجا رو در رو با هم تسویه کنند. بماند که پرسش‌های مطرح شده نیز پرسش‌هایی گاه جزیی بود که چندان ارتباط مستقیمی با وظایف رییس قوه مجریه نداشت و گاه چنان کلان می‌نمود که با سه دقیقه و چهار دقیقه‌ فرصت‌های معمول در این گونه مناظرات جمع نمی‌شد.
 
آنچه حرفه‌ای‌ترهای اقتصاد از این مناظره انتظار داشتند، پرداخت عمیق‌تر نامزدها به موضوعات کلان اقتصادی، دست‌کم در حوزه شاخص‌های اصلی بود؛ اما حتی بحث بر سر تورم، رشد اقتصادی، بیکاری یا در حاشیه طعنه و کنایه‌ها مطرح شد یا اینکه نصفه و نیمه در حد بیان اعداد و ارقام این شاخص‌ها در سال‌های اخیر رها و ابتر باقی ماند.
 
برخی از نامزدها در پاسخ به پرسش‌های مطرح شده به برنامه تفصیلی یا کتاب و کتابچه‌ای ارجاع می‌دادند که قرار است به زودی در وب‌سایت اختصاصی آن‌ها یا در جایی دیگر بارگذاری شود و آنجا برنامه‌هایی مفصل و راه‌حل‌هایی متعدد برای حل معضلات اقتصادی تهیه و تدوین شده است.
 
نیمه دوم مناظره نیمه کسل‌کننده‌ای بود؛ آن‌قدر که این احتمال می‌رفت که شاید «همتی» و «مهرعلیزاده» تذکر گرفته‌اند تا در مواجهه با «ابراهیم رییسی» کمتر انتقادی و تهاجمی باشند؛ هر چند که در مجموع گوشه و کنایه‌های «زاکانی» و «رضایی» به همتی همچنان ادامه یافت.
 
پیش از برگزاری نخستین مناظره رقابت‌های ریاست‌جمهوری که با محوریت اقتصاد برگزار شد، این  انتظار می‌رفت که وعده‌های اقتصادی نامزدها در بوته نقد رقبا قرار گیرد و آن‌ها با پرسش درباره چگونگی تحقق این وعده‌ها، ممکن بودن یا خیالی بودن وعده‌ها را برای مخاطبین روشن کنند؛ اما مناظره شنبه عصر، حتی به این سمت و سو نرفت؛ اگرچه برخی نامزدها شماری از وعده‌های اقتصادی پیش‌گفته شده خود را مطرح کردند؛ اما نه آن وعده‌ها آن‌قدر گیرایی داشت که پرسش دیگران را به دنبال داشته باشد و نه فضای کلی مناظره و ترجیحات رقبا چنان بود که شیوه کار خود را تغییر داده و به وعده رقیب بپردازند.
 
در نهایت مناظره اقتصادی در سطح باقی ماند، با اینکه اقتصاد نسبت به دیگر حوزه‌ها با عدد و رقم بیشتری سروکار دارد و همین ایجاب می‌کند تا حرف‌هایی سنجیده‌تر در مناظره اقتصادی شنیده شود، نخستین مواجهه این هفت ‌نفر مملو از سخنان بی‌استناد و اشتباهات آماری فاحش بود و اطلاع یا آگاهی جدیدی برای مخاطبان اقتصادی به دنبال نداشت.
 
فعال اقتصادی مخاطب این مناظره یا سرمایه‌گذار خرد و کلان، پس از سه ساعت تماشای این مناظره بعید است توانسته باشد بخشی از ابرهای ابهام در افق اقتصادی آینده را کنار زده باشد و برای فردای پس از روی کار آمدن یکی از این هفت نفر به تصمیم یا برنامه‌ای اقتصادی رسیده باشد.
 
