رگ با زهر مار در «مرگ سر»

شهروند :مار او را نیش زده بود. هر لحظه حالش بدتر می‌شد. نیاز به اقدامات درمانی به صورت اورژانسی داشت، اما هوا بد و منطقه صعب العبور بود. لحظه‌ها و ثانیه‌ها به اندازه یک‌سال می‌گذشت. دخترک نفس‌های آخرش را هم کشید. نیروهای اورژانس بالاخره خودشان را رساندند ولی دیگر کاری از دست هیچ‌کس بر نمی‌آمد.

محل زندگی آنها صعب‌العبور بود. امکانات نداشت. برای همین دختر 18ساله قربانی شد. نتوانست دوام بیاورد. تا زمان رسیدن نیروهای درمانی جان خود را از دست داد و به لیست قربانیان مارگزیدگی اضافه شد.
از دست دادن زمان طلایی
نیروهای اورژانس لرستان تمام تلاش خود را کردند تا به محل برسند، اما نتوانستند به موقع خود را به آنجا برسانند. این دختر در منطقه‌ای در شهرستان الیگودرز زندگی می‌کرد که نه اورژانس هوایی و نه زمینی نمی‌توانست خود را سریع به محل حادثه برساند. زمان طلایی از دست رفته بود. سم تمام بدن دختر را گرفت.

امدادگران از آن طرف درحال تلاش بودند. ولی تا وقتی بتوانند در آن منطقه سخت به بیمار برسند، او جان خود را از دست داد. برای همین این ماجرا مردم را تحت‌تأثیر قرار داد.

ماجرای مرگ این دختر ۱۸ساله الیگودرزی واکنش‌های مختلفی را در پی داشت. افکار عمومی جریحه‌دار شده بود. برای همین این ماجرا از سوی مسئولان سازمان اورژانس کشور مورد بررسی قرار گرفت.
کم‌کاری احتمالی
گفته می‌شد که مرگ تلخ این دختر ۱۸ساله به علت مارگزیدگی در مناطق صعب‌العبور شهرستان الیگودرز به خاطر کم‌کاری در امدادرسانی بوده است، اما کمبود امکانات و خدمات پزشکی در مناطق محروم لرستان، در نظر گرفته نشد. این اتفاق منجر به واکنش‌های متعددی در فضای مجازی و در بین افکار عمومی شد.

بنابراین صبح دیروز مسئولان سازمان اورژانس کشور در این‌باره واکنش نشان دادند. به دنبال این ماجرا چندین جلسه در اورژانس لرستان برگزار شد. مسئولان اورژانس در این خصوص به بررسی دقیق مسأله و شناسایی مقصران احتمالی پرداختند.
مشکلات منطقه‌ای
رضا دهقان‌پور، رئیس بازرسی سازمان اورژانس کشور در این‌باره می‌گوید: «به دنبال مرگ یکی از شهروندان به‌عنوان یک وظیفه سازمانی و انسانی در محیط حضور پیدا کردیم. موضوع را مورد ارزیابی و بررسی قرار دادیم و شواهد و مستندات را بررسی کردیم. درواقع در جلساتی با حضور رئیس دانشگاه لرستان، مسئولان فوریت‌های پزشکی دانشگاه و دیگر مسئولان، این موضوع ارزیابی شد. درحال حاضر لرستان به لحاظ اقلیمی در شرایطی قرار گرفته که کوه‌های متعدد و مناطق عشایرنشین بسیاری دارد. متاسفانه گاهی اوقات مشکل زیرساخت‌های مخابراتی و جاده‌های دسترسی که باید طراحی می‌شده است موجب می‌شود یک مقداری در بحث امدادرسانی و خدمات‌رسانی، رعایت زمان‌های استاندارد به لحاظ دسترسی فراهم نشود.»
شرایط جوی نامناسب
وضعیت جوی در آن لحظه بسیار بد بود. امداد هوایی درحال رسیدن به این دختر و امدادرسانی به او بودند. ولی اجازه فرود صادر نشد. شرایط آب و هوایی آن‌قدر بد بود که بالگرد اورژانس نتوانست در محل حادثه فرود بیاید.

برای همین نیروهای زمینی دست به کار شدند: «در رابطه با این اتفاق هیچ‌کدام از عوامل فوریت‌های پزشکی چه عوامل فوریت‌های پزشکی هوایی و چه زمینی قصور نکرده‌اند. تمام اقدامات صورت گرفت، اما شرایط جوی اجازه فرود بالگرد را نداد. همچنین دسترسی مخابراتی هم با مشکل مواجه شد. همین باعث از دست رفتن زمان شد. با اتلاف زمان و به دلیل اینکه راه مناسب نبود بعد از رسیدن بیمار به بیمارستان، او جان خود را از دست داد.»
شرایط سخت در «مرگ سر»
ساعت ۱۲و۴۰ دقیقه بود که اولین تماس با نیروهای اورژانس گرفته شد. بعد از تماس با توجه به صعب‌العبور بودن منطقه مجموعه فوریت‌های پزشکی درخواست اعزام بالگرد می‌کنند، اما خلبان اعلام می‌کند از لحاظ موانع پروازی امکان پرواز را ندارد. ساعتی بعد که شرایط بهتر شد پرواز نیز انجام می‌شود، اما آنها دیر به منطقه می‌رسند. چون وقتی رسیدند، بیمار از آن منطقه جابه‌جا شده‌ بود.

