مردم ایران درباره روحانیون چه فکر می‌کنند؟

ایران وایر - بهنام قلی‌پور : چندی است یک وب‌سایت با عنوان «مردم و روحانیت» راه‌اندازی شده که هدف خود را ارائه سنجشی از «گفت‌وگو میان روحانیت و مردم» اعلام کرده است. این سایت علاوه بر انتشار برخی مطالب انتقادی از مجموع عملکرد روحانیت و روحانیون در ایران، نظرسنجی‌های هم برگزار می‌کند که نتایج قابل‌اعتنایی دارند.
 
***
 
روحانیت در ایران دیگر مثل دوران انقلاب و جنگ، گروهی مرجع برای بسیار از مردم نیست. فاصله مردم و روحانیت روز به روز بیشتر می‌شود، گروهی از این روحانیون هم در این سال‌ها نسبت به این جدایی به مردم هشدار داده‌اند.
 
هویت دینی در پی تحولات گسترده و عمیق اجتماعی، به تدریج به حاشیه رانده شده و جای خود را به دو هویت ملی و مدرن می‌دهد و مردم ایران روز به روز از سبک زندگی دینی به سایر سبک‌های زندگی کوچ می‌کنند.
 
عملکرد ۴۰ ساله روحانیون حاکم بر ایران را باید یکی دیگر از مهمترین عوامل این کوچ و روی‌گردانی مردم ایران از سبک زندگی دینی و مذهبی دانست، عملکرد پر انتقاد و سفت و سخت و متصلبی که طی این سال‌ها محدودیت‌های فردی و اجتماعی بسیاری به جامعه ایران تحمیل کرده است.
 
روحانیون اما اعمال این محدودیت‌ها و وضع قوانین دینی را وظیفه خود و ماموریتی از جانب خداوند می‌دانند و مردم ایران را به خاطر بی‌اعتنایی، بی‌توجهی و روی‌گردانی از این قوانین، سرزنش کرده و به آن‌ها می‌‌گویند سرپیچی از این قوانین، عقوبت‌های دنیوی و اخروی برای آن‌ها به همراه خواهد آورد.
 
در این سال‌ها بررسی‌ها و مطالعات فراوانی در خصوص تغییر نسبت رابطه مردم و روحانیت، مردم و حاکمیت دینی، مردم و احکام دینی از سوی بسیاری از نهاد‌های مسئول و مطالعاتی صورت گرفته که خروجی بسیاری از آن‌ها حکایت از کاهش شدید این نسبت دارد.
 
شبکه‌های اجتماعی از جمله یکی از این بستر‌ها برای بازنمایی این فاصله، رویکردی انتقادی مردم نسبت به روحانیت و حتی استهزاء باور‌های مذهبی آن‌هاست که روزبه‌روز به دامنه آن افزوده می‌شود.
 
روحانیون اما این فاصله و رویکرد انتقادی را به مخالفان دین و «دشمنان» جمهوری اسلامی و «بی‌قید و بندی» گروهی از مردم نسبت می‌دهند و دامن خود را از شکل‌گیری چنین وضعیتی بیرون می‌کشند.
 
فارغ از این واقعیت‌های مسلم که در تمام عرصه‌ها نمایان است، چندی است یک وب‌سایت با عنوان «مردم و روحانیت» راه‌اندازی شده که هدف خود را ارائه سنجشی «از گفتگو میان روحانیت و مردم» اعلام کرده است.
 
این سایت علاوه بر انتشار برخی مطالب انتقادی از مجموع عملکرد روحانیت و روحانیون در ایران، نظرسنجی‌هایی هم برگزار می‌کند که نتایج قابل اعتنایی دارند.
 
در یکی از تازه‌ترین این نظرسنجی‌ها، ۸۵ درصد شرکت‌کنندگان گفته‌اند: «احساس می‌کنند جایی برای ابراز نگرانی‌های خود ندارند و در همین راستا بسیاری بر این باورند که حتی حق انتقاد و اعتراض را ندارند.»
 
مهم‌ترین و قابل‌اعتنا‌ترین فعالیت این سایت البته مربوط به سنجش درستی یا نادرستی اظهارات و موضع‌گیری‌های روحانیون از سوی مخاطبانش است.
 
این سایت با انتخاب یکی از مهم‌ترین بخش‌های سخنرانی روحانیون سرشناس در ایران، آن‌ها را به رای‌گیری عمومی می‌گذارد و از مخاطبان خود می‌خواهد درباره این سخنان رای مثبت یا منفی بدهند.
 
بررسی مجموع آرائی که درباره موضع‌گیری‌های مختلف روحانیون در این سایت ثبت شده، منفی است و نشان از مخالفت گسترده مخاطبان با این روحانیون دارد.
 
«آیت‌الله علی خامنه‌ای»، رهبر ایران مهمترین روحانی است که در این سایت برخی اظهاراتش به رای‌گیری گذاشته شده است.
 
