اقیانوس‌پیمای سپاه کشتی فرسوده ایتالیایی از آب درآمد

نقش ناو رودکی در خدمت نیروی دریایی سپاه و دلیل رونمایی آن به عنوان اقیانوس‌پیماایندیپندنت فارسی :بابک تقوایی ( کارشناس نظامی و دفاعی)
صبح روز پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۹، با حضور سرلشکر پاسدار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و جمعی از مقامات و مسئولان لشکری و کشوری در بندرعباس، آیین الحاق آنچه از سوی سپاه «ناو اقیانوس‌پیمای شهید رودکی» معرفی شد به نیروی دریایی سپاه، برگزار شد.

رسانه‌های حکومتی جمهوری اسلامی ایران و همچنین رسانه‌های خارجی با بزرگنمایی، این کشتی کوچک را یک شهر دریایی و حتی یک ناو هواپیمابر معرفی کردند اما یک بررسی ساده تصاویر ماهواره‌ای از تاسیسات صنایع ایزوایکو و همچنین وبسایت‌های رصد کننده موقعیت کشتی‌های تجاری، نشان داد که کشتی رونمایی شده نه تنها نظامی نیست، بلکه یک کانتینربر ۲۸ ساله ایتالیایی به نام «گالکسی اِف» است که به مبلغ تنها ۲.۷۵ میلیون دلار، پیش از اوراق شدن خریداری شده است!

در جریان رونمایی این کشتی کانتینربر، تعدادی قایق تندرو، پهپاد شناسایی و انتحاری، یک سامانه پدافندی سوم‌خرداد و یک فروند هلیکوپتر بل۴۱۲ ئی‌پی به همراه چند پرتابگر موشک‌های ضدکشتی نور و رادار هدف‌گیری آنها متعلق نیروی دریایی سپاه روی عرشه قرار گرفته بودند. شیوه قراردادن این تجهیزات و همچنین عدم در نظر گرفتن مسایل ایمنی در مهار کردن آنها همگی تمسخر بسیاری از کارشناسان نظامی و حتی بینندگان عادی را در پی داشت. رونمایی از یک کانتینربر ۲۸ ساله ایتالیایی از سوی سپاه به عنوان یک شهر دریایی، ناو هلیکوپتر یا هواپیمابر و همچنین یک اقیانوس‌پیما می‌تواند اهداف مختلفی داشته باشد که در میان همه این موارد از مهم‌تر، تلاش جهت قطع بودجه ساخت ناوبندر خلیج فارس برای نیروی دریایی ارتش و اختصاص آن به نیروی دریایی سپاه به منظور تجهیز شناور کانتینربر رودکی سپاه است که در این گزارش به بررسی آن می‌پردازیم.
کانتینربری که اقیانوس‌پیما معرفی شد!
با بررسی تصاویر ماهواره‌ای تهیه شده از تاسیسات شرکت مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران در نزدیکی بندرعباس در ماه‌های اخیر، حضور یک کشتی کانتینربر و خودروبر زردرنگ از نوع «رو- رو» با قابلیت حمل خودرو از طریق ورود و خروج از در انتهای آن، در حال تعمیر و رنگ‌آمیزی به رنگ خاکستری، دیده شد. با بررسی اطلاعات موجود در آرشیو وبسایت‌های موقعیت‌نمای کشتی‌های تجاری، مشخص شد کشتی موردنظر در حقیقت «گالکسی اف»، یک شناور رو- رو ایتالیایی است که در سال جاری میلادی توسط شرکت ایزوایکو به مبلغ کمتر از سه میلیون دلار خریداری شد و حتی در چند مورد به حمل بار از سنگاپور به بندرعباس پرداخت که آخرین بار آن در شهریورماه سال جاری انجام شده بود.

