چرا کاهش یا منع مصرف پلاستیک می‌تواند مضر باشد؟

اگر بطری‌های شیشه‌ای را جایگزین بطری‌های پلاستیکی کنیم، باید ۸۰ درصد بیشتر انرژی مصرف کنیم. هر چه انرژی بیشتری مصرف شود، کربن بیشتری نیز تولید می‌شود.»

 شرکت نفتی BP در آخرین اظهار نظر خود درباره‌ی انرژی‌های تجدید پذیر گفته است، حتی اگر انرژی تجدید پذیر تا سال ۲۰۴۰ به منبع اصلی تامین برق در جهان تبدیل شود، تقاضا برای نفت تا دو دهه‌ی آینده همچنان بالا خواهد بود.

اما اصلی‌ترین بخش این اظهار نظر که تعجب آور به نظر می‌رسد، در مورد مضرات کاهش مصرف پلاستیک است. شاید فکر کنید، چون شرکت BP در این زمینه ذینفع است، چنین اظهار نظری کرده است. هر چه باشد این شرکت، یکی از بزرگترین شرکت‌های نفتی دنیاست و از راه فروش مواد اصلی پلاستیک درآمد زیادی دارد.

اما این شرکت ظاهرا یک استدلال قوی برای این اظهار نظر خود دارد.
این شرکت پیش بینی کرده است که چنانچه نفرت از پلاستیک‌های یک بار مصرف ادامه پیدا کند، مصرف این اقلام تا سال ۲۰۴۰ در سراسر دنیا ممنوع خواهد شد.
اقلام دور ریختنی شامل همزن‌های قهوه، بطری‌های آب و کیسه ها، بیش از یک سوم از مواد پلاستیکی که در سال ۲۰۱۷ تولید شدند را تشکیل می‌دادند.

شرکت BP استدلال می‌کند در صورتیکه جهان مصرف پلاستیک را کنار بگذارد و به جای آن به مواد دیگری مثل کاغذ، شیشه و سایر مواد اولیه روی بیاورد، تقاضا برای نفت در دهه‌های پیش رو کاهش چشمگیری خواهد یافت. اما از طرفی، تعویض پلاستیک با این مواد می‌تواند هزینه‌های هنگفتی را در زمینه‌ی مصرف انرژی و تولید کربن ایجاد کند.

اسپنسر دیل، اقتصاد دان ارشد شرکت BP به بی بی سی گفته است: «اگر بطری‌های شیشه‌ای را جایگزین بطری‌های پلاستیکی کنیم، باید ۸۰ درصد بیشتر انرژی مصرف کنیم. هر چه انرژی بیشتری مصرف شود، کربن بیشتری نیز تولید می‌شود.»

او می‌افزاید: «بطری شیشه‌ای بسیار سنگین‌تر از بطری پلاستیکی است، بنابراین در مقایسه با بطری پلاستیکی انرژی بسیار بیشتری برای حمل و نقل آن باید مصرف شود.»

«درست است که ما باید واقعا نگران آثار مخرب پلاستیک بر محیط زیست باشیم، اما قبل از هر چیز، باید مطمئن شویم که به اصطلاح به قصد درست کردن ابروی طرف، چشمش را کور نمی‌کنیم.»

این هشدار، در واقع هشداری در زمینه‌ی پیامد‌های ناخواسته‌ی قوانینی است که در حال حاضر در دنیا اجرا می‌شود.
یکی از مثال‌های بارز این قوانین بیش از ۲۰ سال قبل در انگلستان و در مورد خودرو‌های گازوئیلی رخ داد. در دهه‌ی ۱۹۹۰، فقط ۱۰ درصد از خودرو‌هایی که در انگلستان تردد می‌کردند گازوئیلی بودند.
 
این رقم تا سال ۲۰۱۲ به بیش از ۵۰ درصد رسید. دولت موتورسواران را تشویق کرد به منظور کمک به کاهش میزان تولید گاز دی اکسید کربن، از سوخت گازوئیل استفاده کنند.

