آخرین جزئیات از حادثه آتش‌سوزی زیارتگاه یهودیان در همدان :دوربین‌های مقبره «استر»از کار افتاده بود

روزنامه شهروند: با گذشت چند روز از آتش‌سوزی مقبره «استر و مردخای» واکنش‌ها به این حادثه همچنان ادامه دارد. در حالی ‌که احتمال عمدی‌بودن این حادثه قوت گرفته، پلیس همدان اعلام کرده که تا کنون کسی در این زمینه بازداشت نشده است. مسئولان قضائی استان هم از پیگیری و بررسی این پرونده خبر داده‌اند. از سوی دیگر گفته می‌شود که آتش‌سوزی به وسیله فردی انجام شده که با شیئی مشتعل وارد این مجموعه شده است. اما اینکه این فرد ناشناس با چه انگیزه‌ای یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های یهودیان را به آتش کشیده است هنوز به‌درستی مشخص نیست. آنچه به‌ طور قطعی در مورد این آتش‌سوزی تاکنون اعلام شده، این است که در جریان این حادثه به مقبره اصلی هیچ آسیبی وارد نشده و بخش اصلی این اثر ملی از شعله‌های آتش در امان مانده است. اما این حریق به قسمت‌هایی از کنیسه این مجموعه زیارتگاهی خسارت زده است.  این حادثه پنجشنبه هفته گذشته رخ داد اما مسئولان با تأخیر چند روزه آن را به ‌طور رسمی تأیید کردند. ابتدا خبر در شبکه‌های اجتماعی منتشر و بعد هم چند تصویر با آثار سوختگی در فضای مجازی دست به دست شد تا نوبت به رسانه‌های بیگانه رسید که با آب و تاب فراوان این حادثه را پوشش دهند. همه این اتفاقات در حالی رخ داد که مسئولان استان و شهر همدان درباره این حادثه و پرسش اهالی رسانه سکوت کرده بودند تا اینکه درنهایت شنبه این خبر از سوی مراجع رسمی تأیید شد که آتش‌سوزی به بخش‌هایی از مقبره استر و مردخای آسیب زده است. علی مالمیر، مدیرکل میراث‌فرهنگی استان همدان، نخستین مقام مسئولی بود که جزئیات این حادثه را تشریح کرد. به گفته او این آتش‌سوزی محدود باعث آسیب‌رساندن به سیم‌های برق و موکت کف ساختمان جانبی مقبره شده و هیچ آسیبی به مقبره اصلی وارد نشده و این بنای تاریخی هم صدمه‌ای ندیده است. بعد از اعلام رسمی این خبر، احتمال عمدی‌بودن حادثه دهان به دهان چرخید تا اینکه نوبت به پلیس و مقامات قضائی رسید. حسن خانجانی، دادستان همدان، اعلام کرد که پلیس این شهر در حال بررسی این آتش‌سوزی است؛ اما این پرونده هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده و هیچ‌کس هم در این ارتباط بازداشت نشده است.

«اما تعمدی‌بودن این آتش‌سوزی تقریبا مسجل شده است.» این را همایون سامه یح، رئیس انجمن کلیمیان ایران، به «شهروند» می‌گوید. به گفته او این حادثه حوالی ساعت ١٣ تا ١٥ روز پنجشنبه رخ داده، ظاهرا فردی با وسیله‌ای آتش‌زا وارد محوطه شده و آنجا را به آتش کشیده است. آن‌طور که سامح یح می‌گوید در این حادثه به هیچ‌وجه به بنای مقبره اصلی آسیبی نرسیده و ساختمان کنیسه این مجموعه مقداری خسارت دیده است، دیواره‌های آن سیاه شده و موکت کف این عبادتگاه آتش گرفته ولی خوشبختانه به کتب قدیمی و مذهبی که در آنجا بوده هم آسیبی وارد نشده است. رئیس انجمن کلیمیان ایران که روز یکشنبه برای بازدید و بررسی این حادثه در همدان حاضر شده بود، درباره اینکه چرا تا کنون هیچ مظنونی در این ارتباط دستگیر نشده است هم توضیح داد:  «ظاهرا دوربین‌های مداربسته این مجموعه در زمان وقوع حادثه غیرفعال بوده است. البته دوربین‌های این اثر ملی پیش از این حادثه هم خراب بوده و همین موضوع هم کار شناسایی عامل یا عاملان این حادثه را با مشکل مواجه کرده است. از طرفی دوربین بانک سپه نزدیک به این مقبره هم نقطه کور دارد. نگهبان هم در زمان وقوع این حادثه در مجموعه حضور نداشته است.» او ادامه می‌دهد: «پلیس و مقامات قضائی پیگیر ماجرا هستند. فرمانداری هم به ما قول داد که همه هزینه خسارت‌های واردشده را پرداخت کند. ضمن اینکه مقرر شد که دوربین‌های مداربسته باکیفیت به تعداد مورد نیاز در این مجموعه نصب شود تا از این به بعد شاهد وقوع چنین حوادثی نباشیم.»

این در حالی است که فعالان میراث فرهنگی همدان معتقدند، تاکنون از این مجموعه درست حفاظت نشده و همین مسأله هم باعث تعرض به این بنای تاریخی ارزشمند شده است. حسین‌زندی از پژوهشگران میراث فرهنگی به «شهروند» می‌گوید: «این بنا جدا از جایگاه مذهبی که برای یهودیان دارد، مجموعه‌ای ارزشمند و تاریخی است. خراب‌بودن دوربین‌های این مجموعه غیرقابل قبول است. عامل یا عاملان این حادثه هم باید هر چه زودتر شناسایی و دستگیر شوند. مردم همدان سال‌های متمادی است که کنار یهودیان زندگی مسالمت‌آمیزی دارند و مطمئنا این حرکات تحریک‌آمیز ربطی به شهروندان همدانی ندارد.»

قدمت بنای مقبره استر و مردخای به قرن هفتم هجری می‌رسد که روی ساختمان قدیمی‌تری که متعلق به قرن سوم هجری بود، بنا شده‌ است. البته یهودیان معتقدند این زیارتگاه‌ محل دفن استر و عمویش مردخای است. بنا بر آنچه در کتب یهودیان آمده استر دختری یهودی و همسر خشایارشاه هخامنشی بوده که همراه با عمویش در دربار آن زمان ایران نفوذ زیادی داشت. حتی برخی از باستان‌شناسان ارزش تاریخی این مکان را مربوط به قبل از دوران مادها در هگمتانه می‌دانند و عقیده دارند که جایی در نزدیکی مقبره فعلی، معبد «ایشتار» قرار داشته است.