با توجه به تصاویر ماهواره‌ای موجود به نظر می‌رسد که خریداری این کشتی توسط سپاه در دو ماه گذشته صورت گرفته است. پیش از تحویل آن به سپاه، غیر از تعمیرات جزیی در تاسیسات شرکت ایزوایکو، تنها به رنگ خاکستری در آمد و شماره آل ۱۱۰-۱ و نام شهید رودکی بر روی آن ثبت شد. استفاده از حرف «آل» انگلیسی در ابتدای شماره این کشتی نشان دهنده آن است که نقش آن در نیروی دریایی سپاه ایفای ماموریت به عنوان یک شناور «آبی- خاکی» موسوم به «لندینگ کرافت» (Landing Craft) است. این به آن معنی است که این کشتی با توجه به مجهز بودن به در بارگیری در انتهای بدنه و نیز داشتن سکوهای شیب‌دار جهت سوار کردن و تخلیه سریع خودرو و تجهیزات زرهی، به منظور انجام ماموریت‌های آبی- خاکی و اعزام نیرو به سواحل در جریان هرگونه نبرد نظامی استفاده خواهد شد.

عرشه وسیع کشتی و حدود ۱۵۰ متری شهید رودکی، امکان بارگیری حداقل ۵۰ نفربر زرهی و تانک را برای نیروی دریایی سپاه فراهم می‌کند و آن را به بزرگترین کشتی آبی- خاکی تبدیل می‌کند. تا پیش از ورود کشتی «شهید رودکی» به خدمت نیروی دریایی سپاه، این نیرو شش فروند لندینگ کرافت کوچک کلاس کربلا ساخت صنایع دریایی شهید درویشی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در بندرعباس با قابلیت حمل حداکثر چهار نفربر آبی- خاکی بی‌ام‌پی-۲ و یا سه دستگاه تانک اصلی میدان نبرد تی-۷۲ام۱ در اختیار داشت و اینها شناورهای آبی- خاکی اصلی نیروی دریایی سپاه بودند. علاوه بر آنها، این نیرو از سه لندینگ کرافت دیرگ از نوع کلاس هرمز-۲۴ ساخت کره جنوبی در سال‌های ۶۴-۱۳۶۳ و خریداری شده در اوایل دهه ۱۳۷۰ شمسی استفاده می‌کرد.
آیا ناو رودکی توان شرکت در رزم دریایی را دارد؟
در جریان مراسم الحاق کشتی شهید رودکی به نیروی دریایی سپاه، دریادار پاسدار علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه، این کشتی کوچک کانتینربر را به عنوان اقیانوس‌پیما معرفی کرد. سرلشکر پاسدار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه نیز مدعی شد که این کشتی برای رزم نزدیک در دوردست و نبرد از راه دور در پهنه دریاهای آزاد تجهیز شده است. رسانه‌های وابسته به سپاه از جمله تسنیم، این شناور کوچک را یک شهر دریایی متحرک مجهز به رادار آرایه فازی سه‌بعدی معرفی کردند و مدعی شدند که این کشتی ضمن مجهز بودن به موشک‌های زمین به زمین و زمین به هوا، این قابلیت را دارد که پهپادهای رزمی و شناسایی را به پرواز درآورد!

با بررسی تصاویر و فیلم‌های منتشر شده از سوی روابط‌عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همچنین صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، هیچ رادار آرایه فازی بر روی آن دیده نشد اما بر روی عرشه آن تعداد چهار قایق تندرو برروی کفی های چرخدار، چهار لانچر دوتایی برای هشت موشک ضدکشتی نور و قادر، یک دستگاه رادار متحرک برای شناسایی و هدف‌گیری اهداف سطحی (دریایی)، یک پرتابگر سامانه پدافندی سوم‌خرداد مجهز به سه موشک زمین به هوای بردمتوسط صیاد اس دی۲سی و تعداد شش فروند پهپاد انتحاری ابابیل۲تی بدون در اختیار داشتن حتی یک عدد پرتابگر آنها و یک فروند هلیکوپتر همه منظوره آمریکایی بل ۴۱۲ ئی‌پی دیده شد.

