وزارت کشور بریتانیا اعلام کرده است که پناهجویان غیرقانونی بدون نگرانی از اخراج و افشای هویتشان میتوانند با مراجعه به پزشکان عمومی به شکل رایگان واکسن ویروس کرونا تزریق کنند. این دستورالعمل شامل تمامی پناهجویانی میشود که به طرق مختلف خود را به بریتانیا رساندهاند و هنوز در روند قانونی درخواست پناهندگی قرار نگرفتهاند. این دستورالعمل در حالی صادر شده است که طی یک ماه گذشته، حدود ۲۰۰ پناهجو در دو پادگان نظامی که به عنوان کمپ مورد استفاده قرار گرفته، به ویروس کرونا مبتلا شدهاند.
***
سخنگوی وزارت کشور بریتانیا خبر داده است که واکسن کرونا به تمامی افرادی که در این کشور زندگی میکنند، به شکل رایگان تزریق خواهد شد. این جمعیت شامل پناهجویان غیرقانونی نیز میشود که از طریق کانال مانش با قایقهای کوچک یا کامیون وارد این کشور شدهاند. افرادی که با ویزای کوتاهمدت به بریتانیا آمدهاند و مدت اقامتشان تمام شده است نیز میتوانند از این امکان بهرهمند شوند.
به تایید وزارت کشور بریتانیا این افراد میتوانند با مراجعه به پزشک عمومی، برای دریافت واکسن کرونا اقدام کنند و مطمئن باشند که هویت و شرایط پناهجویی آنها به ادارههای مهاجرت و پلیس این کشور گزارش نمیشود و محرمانه خواهد ماند. از سوی دیگر، وزارت کشور بریتانیا تضمین داده است که هیچ خطری متوجه پناهجویان غیرقانونی و افرادی که مدت قانونی اقامتشان در این کشور به پایان رسیده است، نخواهد شد. در عینحال، این واکسنها برای توریستها بدون بررسی وضعیت مهاجرتیشان رایگان خواهد بود و بیماران و افرادی که واکسن دریافت کردهاند، از امکانات درمانی رایگان برخوردار خواهند شد.
اگرچه آمار دقیقی از تعداد پناهجویان غیرقانونی در بریتانیا وجود ندارد؛ اما بنا به این گزارش، تعداد آنها میتواند بیش از یک میلیون نفر باشد. خبرگزاری «دیلیمیل» هم ضمن اعلام این خبر، تعداد این پناهجویان را دستکم یک میلیون و ۳۰۰هزار نفر برآورد کرده است.
«کاوه بهشتیزاده» وکیل ساکن بریتانیا که در سال ۲۰۱۷ جایزه وکالت را در حوزه پناهجویان و مهاجران دریافت کرده است، آمار دیلیمیل را زیر سوال میبرد. او در این باره به ایران وایر میگوید: «در سال ۲۰۰۶ که حزب کارگر روی کار بود، تعداد مهاجران غیرقانونی حدود ۴۵۰ هزار نفر بود. به نظر نمیآید که آمار اینقدر زیاد باشد. شاید ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار نفر باشند؛ آنهم به انضمام کسانی که برای سفر آمده بودند، کسانیکه پناهندگی نگرفتند و با ویزا وارد شدند. به هر حال، دیلیمیل روزنامه دستراستی است و در دو سال گذشته بر این تمرکز کردند که پناهجو و مهاجر چه کارهای منفییی انجام دادهاند.»
از سوی دیگر اولویت تزریق واکسن برای پناهجویان غیرقانونی و آنهایی که مدت اقامتشان تمام شده است، مانند دیگر اقشار جامعه خواهد بود؛ یعنی افراد مسن و آسیبپذیر و آنهایی که بیماریهای زمینهای دارند، در اولویت تزریق واکسن قرار دارند.
«ناتالی الفیکا» Natalie Elphicke نماینده محافظهکار شهر «دوور» Dover در پارلمان بریتانیا هم گفته است که واکسیناسیون تمامی مردم به معنی محافظت جامعه مقابل ویروس کرونا است.
