سردرد کتو چیست و چطور می توانیم آن را درمان کنیم؟

رژیم کتوژنیک یک الگوی غذایی محبوب است که در آن باید بیشتر کربوهیدرات های مصرفی خود را با چربی جایگزین کنید. اگرچه به نظر می رسد این رژیم برای کاهش وزن مفید است، اما بسیاری از افراد هنگام شروع رژیم غذایی کتو، عوارض جانبی ناراحت کننده ای را تجربه می کنند. سردرد یکی از شایع ترین علائمی است که ممکن است به سراغ پیروان این رژیم غذایی بیاید. اما نگران نباشید چرا که ما در ادامه علاوه بر این که توضیح می دهیم سردرد کتو چیست، روش درمان آن را نیز ذکر خواهیم کرد.

در واقع این مقاله از مجله پیام سلامت، به بررسی دلایل سردرد ناشی از رژیم غذایی کتوژنیک می پردازد و نکاتی در مورد پیشگیری و درمان آنها ارائه می دهد.
چه عواملی باعث سردرد کتو می شود؟
چندین عامل ممکن است باعث ایجاد سردردهای کتو که معمولاً هنگام شروع این رژیم غذایی اتفاق می افتند شود.

پایین آمدن قند خونگلوکز، نوعی کربوهیدرات است که منبع اصلی سوخت برای بدن و مغز نیز محسوب می شود. با رعایت رژیم کتو به طور چشمگیری میزان مصرف کربوهیدرات کاهش پیدا می کند و چربی جایگزین آن می شود. این موضوع باعث می شود که در بدن کتوز رخ دهد. کتوز حالت متابولیکی است که در آن بدن از چربی به عنوان منبع اصلی تامین انرژی خود استفاده می کند.

با شروع رژیم، بدن شما به جای گلوکز به کتون تکیه می کند و این موضوع می تواند باعث کاهش سطح قند خون شود. افت قند خون نیز به نوبه خود ممکن است سردرد به وجود آورد.

این انتقال شدید و وقوع کتوز در بدن ممکن است مغز را تحت فشار قرار دهد و منجر به خستگی ذهنی و همچنین سردرد شود.

کم آبی بدنکم آبی یکی از رایج ترین عوارض رژیم کتو است. این حالت به دلیل این اتفاق می افتد که وقوع کتوز باعث می شود که  افراد بیشتر ادرار کنند.

در طی این انتقال، بدن شما فرم ذخیره شده کربوهیدرات ها را که به نام گلیکوژن می شناسیم تخلیه می کند. با توجه به اینکه گلیکوژن موجود در بدن به مولکول های آب محدود است، هنگام استفاده از آن، آب بدن نیز آزاد می شود.

علاوه بر این، بدن شما انسولین کمتری تولید می کند چرا که کربوهیدرات کمتری نیز استفاده کرده اید. انسولین هورمونی است که به جذب گلوکز خون کمک می کند. افت سطح انسولین می تواند بر روی الکترولیت های بدن، از جمله پتاسیم و سدیم تأثیر بگذارد. این الکترولیت ها نقش مهمی در هیدراتاسیون بدن دارند. به عنوان مثال، کلیه های شما هنگام افت سطح انسولین، سدیم اضافی را آزاد می کنند و باعث کم آبی بیشتر بدن می شوند.

در مجموع این عوامل می توانند به سردرد کتو کمک کنند. گذشته از سردرد، علائم کمبود آب بدن عبارتند از:

علل احتمالی دیگر
چندین عامل دیگر نیز وجود دارد که ممکن است خطر ابتلا به سردرد کتو را افزایش دهند. این موارد شامل استفاده بیش از حد از داروها، ادرارآورها و سایر داروهایی است که باعث کم آبی بدن می شوند. ضمن این که سن و سبک زندگی مانند کم خوابی، استرس و حذف یکی از وعده های غذایی نیز می تواند روی ایجاد سردرد کتو تاثیر بگذارد.
نحوه درمان و جلوگیری از سردرد کتو
بسیاری از افراد به غیر از سردرد ناشی از رژیم کتو، عوارض جانبی دیگری را نیز تجربه می کنند. این عوارض عبارتند از:

