درمان کرونا؛ پادتن تک‌مولد چیست و چکار می‌کند؟

بی بی سی :با افزایش نگرانی از کمبود واکسن در اتحادیه اروپا، ینس اشپان وزیر بهداشت آلمان اعلام کرد اولین کشور این اتحادیه خواهد بود که برای درمان از داروی جدیدی استفاده خواهد کرد. این دارو، پادتن تک‌مولد یا آنتی‌بادی مونوکلونال، چیست و چگونه عمل می‌کند؟
حمله پادتن‌ها به ویروس کروناپادتن‌ تک‌مولد چیست؟
پادتن‌ها را می‌توان"جنگجویان" سیستم ایمنی توصیف کرد. وقتی ویروس کرونا (مثل هر عامل بیماری‌زای دیگری) وارد بدن می‌شود، پادتن‌ها به شاخک‌های ویروس می‌چسبند و جلوی ورود آن را به سلول می‌گیرند. شاخک ویروس کرونا مثل کلیدی عمل می‌کند که درِ سلول را برای ورود ویروس باز می‌کند. پادتن‌ها به این کلید می‌چسبند و آن را از کار می‌اندازند. کار واکسن هم همین است، سیستم ایمنی را تحریک کند تا پادتن‌های موثر بر ضد ویروس کرونا تولید کند.

موثرترین پادتن‌ها، پادتن‌های خنثی‌کننده نام دارند. دانشمندان این پادتن‌های خنثی‌کننده را "غربال" می‌کنند تا بهترینشان را برای چسیبدن به شاخک ویروس پیدا کنند. بهترین پادتن در آزمایشگاه تکثیر و به مقدار زیاد تولید می‌شود. به این‌ها پادتن‌های تک‌مولد گفته می‌شود چون همه از یک پادتن واحد منشا گرفته‌اند و دقیقا مشابه هم هستند. همه آنها فقط به یک جای خاص ویروس می‌چسبند و رد همه آنها را می‌توان تا آن تک‌گلبول سفید که مولدشان بوده گرفت.

به این ترتیب، وقتی یک پادتن خاص می‌سازید تا یک ویروس خاص با بخشی از آن را شناسایی کند، یک پادتن تک‌مولد ساخته‌اید. وقتی این نوع پادتن به بیمار داده می‌شود، بلافاصله باعث تقویت پاسخ ایمنی می‌شود. ولی مشکل تولید پادتن‌های تک‌مولد این است که یافتن سلول مناسب برای تکثیر، معمولا بسیار گران و زمان‌بر است.
پادتن‌های تک‌مولد پادتن‌هایی هستند که فقط یک گلبول سفید منشاشان بوده استپادتن تک‌مولد با پلاسمای تصفیه‌شده یا پلاسمای بهبودیافتگان (convalescent plasma) که گاهی برای درمان کرونا استفاده شده فرق دارد.

پلاسما بخش زردرنگ و مایع خون است بدون سلول‌های آن و جلوی شروع روند انعقاد در آن با ماده ضدانعقاد گرفته شده است. خون کسانی را که از کرونا بهبود یافته‌اند می‌گیرند و پلاسمای آن را جدا می‌کنند و به بیماران تزریق می‌کنند. این سرم حاوی پادتن‌های چندمولد است یعنی ترکیبی از پادتن‌های متفاوت با منشاهای مختلف که در خون فردی که پلاسما از او گرفته شده وجود داشته‌اند. بعضی از این پادتن‌های چندمولد می‌توانند به بخش‌های مختلف ویروس بچسبند نه فقط به یک جای خاص آن. این شاید امتیازی به نظر برسد اما چسبیدن به نقاط مختلف ممکن است به اندازه چسبیدن همه پادتن‌ها به نقطه ضعف اصلی ویروس موثر نباشد.
یافتن گلبول سفید مناسب برای تولید پادتن تک‌مولد می‌تواند گران و زمان‌بر باشدآیا از پادتن‌های تک‌مولد قبلا هم برای درمان استفاده شده است؟
پادتن‌های تک‌مولد از دهه ۱۹۸۰ برای درمان بسیاری بیماری‌ها از جمله بعضی انواع سرطان و همچنین در درمان ابولا استفاده ‌شده‌اند.

