عکسی که روایتگر «نگرانی امنیتی حکومت» از مراسم شجریان شد

بهشت زهرا، جمعه عکس: سجاد صفاریبی بی سی :انتشار عکسی از حاشیه مراسم درگذشت محمدرضا شجریان در بهشت زهرا رویارویی نیروهای امنیتی با طرفداران مشهورترین استاد آواز ایران را برجسته‌تر کرده است.

در این عکس که هزاران بار در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته، بازنشر شده و لایک خورده، شماری از طرفداران محمدرضا شجریان در قبرستان بهشت زهرا مقابل نیروهای امنیتی به صف ایستاده‌اند.

بسیاری در توییتر این عکس را خلاصه‌ای از اوضاع امروز و دیروز پیرامون درگذشت آقای شجریان توصیف کرده‌اند که به تعبیر آنها مردم را در مقابل حکومت نشان می‌دهد: مردمی که می‌خواهند برای خواننده‌ای که سال‌ها دوست داشته‌اند، عزاداری کنند و در مقابل حکومتی که تمایلی به نمایش علنی این میزان محبوبیت ندارد.

کاربری به نام سیمینوف نوشته" این فقط یه عکس نیست چکیده همه چیزه، جریان جامعه".

برخورد نیروهای حکومتی با مردم از همان ساعات اولیه مرگ او آغاز شد؛ بر اساس گزارش‌ها عده‌ای با باتون و کتک زدن مردم سعی کردند آنها را از مقابل بیمارستان جم در تهران پراکنده کنند. در حالی که همخوانی به یاد شجریان کم‌کم به شعارهای سیاسی "مرگ بر دیکتاتور" تبدیل شده بود.

علیرضا افتخاری، خواننده به این برخورد با مردم اعتراض کرد و در ویدئویی گفت: "برای چی باتون می‌دن دستتون، مردم را می‌زنید؟... این مردم عاشق استاد بودند. تاریخ چه می‌نویسد؟ فردا بازنشسته می‌شوید با یک حقوق ناچیز آن موقع وجدان چه خواهد شد؟"
تابلویی که به گفته کاربران توییتر در خیابان مطهری، تخت طاووس، تهران نصب شده استمحمدرضا شجریان بعد از یک دوره طولانی بیماری دیروز، پنج‌شنبه در تهران درگذشت. مراسم نماز که بخشی از مراسم خاکسپاری اسلامی است، به طور محدود با حضور گسترده نیروهای امنیتی در بهشت زهرای تهران برگزار شد و آقای شجریان بلافاصله با هواپیما برای خاکسپاری به مشهد منتقل شد.

در این میان مقام‌ها سعی دارند با یادآوری خطر انتقال ویروس کرونا درباره تجمع هشدار دهند، اما ظاهرا نگرانی فقط محدود به انتقال ویروس نیست. سایت کلمه در خبری گزارش کرده که شورای عالی امنیت ملی از سه هفته پیش که حال آقای شجریان رو به وخامت بود، درباره برگزاری هر نوع مراسم برای او به نهادهای عمومی و شهرداری تهران هشدار داده بوده است که "در صورت درگذشت استاد شجریان، اقدام خاصی برای بزرگداشت ایشان صورت نگیرد."

حسین علیزاده، موسیقیدان در مراسم او گفت: "استاد شجریان قدرتی را نشان داد که حتی وقتی در این دنیا نیست از وجود او ترس دارند."
همایون شجریان در میان طرفداران پدرشهمایون شجریان: از اختیار من خارج است
مردمی که در بهشت زهرا جمع شده بودند از این موضوع که اجازه عزاداری پیدا نکرده‌اند، ناراحت بودند. آنها حتی از برگزاری نماز خبر نداشتند تا زمانی که همایون شجریان، خواننده و پسر محمدرضا شجریان بلندگو را به دست گرفت و گفت جریان چیست و پدرش به مشهد منتقل شده تا در توس به خاک سپرده شود.

همایون شجریان در پاسخ به فردی که می‌گفت "این ملت با عشق ۴۵۰ کیلومتر رانندگی کرده‌اند و آماده‌اند اینجا تا حداقل دست به جنازه او بزنند" جواب داد: "از اختیار من خارج است، ببخشید."

او گفت "گویا ستاد ملی مبارزه با کرونا اجازه نداده" نماز به طور عمومی خوانده شود.
طرحی که مانا نیستانی بر اساس عکس سجاد صفاری برای ایران وایر کشیده استهم‌زمان با فیلم‌هایی که از حرکت کامیون‌های گارد ضدشورش به سمت بهشت زهرا منتشر شد، عکس سجاد صفاری هم بازنشر می‌شد که از نظر بسیاری گویای فضای حاکم بر شهر و "فاصله حکومت با مردم" بود.

میرزا نوشت که این تصویر نمادی است از "جمهوری اسلامی؛ نه یک کلمه کمتر، نه یک کلمه بیشتر."

راحیل حقیقی در شعری از شفیعی کدکنی این عکس را توصیف کرد: "سوگواران تو امروز خموشند همه، که دهان‌های وقاحت به خروشند همه."

و اعظم تعبیرش این بود که عکس گواهی است از "ترس" حکومت در مقابل "غم و شادی این مردم."

پلاکارد یکی از هواداران استاد شجریان در مشهد: استاد به مشهد، شهر ممنوعیت آواهای ایران خوش آمدی pic.twitter.com/ilns47wUM7

— Azadeh (@azadeh1359a) October 9, 2020

در مشهد چه خبر است؟
هم‌زمان با انتقال محمدرضا شجریان به مشهد، شماری هم خبر داده‌اند که راه‌های منتهی به این شهر بسته شده است.

فاطمه علی‌اصغر، روزنامه‌نگار نوشته بعد از تربت حیدریه ماموران نگذاشته‌اند که آنها به سمت مشهد بروند. با همه اینها شمار بسیار زیادی از صبح امروز، جمعه در آرامگاه فردوسی جمع شده بودند و برای محمدرضا شجریان می‌خواندند.

تصاویری هم از حضور گسترده نیروهای امنیتی در حوالی مشهد و توس منتشر شده است.

مقام‌ها در استان خراسان رضوی به هزاران نفری که در آرامگاه فردوسی در توس جمع شده‌اند، گفته‌اند که به خانه بروند چون قرار نیست مراسم خاکسپاری استاد شجریان امروز، جمعه برگزار شود. معاون هنری و سینمایی وزارت ارشاد به آنها اطمینان داد که "مراسم تشییع بدون مردم برگزار نمی‌شود."

اطلاعیه‌هایی که مردم با تجربه‌های پیشین خود از برگزاری مراسم‌های مشابه "تحت نظارت شدید امنیتی" به آن با تردید می‌نگرند.
بر اساس گزارش‌ها مقابل بیمارستان جم ماموران امنیتی دیشب مردم را کتک زده‌اند