نگاهی به اظهارات اقتصادی نامزدها:ابراهیم رییسی:
باید کاری  کرد که تولیدکنندگانی که با اندیشه در تولید حضور یافتند و تولیدشان دچار مشکل شده، جذابیت برای تولید را برایشان ایجاد کنیم و از آن طرف جذابیت امور اقتصادی غیر مولد را بکاهیم.
مردم دنبال دعواهای اقتصادی نیستند و این را می‌خواهند که مدیری مقتدر بیاید و کارشناسان را برای حل مشکلات به صف کند.
ارز ۴۲۰۰ تومانی چه مصیبتی برای کشور درست کرد و چقدر پرونده برای قوه قضاییه تولید کرد؟ باید به سمت ارز تک‌نرخی رفت و  باید ارز صادراتی را  مدیریت کرد.
متاسفانه یکی از مشکلات جدی مردم تورم است.‌ قیمت کالاهای اساسی فوق‌العاده افزایش پیدا کرده است.
 یکی از مشکلات جدی کشور مساله زمین‌خواری است و زمین به جای کشاورزی و سکونت، تبدیل به سرمایه و ابزار سوداگری شده است.
محسن رضایی:  رابطه دولت با اقتصاد و رابطه اقتصاد با مردم تنظیم نشده است و دولت دست در جیب مردم می‌کند.
مساله کسب‌وکارهای خانگی مساله خانه‌سازی و استفاده از بانوان را در دستور کار قرار می‌دهم.
من از اختیارات قانونی استفاده می‌کنم و قدرت را از مرکز به استان‌ها می‌برم.
این دولت «روحانی» سیاه‌ترین دولت بوده است؛ نه تنها آن‌ها قفل‌های بیرونی را باز نکردند بلکه درهای داخلی را هم بستند.
 یارانه ۴۵۰ هزار تومانی برای ۴۰ میلیون نفر تضمین می‌کنم. یک میلیون مسکن به صورت احیای بافت‌های فرسوده را در دستور کار قرار می‌دهم. خسارات  بورس را جبران کرده و  ایالت‌های اقتصادی را طبق قانون انجام می‌دهم.
عبدالناصر همتی: اقتصاد ما توان کافی برای تحقق این وعده‌ها را ندارد. این کاندیداها با وعده‌هایشان عملا از توزیع فقر می‌گویند، نه از توزیع ثروت. ما به اصلاحات اقتصادی نیاز داریم.
بحث اساسی من تغییر حکمرانی اقتصادی است. سال‌ها کشور را دست سیاستمداران سپردیم، یک‌بار هم کشور را به اقتصاددان بسپاریم و سیاست تحت نظر اقتصاد باشد.
موافق قیمت دستوری نیستم. من معتقدم دولت نباید وارد این موارد جزیی، مثل قیمت‌گذاری برای هرچیزی شود. دولت باید به زیرساخت‌ها وارد شود. قیمت مشکلش در نقدینگی است. ما باید نقدینگی را حل کنیم.
از استقلال بانک مرکزی به شدت حمایت می‌کنم. مشکل ما مربوط به ساختار بودجه است که هر روز بر آن می‌دمند و هزینه‌ها را بالا می‌برند و این می‌آید در بانک مرکزی تبدیل به پایه پولی و نقدینگی می‌شود.
اگر امروز درست انتخاب نکنیم، ۲۰ سال دیگر ارز ۴۲۰۰ تومانی توزیع می‌کنیم و قیر رایگان عرضه می‌کنیم  و از همسایگان عقب می‌مانیم.
محسن مهرعلیزاده: نزدیک به پنجاه درصد مردم زیر خط فقر زندگی می‌کنند و این زیبنده مردم شرافتمند ایران نیست. امروز ۷ میلیون سرپرست خانوار درآمد ثابت ندارند و در تامین زندگی به کمک‌های معیشتی نیازمندند.
مانع‌زدایی از تولید، معافیت‌های مالیاتی بر تولید و هدایت نقدینگی به تولید را به عنوان یک اصل گذاشتیم و همچنین ایجاد کار و گردشگری محیط زیست را شدیدا مورد تاکید قرار داده‌ایم.
