بمب‌هایی که بنا بود تاسیسات اتمی ایران را هدف قرار دهند، تونل‌های حماس را منهدم می‌کنند!

بمب‌های هدایت ماهواره‌ای و نقطه زن جی بی یو-۳۲ پیش از سوار شدن بر روی یک فروند جنگنده ضربتی اف-۱۵آی - ایندیپندنت فارسی ،بابک تقوایی کارشناس نظامی و دفاعی :

روز چهارشنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ برابر با پنجم مه ۲۰۲۱، کنگره آمریکا به طور رسمی از تقاضای دولت اسرائیل برای خرید هزاران بمب سنگرشکن و هدایت ماهواره‌ای نقطه‌زن (JDAM) به ارزش ۷۳۵ میلیون دلار مطلع شد. پس از بررسی و تایید کنگره، سرانجام دولت ایالات‌متحده آمریکا روز گذشته، ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ برابر با ۱۸ مه ۲۰۲۱، این درخواست را تایید کرد. در فروردین ماه سال جاری هم به دنبال افزایش احتمال بروز یک درگیری نظامی یا یک جنگ تمام عیار با حزب‌الله و دیگر نیروهای شبه‌نظامی وابسته به سپاه قدس ایران در مرزهای اسرائیل با لبنان و سوریه، دولت اسرائیل برای خرید بیش از سه هزار بمب نقطه‌زن هدایت ماهواره‌ای و همچنین بمب‌های سنگرشکن، بودجه‌ای ویژه اختصاص داد.

این خرید تسلیحاتی ۷۳۵ میلیون دلاری، در صورت کاهش ذخیره این‌گونه بمب‌ها در اسرائیل به دلیل آن جنگ احتمالی با حزب‌الله که بنا بر ادعای فرماندهان ارتش اسرائیل احتمال داشت آغاز شود، در مدت زمانی کوتاه (کمتر از شش ماه) خلأ به وجود آمده از بمب‌های استفاده شده در جنگ را پر می‌کرد تا درصورت نیاز، در یک حمله هوایی علیه تاسیسات اتمی ایران و همچنین تاسیسات مربوط به برخی از پایگاه‌های نیروهای نیابتی ایران در سوریه چون تونل‌های در دست‌ساخت پایگاه امام علی واقع در منطقه دیرالزور سوریه یا سوله‌های زیرزمینی مونتاژ و ساخت موشک‌های بالستیک وزارت دفاع سوریه در منطقه مصیاف، مورد استفاده قرار گیرد.

برخلاف آنچه فرماندهان ارتش اسرائیل و مقامات دولتی این کشور ادعا کرده بودند، با پایان ماه رمضان، به جای حملات گسترده راکتی حزب‌الله لبنان به شمال اسرائیل، با حملات راکتی گسترده گروه‌های حماس و حرکت جهاد اسلامی مواجه شدند و در نهایت در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ برابر با ۹ مه ۲۰۲۱، نیروی دفاعی اسرائیل در نبردی گسترده علیه این دو گروه وابسته به دولت‌های ایران، قطر و ترکیه، درگیر شد. نبردی که عملیات «نگهبان دیوارها» (Operation Guardian of Walls) نام گرفت و در جریان آن، ده‌ها کیلومتر تونل شبکه‌ای پیچیده ملقب به «مترو حماس» و همچنین ده‌ها ساختمان کوچک و مرتفع، مورد اصابت صدها بمب هدایت ماهواره‌ای نقطه‌زن و سنگرشکن قرار گرفت.
عملیات نگهبان دیوارها
آن طور که فرماندهان نیروی دفاعی اسرائیل برای آن آماده شده بودند، پس از تشدید درگیری‌های قومی و مذهبی بین اسرائیلی‌ها و فلسطینیان ساکن بیت المقدس/اورشلیم و پس از حمله پلیس این کشور به نمازگزاران در مسجدالاقصی، گردان‌های عزالدین قسام گروه حماس و گردان القدس جهاد اسلامی، حملات راکتی‌ به جنوب اسرائیل را در بعدازظهر روز ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ (۹ مه ۲۰۲۱) آغاز کردند. در پاسخ نیز، نیروی دفاعی اسرائیل ضمن پایان دادن به رزمایش «ارابه‌های آتش» که از نظر نگارنده، پوششی برای آماده‌سازی نیروی دفاعی اسرائیل به منظور آماده‌سازی برای یک جنگ طولانی در غزه بود، عملیات «نگهبان دیوارها»ی نیروی دفاعی اسرائیل آغاز شد.

