کشف قدیمی ترین کوزه عسل جهان در آفریقا

کوزه‌های سفالی با قدمت ۳۵۰۰ ساله که شواهد مصرف عسل را به باستان‌شناسان نشان می‌دهنددویچه وله :هزاران سال است که انسان از عسل استفاده می‌کند. اما تا کنون مدرکی دال بر قدمت استفاده و شناخت این ماده خوراکی در جنوب صحرای بزرگ آفریقا به دست نیامده بود. پژوهشگران از یافته‌های تازه در ا‌ین‌باره سخن می‌گویند.

احتمالا کهن‌ترین ماده‌ای که بشر برای شیرین کردن به کار می‌برده، عسل است. شواهد مستقیم و غیرمستقیم زیادی در مورد شناخت و مصرف تولیدات زنبور عسل در قاره‌های مختلف وجود دارد. برای نمونه نقش‌برجسته‌های مصر باستان حکایت از شناخت این ماده در ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می‌کنند. ردپای این ماده اما در بخش عظیمی از آفریقا که در جنوب صحرای آفریقا واقع شده، ناشناخته مانده بود.

قدیمی‌ترین شواهد در مورد استفاده از عسل در آفریقا را تیمی متشکل از باستان‌شناسان دانشگاه گوته فرانکفورت به همراه شیمی‌دانان دانشگاه بریستول بریتانیا پیدا کرده‌اند. این پژوهشگران کوزه‌های سرامیکی با قدمت بالای ۳۵۰۰ سال از نیجریه را بررسی کردند.

این خمره‌ها متعلق به تمدن یا فرهنگ ناک (nak) در نیجریه در غرب آفریقا هستند. این تمدن را بیش از همه با مجسمه‌های بزرگ تراکوتا باقیمانده از این دوران می‌شناسند. تراکوتا از خاک رس با دو رنگ متمایل به قرمز حاوی آهن یا مایل به زرد حاوی آهک ساخته می‌شود.

قدمت تمدن ناک در قلب نیجریه را بین ۷۰۰ تا ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح تخمین می‌زنند. تا چند سال پیش مشخص نبود که آفرینندگان مجسمه‌های عجیبی که در این منطقه کشف شدند و بزرگی برخی از آن‌ها تا یک و نیم متر می‌رسید در چه متن اجتماعی زندگی می‌کردند.

در پروژه‌ای که انجمن تحقیقات آلمان تأمین مالی آن را به عهده گرفت، پژوهشگران دانشگاه گوته این تمدن را ۱۲ سال از تمامی جوانب باستان‌شناسی بررسی کردند. در کنار موضوعاتی چون چگونگی زندگی و اسکان این قوم، اقتصاد و نوع تغذیه آنها هم یک پرسش بزرگ دیگر بود.

از آنجا که خاک زیستگاه جغرافیایی که به این قوم نسبت داده می‌شود آنقدر اسیدی است که مواد در آن به سرعت تجزیه می‌شوند، تاکنون اطلاعاتی در مورد چگونگی تغذیه مردم در این تمدن به دست نیامده است.

برای پاسخ به این ابهامات، پژوهشگران تجزیه و تحلیل مولکولی رسوب‌های باقیمانده از مواد مختلف بر روی خمره‌های سفالی را آغاز کردند.

آنها در این تحقیقات افزون بر نشانه‌هایی که گواه مصرف گوشت حیوانات وحشی در خوراک انسان‌های آن دوران بود، آثاری هم از موم عسل پیدا کردند.

اینکه مردمان این جغرافیا چه محصولاتی از زنبور عسل را در آن دوران استفاده می‌کردند قابل تشخیص نیست. احتمال می‌رود که آنها عسل را در این کوزه‌ها از طریق حرارت دادن از بافت مومی جدا می‌کرد‌ه‌اند. احتمال دیگر استفاده از این خمره‌ها به عنوان کندوی زنبورهاست.