اما موفقیت چشمگیر انگلستان در کاهش تولید کربن به بهای گزافی رخ داد. گازوئیل در مقایسه با بنزین، ۱۵ درصد کمتر گاز دی اکسید کربن تولید کرد، اما ۴ برابر بیشتر گاز مونواکسید کربن و ۲۲ برابر بیشتر ذرات آلاینده تولید کرد.
 
دولت انگلستان هنوز هم با پیامد‌های این تصمیم گیری، که منجر به آلوده شدن هوای این کشور شد، دست و پنجه نرم می‌کند.

حالا باید پرسید آیا آنطور که شرکت BP استدلال کرده است، کاهش پلاستیک هم می‌تواند پیامد‌های ناخواسته‌ای از این دست داشته باشد؟

هم اکنون شواهد متغنی وجود دارد مبنی بر این که اگر فقط به فکر جایگزین کردن پلاستیک با سایر مواد باشیم، بیش از آن که دستاورد‌های مثبتی حاصل شود، نتایج منفی به بار خواهد آمد.

بر اساس تحلیل‌هایی که کارشناسان بی بی سی انجام داده اند، پیامد‌های زیست محیطی ناشی از مصرف کاغذ و کتان همان قدر مخرب است که مصرف پلاستیک.

کیسه‌های کاغذی نسبت به کیسه‌های پلاستیکی دوام کمتری دارند که به این معنی است که مشتری باید به طور مرتب آن‌ها را جایگزین کند.

ماه نوامبر گذشته، محققان دانشگاه Heriot-Watt نشان دادند که منع مصرف پلاستیک می‌تواند خسارت‌های چشمگیری را به محیط زیست وارد کند.

دیوید باکلند، که هدایت این پژوهش را بر عهده داشت، توضیح داد که «منع یا کاهش مصرف پلاستیک می‌تواند تاثیرات همه جانبه ای بر زندگی ما بگذارد. برای مثال، جایگزین کردن موادی مثل شیشه یا فلز با پلاستیک برای مصرف کننده هزینه‌ی سنگین تری را در پی خواهد داشت، چون انرژی و منابع بیشتری برای تولید آن مصرف شده است. این انرژی شامل مصرف بیشتر آب هم می‌شود.»

«بعلاوه، از آن جایی که پلاستیک سبک‌تر است، حمل اقلام پلاستیکی یا محصولات دیگری که در بسته بندی‌های پلاستیکی جا به جا می‌شوند به معنی تردد تعداد کمتری خودرو سنگین است؛ بنابراین سوخت کمتری مصرف خواهد شد و میزان تولید گاز‌های گلخانه‌ای هم کاهش خواهد یافت.»

با این وجود، همچنان طرفداران محیط زیست معتقدند که شرکت BP در این زمینه ذینفع است و با تاکید و برجسته ساختن جنبه‌های منفی حذف پلاستیک در واقع بر منافع خود تاکید می‌کند.

لوئیز اج، یکی از فعالان Greenpeace UK می‌گوید: «در صورتیکه تولید پلاستیک یک بار مصرف با نرخ کنونی ادامه پیدا کند، غول‌های سوخت فسیلی میلیارد‌ها دلار در آینده درآمد خواهند داشت.»

«بنابراین تعجبی ندارد که آن‌ها مشتاق باشند، پلاستیک همچنان تولید شود و تعداد بیشتری از مواد پلاستیکی هر روز استفاده شوند.

«درست است که برای تولید و حمل و نقل پلاستیک انرژی کمتری در مقایسه با اقلام شیشه‌ای مصرف می‌شود، اما یک بطری شیشه‌ای می‌تواند چندین بار مورد استفاده قرار گیرد و دوباره بازیافت شود. در حالیکه پلاستیک این خاصیت را ندارد. بعلاوه، موادی مثل شیشه در صورتی که در طبیعت رها شوند هم تا صد‌ها سال باعث آلودگی اقیانوس‌ها و رودخانه‌های نمی‌شوند.»