چنانچه نیروی دریایی سپاه واقعا قصد اعزام این کشتی باربری به ماموریت‌های رزمی را داشته باشد، به طور قطع سامانه پدافندی سوم‌خرداد پارک شده بر روی عرشه آن که حتی فاقد رادار هشدار زودهنگام است، توانایی مقابله با هواپیماها، هلیکوپترها و پهپادهای رزمی دشمن را ندارد. حتی اگر چنین قابلیتی هم وجود داشت، پس از شلیک تنها سه تیر موشک توسط این سامانه، دیگر قابلیت مقابله با اهداف پرنده متخاصم را نخواهد داشت. برای دفاع این ناو دربرابر موشک‌های ضدکشتی هدایت راداری و تلویزیونی و همچنین موشک‌های کروز و بمب‌های نقطه‌زن، هیچ سامانه دفاع هوایی کوتاه‌برد شامل تیربارهای ضدهوایی با توان تیر بالا و موشک‌های زمین به هوای کوتاه‌برد بر روی آن قرار ندارد و بر اساس تصاویر و فیلم‌های موجود، هیچ پرتاب‌کننده‌ فریب‌دهنده‌ راداری و سامانه‌های جنگ الکترونیک جهت انحراف و فریب موشک‌های ضدکشتی دشمن دیده نمی‌شود!
ساختار نامناسب ناو رودکی جهت استفاده به عنوان یک لندینگ کرافت نظامی
آنچه مشخص است نقش اصلی‌ که برای این کشتی فرسوده در نیروی دریایی سپاه در نظر گرفته شده است، حمل‌ونقل تجهیزات و خودروهای زرهی و انتقال آنها به مناطق کم‌عمق و نزدیک به خشکی جهت انجام عملیات‌های تاخت و یا دفاع ساحلی ‌است اما با توجه به ماهیت غیرنظامی این کشتی و این که هیچ راه ارتباطی جهت جابه‌جایی تجهیزات و خودروهای زرهی بارگیری شده در میان طبقه رویی و زیرین آن وجود ندارد، محدودیت‌های بسیار زیادی برای جابه‌جایی تسلیحاتی در آن وجود دارد که در شرایط جنگی دردسرساز خواهند بود؛ بنابراین این کشتی برای حمل تجهیزات نظامی و تسلیحات سنگین سپاه بین جزایر ایرانی خلیج‌فارس و پایگاه‌های این نیرو در بندرعباس و بوشهر مناسب‌تر است تا ایفای نقش به عنوان یک لندینگ کرافت در میدان نبرد.

محل فرود هلیکوپتری که برروی عرشه این شناور وجود دارد کاملا کوچک، غیراستاندارد و ناایمن است و می‌تواند در شرایط طوفانی و یا در صورت حرکت کشتی در حین فرود هلیکوپتر، برای آن سانحه ایجاد کند. باندهای فرود کوچک برای هلیکوپترها در کشتی‌های نظامی عمدتا در عقب آنها قرار دارد و در کنار آنها تجهیزات دیگری نیست؛ این درحالی است که علاوه بر قرار گرفتن باند فرود هلیکوپتر در جلوی این شناور، در اطراف محل فرود، انواع و اقسام تجهیزات دیده می‌شود که بر روی زمین و در فاصله بسیار کمی از باند فرود آن هم در پشت باند قرار گرفته‌اند که در صورت فرود هلیکوپتر بر روی عرشه در حین حرکت کشتی و یا در شرایط طوفانی می‌تواند باعث برخورد ملخ دم به آنها شود و سانحه ایجاد کند.