اصولا دولت نباید سرمایه‌گذاری کند؛ بلکه باید راه را برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی باز کند؛ برای واردات پول به داخل کشور باید راه‌های خاصی را باز کنیم.
امروز کشور با بیش از ۵۰ بحران مواجه شده است و برای حل مشکلات مربوطه اجماع وجود ندارد و تریبون‌های مسئولین به جای حل مشکلات مردم، محلی برای دعوا شده است.
روان بودن بروکراسی، نبود فساد و رانت از شروط اصلی جهت انجام سرمایه‌گذاری خارجی در کشور است و از همه مهم‌تر نداشتن تنش در سطح بین‌المللی و داخل است.
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی: اگر ما بتوانیم تورم را در جامعه به عنوان ام‌المصائب کنترل کنیم، می‌توانیم ارزش پول ملی را حفظ کنیم.
یکی از مسائل اصلی تورم و گرانی است؛ ما طراحی کردیم که در چهار سال تورم به زیر ۵ درصد برسد.
همچنین صندوق اعتبار خانواده را پیش‌بینی کردیم و ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار برای زوج‌های جوان در نظر گرفتیم.
شاهد مافیای بزرگ و درهم تنیده واردات هستیم که با برخورداری از رانت‌های مختلف مجوز ارز ارزان‌قیمت، انحصار و واردات، تولید را تهدید می‌کند.
 ساختارها استضعاف‌گر هستند و منابع مالی به صورت نادرست بین دهک‌ها ومناطق مختلف توزیع می‌شود که نتیجه‌اش مهاجرت روستاییان و از بین رفتن مشاغل کشاورزی است.
علیرضا زاکانی : بدون نظارت بانک مرکزی بانک‌ها اقدام به تولید پول می‌کنند. ما اکنون ابربدهکاران بانکی داریم، ۱۱ ابر بدهکار ۹۰ هزار میلیارد تومان بدهی دارند.
 اساس تولید در دولت بنده بر پایه ۹ پیشران اقتصادی اعم از نفت، گاز، پتروشیمی و توجه به زیرساخت‌ها است.
برنامه تک‌بعدی اقتصادی فایده‌ای ندارد. برنامه ما اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، مدیریتی، سیاسی و امنیتی و سیاست خارجی است.
تحول در عرصه اقتصاد مدیریتی، جهش تولید، حکمرانی فضای مجازی، دولت الکترونیک، تمرکززدایی و مبارزه قاطع با فساد اداری و فساد اقتصادی از جمله برنامه‌های بنده است.
تنها کار ما این است که دولت را از جلوی مردم کنار کشیده و در خدمت مردم قرار دهیم.
سعید جلیلی: در بخش‌های معدن، کشاورزی، نفت و گاز و برق می‌توانیم درآمد ارزی کشور را به صورت جهشی داشته باشیم؛ نه اینکه بهانه اف‌ای‌تی‌اف بیاوریم. در این زمینه‌ها دو برابر درآمد نفتی می‌توان درآمد داشت.
یکی از مشکلات کشور ما خام‌فروشی مواد معدنی است. با ایجاد ارزش افزوده می‌توان ارزآوری داشت و اشتغال‌زایی کرد.

یکی از مهم‌ترین موانع تولید تامین مالی است و اگر ما روزانه دو هزار میلیارد تومان خلق پول می‌کنیم، چطور این افراد مشکل تامین مالی دارند؟ این پول‌ها به کجا می‌رود و به دست چه کسی می‌رسد؟

ما می‌گوییم سال اول ۱۰۰ هزار، سال دوم ۱۲۶ هزار و سال چهارم ۲۵۳ هزار شغل ایجاد می‌کنیم که این‌ها قابل ارزیابی است.

برخی مشکلات ما ساختاری نیستند؛ بلکه مربوط به فرهنگ سیاسی کشور است و مربوط به این جناح و آن جناح هم نیست.