همچون جنگ‌های گذشته، به علت خطر آغاز جنگ زمینی در غزه، نیروی هوایی اسرائیل پیشگام این نبرد شد تا زرادخانه راکتی حماس و جهاد اسلامی فلسطین را بیش از پیش کوچک کند. در ساعت ۱۳:۵۱ به وقت اورشلیم، در روز ۱۹ اردیبهشت، نخستین حمله راکتی از نوار غزه به جنوب اسرائیل و شهر اشکلون انجام شد. پس از آن و در ساعت ۲۱:۱۳ دومین حمله راکتی آغاز شد. حملات راکتی در روزهای بعد ادامه یافت. به دنبال تخریب یک برج ۱۳ طبقه به نام هنادی در نوار غزه، حماس نخستین حمله راکتی گسترده از نوار غزه به مرکز اسرائیل را آغاز کرد؛ حمله‌ای بزرگ با استفاده از صدها راکت که در پنج موج به ترتیب در ساعات ۲۰:۴۷، ۲۰:۵۱، ۲۰:۵۵، ۲۰:۵۷، ۲۱:۰۱ و ۲۱:۲۰ روز ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰، شهر تل‌آویو را هدف قرار دادند.

اگرچه بیش از ۹۰ درصد راکت‌های شلیک شده حماس به مرکز اسرائیل و همچنین عمده راکت‌های شلیکی حماس و جهاد اسلامی به جنوب این کشور را سامانه‌های دفاع موشکی ارتفاع پست گنبد آهنین و موشک‌های رهگیر تمیر (Tamir) منهدم کردند اما از آنجا که راکت‌های باقیمانده، برخی از اماکن مسکونی و شهری را تخریب کردند و تلفاتی اندک به غیرنظامیان اسرائیلی وارد شد، نیروی هوایی اسرائیل حملات هوایی‌ خود به تونل‌های حماس در غزه را تشدید کرد. حملاتی که پیش‌تر در ساعت ۲۲:۳۹ روز ۲۰ اردیبهشت‌ماه آغاز شده بود.
انهدام تونل‌های حماس با بمب‌های سنگرشکن
بر اساس تصاویر تهیه شده از لاشه بمب‌های استفاده شده در جنگ اخیر غزه و همچنین تصاویر و فیلم‌های منتشره نیروی هوایی اسرائیل، برای مورد هدف قراردادن شبکه تونل‌های‌های حماس در غزه، از بمب‌های سنگرشکن بی ال یو-۱۰۹، ۱۱۰ و ۱۱۷ به شدت استفاده شده است. انهدام تونل‌های مورد استفاده حماس در نوار غزه در تاریخ ۲۴ اردیبهشت‌ماه به اوج خود رسید؛ تا جایی که بیش از نیمی از ۱۶۰ فروند جنگنده نیروی هوایی اسرائیل که در مأموریت‌های آن روز شرکت داشتند، ده‌ها بمب سنگرشکن را روی شبکه‌ای از تونل‌های حماس رها کردند.

بر اساس اطلاعات موجود در وب‌سایت نیروی دفاعی اسرائیل در رابطه با عملیات «نگهبان دیوارها»، ساعات ۱۹:۵۱ روز ۲۴ اردیبهشت‌ماه، نیروی هوایی اسرائیل با استفاده از بمب‌های سنگرشکن یک شبکه تونل را در نزدیکی یک مسجد و یک مهدکودک در جنوب نوار غزه، منهدم کردند. ساعت ۱۸:۵۰ دو روز پس از آن یعنی ۲۶ اردیبهشت، تونلی مشابه که در نزدیکی چنین اماکنی قرار داشت، این بار در جنوب نوار غزه و در منطقه خان یونس، منهدم شد. در بامداد روز ۲۷ اردیبهشت‌ماه، جنگنده‌های نیروی هوایی اسرائیل ۱۵ کیلومتر برابر با ۹.۳ مایل از تونل‌های حماس در نوار غزه را منهدم کردند.