این علائم در مجموع به عنوان آنفولانزای کتو شناخته می شوند. در اکثر موارد، کمبود آب و عدم تعادل الکترولیتی در بدن می تواند این علائم را بدتر کند. از این رو پیشگیری اهمیت ویژه ای می یابد.
مزایای رژیم کتو
از کاهش وزن پشتیبانی می کندرژیم کتوژنیک ممکن است به روش های مختلفی از جمله افزایش سوخت و ساز بدن و کاهش اشتها باعث کاهش وزن شود. رژیم های کتو شامل مواد غذایی هستند که شکم را پر می کنند و ممکن است هورمون های تحریک کننده گرسنگی را کاهش دهند. به همین دلایل، پیروی از آنها ممکن است اشتها را کاهش داده و باعث کاهش وزن شود.

در یک متاآنالیز که روی ۱۳ کارآزمایی کنترل شده تصادفی مختلف در سال ۲۰۱۳ انجام شد، محققان دریافتند افرادی که رژیم های کتو را دنبال می کنند، ۲ پوند بیشتر از افرادی که رژیم های کم چرب دارند؛ در طی ۱ سال وزن از دست می دهند.

آکنه را بهبود می بخشدآکنه دلایل مختلفی دارد و ممکن است در بعضی از افراد با رژیم و قند خون ارتباط داشته باشد. بنابراین رعایت رژیم غذایی حاوی کربوهیدرات های فرآوری شده و تصفیه شده، ممکن است تعادل باکتری های روده را تغییر داده و باعث افزایش و افت قند خون شود. هر دو این عوارض می توانند بر روی سلامت پوست تأثیر منفی بگذارند.

طبق نتایج یک مطالعه که در سال ۲۰۱۲ منتشر شده، رژیم کتو با کاهش مصرف کربوهیدرات می تواند علائم آکنه را در برخی از افراد کاهش دهد.

ممکن است خطر ابتلا به برخی از سرطان ها را کاهش دهدمحققان تأثیر رژیم کتوژنیک را روی پیشگیری یا حتی درمان برخی از سرطان ها بررسی کرده اند. یک مطالعه نشان داد که رژیم کتو ممکن است یک درمان مکمل بی خطر و مناسب برای استفاده در کنار شیمی درمانی و پرتودرمانی در افراد مبتلا به سرطان های خاص باشد. دلیل آنها نیز این بود که کتو باعث می شود سلول های سرطانی نسبت به سلول های طبیعی بیشتر دچار استرس اکسیداتیو شده و زودتر بمیرند.

یک مطالعه جدیدتر که در سال ۲۰۱۸ منتشر شده نیز نشان داد از آنجا که رژیم کتوژنیک قند خون را کاهش می دهد، می تواند خطر عوارض انسولین را نیز کاهش دهد. انسولین هورمونی است که قند خون را کنترل می کند و ممکن است با ایجاد برخی از سرطان ها ارتباط داشته باشد.

اگرچه برخی تحقیقات نشان داده اند که رژیم کتوژنیک ممکن است فوایدی برای درمان سرطان داشته باشد، اما مطالعات انجام شده در این زمینه محدود هستند. محققان برای درک کامل فواید احتمالی رژیم کتوژنیک در پیشگیری از سرطان و درمان آن، باید تحقیقات بیشتری انجام دهند.

ممکن است سلامت قلب را بهبود بخشدوقتی رژیم کتوژنیک را دنبال می کنید، مهم است که غذاهای سالم را انتخاب کنید. برخی شواهد نشان داده اند که خوردن چربی های سالم مانند آووکادو به جای چربی های کمتر سالم مانند گوشت فرآوری شده، می تواند با کاهش کلسترول، به بهبود سلامت قلب کمک کند.

بررسی انجام شده در سال ۲۰۱۷ نشان داد که برخی از افراد با رعایت این رژیم، افت قابل توجهی در میزان کلسترول تام، لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) یا همان کلسترول بد و تری گلیسیرید و افزایش کلسترول خوب (HDL) را تجربه می کنند.