البته این تمام ماوقع نیست. در نزدیکی همین شهر Dover پادگانی نظامی برای نگهداری پناهجویان در نظر گرفته شده که از نظر امکانات، شرایط سختی را برای آنها رقم زده است. همچنین پادگان نظامی دیگری در نزدیکی بندر «کنت» Kent به همین شکل، برای نگهداری پناهجویان در نظر گرفته شده است. بنا به اطلاعات «ایران وایر» دستکم ۶۵۰ جوان متقاضی پناهندگی در این دو پادگان نظامی نگهداری میشوند که حدود ۲۰۰ نفر از آنها در ماه ژانویه به ویروس کرونا مبتلا شدهاند.
در پی اعلام خبر ابتلای این پناهجویان به ویروس کرونا، وزیر مهاجرت این کشور اعلام کرد که این ویروس به دلیل رعایت نکردن پروتکلهای بهداشتی توسط پناهجویان میان آنها شیوع پیدا کرده است. به محض انتشار این اظهارنظر، ۲۰۰ نفر از پناهجویان در نامهای سرگشاده به تشریح شرایط این پادگان نظامی پرداختند.
بنا بر شهادتنامه آنها و اظهارات برخی وکلای حقوق بشری، در این پادگانها برای هر ۳۴ نفر یک توالت و حمام وجود دارد. آنها هیچ حریم خصوصی ندارند و امکان رعایت فاصلهگذاری اجتماعی نیز وجود ندارد. در عینحال، پناهجویان به مقامات بریتانیا یادآور شدهاند که بهعنوان نمونه ساعت نهار آنها بین ۱۲ تا ۱ ظهر است و همگی با هم بایستی در نهارخوری حضور پیدا کنند. در چنین شرایطی، چطور میتوان دم از رعایت پروتکلهای بهداشتی و فاصلهگذاری اجتماعی زد؟
یکی از پناهجویان ایرانی که در پادگان نزدیک به شهر «دوور» نگهداری میشود، چندی پیش خبر شیوع ویروس را به کنشگران حقوق پناهجویان داده بود. او در پیغامی مکتوب نوشته بود: «هفته قبل ۶ نفر به ویروس کرونا مبتلا و قرنطینه شدند. تیم پزشکی سریعا در کمپ مستقر و جواب تستها هم اعلام شد. بیش از ۱۰۰ نفر از ما به ویروس کرونا مبتلا شدهایم. انگار میخواهند همه ما کرونا بگیریم و بمیریم.»
در پی انتشار این اخبار، برخی وکلای حقوق بشری و کنشگران حقوق پناهجویان اعتراض خود را به شرایط این دو پادگان نظامی اعلام کردند و در پی طرح این وضعیت با مجامع حقوقی و سیاسی هستند. اگرچه دولت بریتانیا گفته است که این دو پادگان نظامی به شکل موقت قرار است پناهجویان را نگهداری کنند و پس از پایان همهگیری ویروس کرونا، این پادگانها تعطیل خواهند شد، اما کنشگران حقوق پناهجویان معتقدند این شرایط «غیرانسانی» و «لکه ننگی» برای دولت بریتا در خصوص پناهجویان است و از سوی دیگر این احتمال را وارد میدانند که دولت این کشور بخواهد این دو پادگان نظامی را برای همیشه به محل نگهداری پناهجویان اختصاص دهد.
این شرایط در حالی بر دنیای پناهجویی بریتانیا حاکم شده است که دولت این کشور در سال ۲۰۲۱ قوانین جدیدی را تصویب کرده که گویای سختتر شدن شرایط پناهجویان است. بنا به این قوانین جدید، بریتانیا میتواند پناهجویان را به هرکجای جهان که میخواهد برگرداند و از سوی دیگر، دولت این کشور در صدد برپایی کمپهایی بسته با الگوبرداری از استرالیا است؛ یعنی ممکن است پناهجویان در پی رد درخواست پناهندگیشان و عدم بازگردانده شدن، تا پایان عمر در این کمپهای بسته، حبس شوند.
به نظر میرسد که شرایط پناهجویان در کشورهای اروپایی روزبهروز سختتر میشود و با روی کار آمدن احزاب راستگرا و افراطی، قرار است حقوق انسانی این قشر آسیبپذیر، بیش از پیش نقض شود. اگرچه جامعه مدنی و حقوق بشری بریتانیا به این شرایط اعتراض دارد، اما معلوم نیست چه آیندهای در انتظار پناهجویانی باشد که پایان رویاهایشان، رسیدن به بریتانیا است.