در محل عرشه فرود هلیکوپتر، همچنین گیره‌های زمینی جهت مهار کردن اسکیدهای فرود هلیکوپتر به عرشه دیده نمی‌شود تا در شرایط طوفانی به علت تکان شدید کشتی و یا وزش باد شدید از پرتاب شدن هلیکوپتر به دریا پس از فرود جلوگیری کند. همچنین این عرشه فاقد هرگونه چراغ فرود در طرفین خود است و امکان فرود هلیکوپترهای بل۴۱۲ ئی‌پی هوادریای سپاه بر روی آنها در شب وجود ندارد.
آیا رقابت با ارتش، عامل معرفی کانتینربر رودکی از سوی سپاه به عنوان اقیانوس‌پیما شده است؟
در ابتدای سال جاری، شرکت ایزوایکو کار آماده‌سازی یک نفتکش اماراتی توقیف شده توسط ایران به یک ناوبندر به اسم خلیج‌فارس را آغاز کرد. تصاویر ماهواره‌ای و همچنین تصاویر منتشر شده در فضای مجازی از تاسیسات این شرکت نشان‌دهنده آن بود که بازسازی و اورهال پل فرماندهی، سازه و عرشه آن و همچنین مقاوم‌سازی آنها در تابستان سال جاری آغاز شده است. اولین بار در مهرماه  سال جاری، دریادار حسین خانزادی، ساخت و تجهیز این ناوبندر برای نیروی دریایی ارتش را در رسانه‌ها اعلام کرد و از تکمیل و تحویل آن به نیروی دریایی ارتش در آینده‌ای نزدیک خبر داد.

بر اساس تصاویر منتشر شده و با توجه به ابعاد نفتکش درحال تبدیل به ناوبندر خلیج‌فارس که دارای طولی بالغ بر ۲۳۱ متر است، به نظر می‌رسد بر اساس طرح‌های معاونت جهاد خودکفایی و تحقیقات صنعتی نیروی دریایی ارتش، شرکت ایزایکو در حال تبدیل ناوبندر خلیج‌فارس به یک پایگاه شناور دریایی مشابه با یواس‌اس‌لویس‌بی‌پولر (USS Lewis B. Puller) نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا است. پایگاه دریایی لویس‌بی‌پولر از سال ۱۳۹۶ به منظور مقابله با حملات قایق‌های تندرو نیروی دریایی سپاه در منطقه شمال و غرب خلیج فارس حضور دارد.

عرشه ناوبندر خلیج‌فارس پس از تجهیز، قابلیت پذیرش هفت فروند هلیکوپتر ترابری سبک و سنگین و همچنین ضد زیردریایی و مین‌روب هوادریای ارتش را به طور همزمان خواهد داشت و این امکان را برای هوادریای ارتش فراهم خواهد کرد تا با استفاده  و اعزام آن به مناطقی چون خلیج‌عدن و امکان به‌کارگیری هلیکوپترهای خود، با راهزنی دریایی به طور موثرتری به مقابله بپردازد. ماموریتی مشابه آنچه نیروی دریایی ایالات متحده با یواس‌اس لویس بی‌پولر در شمال خلیج‌فارس در سه سال اخیر به انجام رسانده است.

به طور قطع رونمایی از کشتی کانتینربر سابق و لندینگ کرافت کنونی شهید رودکی سپاه به عنوان یک ناو اقیانوس‌پیما از سوی این ارگان شبه‌نظامی، تلاشی در جهت پیشگام نشان دادن سپاه در عرصه انجام عملیات‌های دریایی در آب‌های آزاد است. به نظر می‌رسد هدف اصلی این نمایش خبری، جلوگیری از اختصاص بودجه به پروژه ناوبندر خلیج‌فارس در سال مالی آینده و اختصاص آن به نیروی دریایی سپاه جهت ارتقا و تجهیز شناور کوچک رودکی به تجهیزات و تسلیحات بیشتر باشد. مشخص نیست که آیا فرماندهان سپاه در جلب‌نظر مقامات جمهوری اسلامی ایران در قطع یا کاهش بودجه ساخت ناوبندر خلیج‌فارس برای نیروی دریایی ارتش و اختصاص آن به نیروی دریایی سپاه موفق خواهند شد یا نه اما آن چه مشخص است با وجود اختصاص بودجه کلان به سپاه برای تجهیز کشتی رودکی، این شناور زیرساخت لازم و کافی جهت تبدیل شدن به یک ناوبندر و پایگاه شناوردریایی و یا حتی یک اقیانوس‌پیما را ندارد و بهترین کاربرد آن برای سپاه، استفاده از آن به عنوان یک کشتی خودروبر و باربری به منظور حمل تسلیحات و تجهیزات نظامی بین‌پایگاهی است.