محمدرضا نیکبخت، رئیس دانشگاه علوم پزشکی لرستان نیز درباره این ماجرا توضیحاتی ارایه کرد: «با توجه به برخی اظهارات در فضای مجازی و با توجه به بعضی نگرانی‌ها در ارتباط با مرگ این دختر ۱۸ساله در کوه‌های مربوط به منطقه «مرگ سر»، چندین جلسه ارزیابی و بررسی مسأله تشکیل شد. ابتدا مکالمات بررسی شد که چه ساعتی اولین تماس تلفنی راجع به بیمار گرفته شده است. بعد از این بالگرد با توجه به شرایط جوی بهتر راهی محل شد، بیمار را آنجا نیافت. خلبان نیز چند بار منطقه را دور زد اما افراد را ندید.»
تماس‌های ناموفق
بیمار سر جاده می‌رسد. شاید بتواند به نیروهای امدادی نزدیک‌تر شود. گویا از دو ساعت قبل از آن آمبولانس ۱۱۵ در آن نقطه مستقر و منتظر مصدوم بوده است. وقتی بیمار به آنجا رسید، او را به بیمارستان منتقل کردند. درنهایت این دختر به بیمارستان می‌رسد ولی زمان طلایی از دست رفته بود. او دیگر نتوانست تاب بیاورد و جان خود را از دست داد: «وقتی رسیدند بیمار را به بیمارستان منتقل می‌کنند اما کار از کار گذشته بود. مهم‌ترین چیزی که به انجام اقدامات امدادرسانی کمک می‌کند بحث تقویت سیستم‌های مخابراتی است. در بررسی موضوع مرگ این دختر ۱۸ ساله معلوم شد که افراد بارها می‌خواسته‌اند با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرند، اما تلفن قطع می‌شده و نمی‌توانسته‌اند تماس بگیرند.»

    اگر بلافاصله بعد از مارگزیدگی، فرد تحت مراقبت‌های ویژه قرار گیرد، احتمال بروز آسیب‌های جدی به حداقل می‌رسد. به همین دلیل باید بلافاصله برخی اقدامات اورژانسی را در هنگام مارگزیدگی انجام داد تا بتوان جان فرد را نجات داد.
اهمیت زمان در مارگزیدگی
معمولا هنگام مارگزیدگی اگر فرد به سرعت تحت درمان قرار نگیرد، نیش مار می‌تواند باعث مرگ فرد شود. زهر مار به سرعت وارد جریان خون شده و به سراسر بدن منتقل می‌شود. بنابراین اگر بلافاصله بعد از مارگزیدگی، فرد تحت مراقبت‌های ویژه قرار گیرد، احتمال بروز آسیب‌های جدی به حداقل می‌رسد. به همین دلیل باید بلافاصله برخی اقدامات اورژانسی را در هنگام مارگزیدگی انجام داد تا بتوان جان فرد را نجات داد. همچنین باید به فردی که مورد گزش مار قرار گرفته است اطمینان خاطر داد که تیم پزشکی می‌تواند مشکل او را حل کند. تنها چیزی که مهم است این است که فرد خونسردی خود را حفظ کند.

بررسی‌ها حاکی از آن است که روزانه در سراسر جهان بیش از ۲۰۰ نفر به دلیل مارگزیدگی کشته می‌شوند. این درحالی است که به گفته یک حشره‌شناس، ایران از لحاظ گزش‌های مرگبار توسط مار و عقرب، دومین کشور جهان بعد از مکزیک است.

اما براساس اعلام مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی کشور آمار دقیقی از حوادث مارگزیدگی در ایران وجود ندارد. با این حال در ایران 65 نوع مار شناسایی شده است که 12 نوع آنها سمی هستند. این مرکز نیز بر اهمیت زمان تأکید می‌کند. براساس اعلام این مرکز، آسیب‌دیده باید هرچه سریع‌تر به مرکز درمانی مجهز انتقال یابد. در حین انتقال باید تا حد امکان از حرکت دادن اندام مارگزیده خودداری شود. زیرا هرگونه افزایش حرکت یا انقباضات عضلانی باعث انتشار سم از محل گزیدگی و افزایش جذب سیستمیک آن می‌شود. باید از راه رفتن بیمار جلوگیری شود و با ویلچر یا برانکارد منتقل شود