کلسترول زیاد می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش دهد. بنابراین اثر کاهش رژیم غذایی کتو بر روی کلسترول ممکن است خطر عوارض قلبی را نیز کاهش دهد.

با این حال این بررسی نتیجه گرفت که اثرات مثبت این رژیم بر سلامت قلب به کیفیت رژیم غذایی بستگی دارد. بنابراین با خوردن مواد غذایی سالم و متعادل از قلب خود محافظت کنید.
ممکن است از عملکرد مغز محافظت کندبرخی از مطالعات، مانند بررسی که در سال ۲۰۱۹ انجام شد نشان می دهند کتون هایی که در طول رژیم کتو در بدن تولید می شوند، مزایای محافظت کننده عصبی دارند. این به این معنی است که آنها می توانند مغز و سلول های عصبی را تقویت و از آنها محافظت کنند.

به همین دلیل رژیم کتو ممکن است از ابتلا به بیماری آلزایمر جلوگیری کند. با این حال انجام تحقیقات بیشتری در مورد تأثیرات رژیم غذایی کتو روی مغز ضروری است.

به طور بالقوه تشنج را کاهش می دهدنسبت چربی، پروتئین و کربوهیدرات در رژیم غذایی کتو نحوه استفاده بدن از انرژی را تغییر می دهد و منجر به کتوز می شود. کتوز یک فرایند متابولیکی است که طی آن بدن از بدن کتون برای سوخت استفاده می کند.

برخی از متخصصان معتقدند که کتوز می تواند در افراد مبتلا به صرع، تعداد حملات تشنج را کاهش دهد. خصوصاً افرادی که به سایر روش های درمانی پاسخ نداده اند. بررسی انجام شده در سال ۲۰۱۹ از این فرضیه پشتیبانی می کند که رژیم غذایی کتو می تواند برای افراد مبتلا به صرع مفید باشد. رژیم کتوژنیک ممکن است با استفاده از چندین مکانیسم مختلف علائم صرع را کاهش دهد.
علائم PCOS را بهبود می بخشدسندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نوعی اختلال هورمونی است که می تواند منجر به تولید بیش از حد هورمون های مردانه، اختلال در عملکرد تخمدان و ایجاد تخمدان های پلی کیستیک شود. رژیم غذایی حاوی کربوهیدرات زیاد می تواند عوارض جانبی زیادی را در افراد مبتلا به PCOS به وجود آورد. مشکلات پوستی و افزایش وزن از جمله این مشکلات هستند.

مطالعات بالینی زیادی در مورد ارتباط رژیم کتوژنیک و PCOS وجود ندارد. اما یک مطالعه مقدماتی که در سال ۲۰۰۵ منتشر شده نشان داد که رژیم کتوژنیک چندین نشانگر PCOS را بهبود بخشید. این نشانگرها عبارتند از:

نکاتی مفید و مهم برای درمان یا جلوگیری از سردرد کتو
اطمینان از هیدراتاسیون مناسب و خوردن غذاهای مغذی فراوان می تواند خطر کمبود آب بدن را به حداقل برساند. این عادت سالم به نوبه خود می تواند در وهله اول از بروز سردرد جلوگیری کند و در صورت وقوع آن را کاهش دهد.

در اینجا به چند نکته خاص اشاره می کنیم که می توانند برای کاهش این عارضه مفید باشند:

نکته آخر
اگرچه رژیم کتوژنیک ابزاری عالی برای کاهش وزن است، اما ممکن است هنگام شروع، عوارض جانبی زیادی برای ما ایجاد کند. سردرد یکی از رایج ترین عوارض جانبی این رژیم است که معمولا با کمبود آب بدن یا پایین آمدن قند خون ارتباط دارد.

با این وجود، شما می توانید با نوشیدن آب زیاد و متعادل نگه داشتن سطح الکترولیت های بدن یا استفاده از سایر تاکتیک ها، در برابر سردردهای کتو از بدن خود محافظت کنید.

اگر سردردتان بیش از چند روز یا چند هفته ادامه داشت، با یک متخصص تغذیه صحبت کنید.