در این سایت ۱۲ نقل قول از خامنه‌ای درج شده که اغلب مخاطبان به این نقل‌قول‌ها رای منفی بسیار بالا داده‌اند.
 
به طور مثال ۶۲ درصد از مخاطبان این سایت به این گفته خامنه‌ای مبنی بر اینکه «ملت ایران نشان داد طرفدار مقاومت است، طرفدار تسلیم نیست» رای منفی داده‌اند.
 
«احمد خاتمی»، امام جمعه موقت تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری از جمله روحانیونی است که اظهاراتش در این سایت به رای عمومی گذاشته شده است.
 
در یکی از این نظرخواهی‌ها، ۹۲ درصد مخاطبان با این گفته خاتمی که «در مورد عرصه اقتصادی کشور مقام معظم رهبری مسئول نیست»، مخالفت کرده و به آن رای منفی داده‌اند.
 
این گفته خاتمی که «ایران ‌نسبت به منطقه یک گلستان در حلقه‌ای از آتش است» هم با مخالفت ۹۳ درصدی مخالفان همراه بوده است.
 
«احمد جنتی»، دبیر شورای نگهبان دیگر روحانی محافظه‌کاری است که اظهارات وی در این سایت به رای‌گیری گذاشته شده است.
 
در یکی از این نظرخواهی‌ها، ۸۷ درصد شرکت‌کنندگان با خواسته جنتی مبنی بر کمک دولت ایران به مردم لبنان، مخالفت کرده‌اند.
 
۸۱ درصد مخاطبان هم با این گفته جنتی مبنی بر اینکه «مردم به سلامت انتخابات اعتماد دارند» مخالفت کرده‌ و آن را رد کرده‌اند.
 
در بخش دیگری از این نظرخواهی، ۷۴ درصد شرکت‌کنندگان به این گفته ابراهیم رئیسی، رییس قوه قضاییه مبنی بر اینکه «ملت اگر گزارش یا مستنداتی درباره تخلف فرد یا افرادی دارند، به دستگاه قضایی ارائه دهند» مخالفت کرده و به آن رای منفی داده‌اند.
 
یکی از مهم‌ترین دلایل این رای منفی بالا می‌تواند بی‌اعتمادی گسترده مردم به دستگاه قضایی و ناامیدی از برخورد این قوه با مفسدان ریز و درشت در ایران باشد.
 
«حسن روحانی»، رییس‌جمهوری ایران یکی دیگر از روحانیونی است که برخی از اظهارنظر‌های وی برای رای‌گیری در این سایت درج شده است و اظهارات وی نیز با مخالفت‌های قابل توجهی همراه شده است.
 
برخی اظهارات «احمد علم‌الهدی»، امام جمعه مشهد هم در این سایت دیده می‌شود که با بسیاری از آنها نیز مخالفت‌های گسترده‌ای شده است.
 
۹۷ درصد شرکت‌کنندگان به این گفته علم‌الهدی مبنی بر اینکه «نفوذ نظام اسلامی طی ۴۰ سال، مقتدرانه توسعه پیدا کرده و این نفوذ روزبه‌روز بیشتر می‌شود»، مخالفت کرده و به آن رای منفی داده‌اند.
 
۷۷ درصد هم با این گفته علم‌الهدی مبنی بر اینکه «تعطیلی اجتماعات به خاطر کرونا تدبیر نیست، این مدیریت غیرمدبرانه است» مخالفت کرده‌اند.
 
«علیرضا اعرافی»، رئیس حوزه علمیه سراسر ایران از دیگر روحانیونی است که ۸۰ درصد مخاطبان با این گفته وی مبنی بر اینکه «انقلاب اسلامی باید [در مورد امور زنان] الگوی زینب کبری را در مقابل تحجرگرایی و یا بی‌بندوباری غربی احیا کند»، مخالفت کرده‌اند.
 
«لطف‌الله صافی گلپایگانی» از جمله مراجع تقلیدی است که ۷۷ درصد مخاطبان با این گفته وی مبنی بر اینکه «این افتخار نیست که زنان هم برای تماشای فوتبال به ورزشگاه بیایند» مخالفت کرده و به آن رای منفی داد‌ه‌اند.
 
«حسین نوری همدانی» یکی دیگر از مراجع تقلید است که ۸۶ درصد مخاطبان این گفته وی که «در اسلام فقر نداریم. اگر در جامعه اسلامی فقر است به خاطر عدم توجه به مبانی دینی است» رای منفی داده‌اند.
 
این بازخورد‌های منفی و مخالفت‌های علنی تنها یکی از نشانه‌های عمیق‌تر شدن شکاف مردم با روحانیت در ایران است، شکافی که اگر در گذشته ریشه‌های اجتماعی و فردی داشت، حالا بیشتر رنگ و بوی سیاسی گرفته و موجودیت نظام شیعی در ایران را مورد هدف قرار داده است.