بر اساس پژوهشی که در خانه‌های سالمندان آمریکا انجام شده است، پادتن‌های تک‌مولد که در شرایط آزمایشگاهی تولید انبوه شده‌اند، می‌توانند روشی موثر در محافظت از ویروس کرونا باشند.

اوایل پاییز یک پادتن کرونای تک‌مولد بعلاوه ترکیب دو نوع پادتن دیگر برای درمان دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا استفاده شد. این پادتن‌ها همه به شاخک کرونا می‌چسبیدند اما به جاهای مختلف آن تا اگر یکی از این جاها به دلیل جهش تغییر کرد، حداقل یک پادتن موثر باشد.

اکنون به نظر می‌رسد با توجه به هزینه بالای تولید این پادتن‌ها در کنار موفقیت چند واکسن کرونا، این نوع درمان در الویت دوم قرار گرفته است.
چرا آلمان پادتن‌های تک‌مولد را برای درمان کرونا در نظر گرفته است؟
دو شرکت فایزر و استرازنکا به اتحادیه اروپا گفته‌اند نمی‌توانند تعداد واکسنی را که قرار بوده، سروقت تامین کنند و این کشورها نگرانند این تاخیر به برنامه واکسیانسیون سراسری آنها لطمه بزند و با توجه به شیوع زیاد بیماری، تعداد بستری‌شدگان و جان‌باختگان هر چه بیشتر شود.

وزیر بهداشت آلمان گفته است استفاده از پادتن‌های تک‌مولد را شروع می‌کنند چون "مثل نوعی واکسیناسیون عمل می‌کند و در مراحل اولیه به بیماران آسیب‌پذیر کمک می‌کند بیماریشان شدید نشود."

به گفته رسانه دولتی آلمان، دولت این کشور ۲۰۰ هزار دُز پادتن تک‌مولد را به قیمت ۴۸۷ میلیون دلار می‌خرد و ذخیره می‌کند.
آیا با وجود واکسن، به پادتن‌های تک‌مولد نیازی هست؟
با اینکه چند نوع واکسن موجود است ولی تولیدشان پاسخگوی تقاضا نیست و نگرانی‌هایی از کمبود احتمالی آنها در آینده نزدیک وجود دارد؛ این درحالیست که آمار ابتلا در دنیا رو به افزایش است، مبتلایان همچنان در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند و هنوز هم عده‌ای می‌میرند.

درمان‌های ثابت‌شده و موثر چندانی هنوز برای کرونا وجود ندارد، جز دگزامتازون و یک کورتون ارزان قیمت دیگر یعنی هیدروکورتیزون. توسیلی‌زوماب و ساری‌لوماب دو داروی ضدالتهابی گران‌قیمت هم به نظر می‌رسد تا ۲۵ درصد از موارد مرگ کم می‌کنند.

اخیرا در پژوهشی بین‌المللی، کُلشی‌سین، داروی ارزانی که برای درمان بیماری‌های رماتسیمی و نقرس استفاده می‌شود، نشان داد در کاهش نیاز به اکسیژن و کوتاه کردن مدت بستری در بیمارستان موثر است.

از این رو هنوز یافتن راه‌های جدید برای کمک به بیماران حیاتی است. به گفته لیا لیپسیچ از شرکت داروسازی رجنرون که سازنده پادتن‌های کرونای تک‌مولد است، "کسانی که نقص ایمنی دارند و سالمندان ممکن است پاسخ ایمنی کافی به واکسن نشان ندهند و نیاز به درمان داشته باشند. ما جدا فکر می‌کنیم این پادتن‌های خنثی کننده که بسیار موثرند، به تقویت پاسخ ایمنی کمک می‌کنند و حتی زمانی که واکسن در دسترس همه باشد، باز هم به آنها نیاز خواهد بود".