نیروی هوایی اسرائیل در ۱۲ اسکادران مستقر در شش پایگاه هوایی، ۳۰۷ فروند هواپیمای جنگنده در اختیار دارد که از بیش از نیمی از آن‌ها در عملیات‌های روزانه این نیرو علیه حماس و جهاد اسلامی شرکت دارند. در میان جنگنده‌های شرکت‌کننده در عملیات نگهبان دیوارها، جنگنده‌های ضربتی اف-۱۶آی سوفا (F-16I Sufa) از اسکادران ۱۰۷ «شوالیه‌های دم نارنجی» و همچنین اف-۱۵ آی رآم (F-15I Ra’am) از اسکادران ۶۹ «چکش‌ها»، در عملیات‌ علیه تونل‌ها، نقش مهمی ایفا می‌کنند. این اسکادران‌ها به ترتیب ۲۵ فروند اف-۱۶آی و ۲۴ فروند اف-۱۵آی در اختیار دارند که در این میان اف-۱۵ آی‌ها قابلیت حمل بیشترین میزان از بمب‌ با بالاترین مداومت پروازی را دارند. جنگنده‌هایی که در حقیقت به علت شعاع عملیاتی بالا، در سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹، امکان شرکت در هرگونه حمله احتمالی هوایی به تاسیسات هسته‌ای ایران را برای نیروی هوایی اسرائیل فراهم می‌کردند.
بزرگترین قرارداد خرید بمب‌های نقطه‌زن هدایت ماهواره‌ای در تاریخ اسرائیل
در مقایسه با قراردادهای پیشین خرید بمب‌های هدایت ماهواره‌ای نقطه‌زن (JDAM)، به نظر می‌رسد قرارداد ۷۳۵ میلیون دلاری اسرائیل، بزرگترین از این نوع در تاریخ این کشور و نیروی هوایی آن باشد. بر اساس اسناد موجود در بایگانی موسسه صلح استکهلم، نیروی هوایی اسرائیل از سال ۱۳۷۹ تا سال ۱۳۹۵ در مجموع ۱۸ هزار و ۷۳۹ بمب هدایت ماهواره‌ای نقطه‌زن (JDAM) و همچنین هدایت ماهواره‌ای نقطه زن سنگرشکن (Bunker Buster) برای استفاده روی ناوگان جنگنده‌های همه منظوره اف-۱۶سی و دی باراک، جنگنده‌های ضربتی اف-۱۶ آی سوفا و اف-۱۵ آی راآم، از ایالات‌متحده خریداری کرده است. نخستین قرارداد در سال ۲۰۰۰ یا ۱۳۷۹ به ارزش ۴۵ میلیون دلار برای ۷۰۰ بمب و آخرین قرارداد در سال ۲۰۱۶ برای یک هزار و ۵۸۸ بمب بود.

در سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳، در مجموع سه هزار و ۵۴۰ بمب نقطه‌زن هدایت ماهواره‌ای یا دست‌کم تنها کیت‌های تبدیل‌کننده بمب‌های سقوط آزاد مارک ۸۳ و ۸۴ به این‌گونه بمب‌ها، به نیروی هوایی اسرائیل تحویل شد. بمب‌ها و کیت‌هایی که در چهار قرارداد به ارزش ۱۱۰ میلیون دلار خریداری شده بودند. این بمب‌ها عمدتا در جریان جنگ ۳۳ روزه با حزب‌الله لبنان در سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) مورد استفاده واقع شدند و به همین دلیل در سال ۱۳۸۶، دو هزار و ۳۵۰بمب نقطه‌زن هدایت ماهواره‌ای یا تنها کیت‌های تبدیل‌کننده بمب‌های معمولی سقوط آزاد به این نوع بمب‌های هدایت شونده، خریداری شدند تا جایگزین بمب‌های مورد استفاده در جنگ لبنان شوند.

به نظر می‌رسد که دولت اسرائیل در سال ۱۳۸۸ تصمیم گرفت برای حمله هوایی به تاسیسات هسته‌ای ایران  ازجمله مرکز غنی‌سازی اورانیوم نطنز برنامه‌ریزی کند و در این راستا، ۳۸۷ بمب نقطه‌زن هدایت ماهواره‌ای سنگرشکن از آمریکا خریداری کرد که در اسفندماه آن سال تحویل شدند. بمب‌هایی که به دلیل فشار دولت ایالات‌متحده آمریکا به اسرائیل برای لغو برنامه حمله هوایی به ایران، هرگز مورد استفاده قرار نگرفتند. از ۳۸۷ بمب خریداری شده، ۱۹۷ عدد از نوع بی ال یو-۱۱۰ به وزن ۲۰۲ کیلوگرم و ۱۹۲ عدد از نوع بی ال یو-۱۱۷ به وزن ۴۲۹ کیلوگرم بودند.

در سال‌های پس از آن، تعداد بسیار بیشتری از این نوع بمب‌های سنگرشکن خریداری شدند؛ بمب‌هایی که در جنگ اخیر در غزه مورد استفاده قرار گرفتند. علاه بر بمب‌های سنگرشکن، صدها بمب نقطه‌زن هدایت ماهواره‌ای از نوع جی بی یو-۳۱ به وزن ۹۲۵ کیلوگرم و جی بی یو-۳۲ به وزن ۴۶۰ کیلوگرم برای انهدام گستره زیادی از اهداف، شامل ساختمان‌های کوچک و بزرگ و برج‌های مرتفع نوار غزه به کار گرفته شدند. با تحویل بمب‌های خریداری شده اخیر از میانه سال جاری، جای خالی بمب‌های استفاده شده در عملیات «نگهبان دیوارها» پر خواهد شد و امکان حمله‌ جنگنده‌های اسکادران‌های ۶۹ و ۱۰۷ به تاسیسات هسته‌ای ایران -البته تنها در صورت حمایت نظامی و سیاسی دولت ایالات‌متحده آمریکا- ممکن خواهد شد.