ویروس کرونا: آیا بیماری از اجساد مردگان هم منتقل می‌شود؟

بی بی سی :ویروس کرونا در سراسر جهان صحنه‌های دلخراش مرگ مبتلایانی را به همراه آورده که عزیزانشان امکان سوگواری و تدفین مناسب برای آنها را نداشته‌اند.
 
این تصاویر باعث هراس نه فقط از مرگ، بلکه از مردگان نیز شده است زیرا این نگرانی وجود دارد که ویروس عامل بیماری پس از مرگ افراد مبتلا پخش شود و از اجساد مردگان به زنده‌ها سرایت کند.
 
آیا اجساد کسانی که به خاطر ابتلای به ویروس کرونا مرده‌اند می‌تواند عامل انتقال این ویروس باشد؟ آیا برگزاری مراسم تدفین جایز است؟ آیا روش مناسب برای تدفین اجساد این افراد خاکسپاری است یا سوزاندن؟
 
از آنجا که ویروس کرونا یک عامل بیماری‌زای جدید است، بسیاری از جنبه‌های آن هنوز شناخته نیست اما در اینجا آنچه را که تاکنون درباره رفتار با اجساد مبتلایان می‌دانیم شرح می‌دهیم.
آیا اجساد می‌توانند ویروس کووید-۱۹ را منتقل کنند؟
براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، اگر ملاحظات بهداشتی و ایمنی لازم رعایت شود، دلیلی وجود ندارد که از انتشار ویروس کرونا از طریق اجساد درگذشتگان در اثر ابتلای به آن هراسان باشیم.
 
ویروس عامل بیماری از طریق ذرات مایعات تنفسی انسان که مثلا هنگام صحبت، عطسه و سرفه کرده پراکنده می‌شود به دیگران انتقال می‌یابد.
 
اما این ویروس می‌تواند روی بعضی از سطوح برای چندین روز زنده بماند.
 
ویلیام ادو-کرو، سخنگوی سازمان بهداشت قاره آمریکا چند روز پیش در یک نشست خبری گفت که "تا این تاریخ، شواهدی وجود ندارد که نشان دهد ویروس کرونا از اجساد مردگان به افراد زنده سرایت کرده است."
آیا وبروس در جسد زنده می‌ماند؟
آقای ادو-کرو در عین حال افزود: "با این همه این گفته به معنی آن نیست که جسد فرد درگذشته از این بیماری آلوده به ویروس نیست و شما می‌توانید آن را ببوسید یا از این قبیل رفتاری داشته باشد بلکه لازم است در سوگواری برای مردگان خویشتنداری به خرج داده و ملاحظات ایمنی و بهداشتی به خوبی رعایت شود."
 
در توصیه‌های بهداشتی سازمان بهداشت جهانی که در ماه مارس منتشر شد آمده است: "مگر در موارد تب همراه با خونریزی (مثلا در بیماری‌های ابولا و مابگبورگ) و وبا، اجساد مبتلایان معمولا عفونت زا نیست. فقط ریه مبتلایان به آنفلوآنزای فراگیر ویروس کرونا اگر هنگام کالبدشکافی به طور مناسب لمس نشود می‌تواند باعث عفونت شود. در غیر این صورت، کالبد مردگان ناقل بیماری نیست."
 
در عین حال ریه‌ها و سایر اندام‌های اجساد کسانی که در اثر بیماری‌های حاد تنفسی جان می‌دهند می‌تواند همچنان حاوی ویروس زنده باشد.
 
این ویروس‌ها ممکن است در جریان کالبدشکافی یا شستشوی اندام‌های داخلی آزاد و پراکنده شود.
 
خویشان و آشنایان کسانی که در اثر ابتلای به کوید-۱۹ جان داده‌اند باید اطمینان حاصل کنند که کسانی که جسد را برای تدفین آماده می‌کنند، مثل کارکنان خدمات کفن و دفن، به خوبی در این مورد آموزش دیده و حفاظ مناسب دارند.
آیا تشییع جنازه و خاکسپاری مجاز است؟
در بعضی مناطق، تعداد زیاد تلفات مرتبط با ویروس کرونا باعث بروز بحران در بخش کفن و دفن شده است.
 
ضمنا به خاطر رعایت ضوابط فاصله‌گیری اجتماعی، بعضی از کشورها برگزاری مراسم سوگواری مردگان را ممنوع کرده‌اند در حالیکه بعضی دیگر اجازه برگزاری این مراسم را البته با تعداد کم حاضران داده اند.
 
سازمان بهداشت جهانی گفته است که دوستان و خویشان فرد درگذشته می‌توانند جنازه را از نزدیک نگاه کنند مشروط بر اینکه ضوابط و شرایط خاصی رعایت شود.
 
این سازمان توصیه کرده است: "حاضران نباید به جنازه دست بزنند یا آن را ببوسند و باید پس از حضور در نزدیکی جنازه دست خود را به طور کامل با آب و صابون بشویند؛ در جریان برگزاری مراسم هم باید شرایط فاصله‌گیری اجتماعی به طور کامل رعایت شود."
 
افراد دارای نشانه‌های بیماری های تنفسی نباید در چنین مراسمی شرکت کنند و در صورتی که حضور دارند، باید جهت جلوگیری از انتشار ویروس، حتما ماسک به کار ببرند.
 
سازمان بهداشت جهانی تاکید دارد که افراد بالای ۶۰ سال و کسانی که مبتلا به بیماری‌های ضعف سیستم ایمنی بدن هستند حتما باید از هرگونه تماس و نزدیک شدن به جسد فرد مبتلا خودداری ورزند.
جنازه را می‌تواند دفن کرد یا باید سوزاند؟
سازمان بهداشت جهانی گفته است که هر دو شیوه خاکسپاری و سوزاندن قابل قبول است.
 
این سازمان در گزارش خود نوشته است: "این توهم وجود دارد که جسد فردی که از یک بیماری مسری مرده است باید سوزانده شود اما این نظر درست نیست. سوزاندن جسد به باورهای فرهنگی و منابع موجود بستگی دارد."
 
در عین حال، کسانی که به هر نحوی با جنازه فرد تماس دارند، مثلا آن را در قبر می گذارند، باید دستکش حفاظتی بپوشند و قبل و بعد از خاتمه کار و دور انداختن دستکش در محل مناسب، دست خود را با آب و صابون به طور کامل و به شیوه درست بشویند.
 
سازمان بهداشت جهانی همچنین گفته است که نیازی نیست جسد مردگان از کوید-۱۹با تعجیل دفن شود. همچنین لازم نیست که اقلام و لباس های فرد مبتلا سوزانده و معدوم شود هر چند ضرورت دارد که هنگام جابجا کردن آنها حتما دستکش مورد استفاده قرار گیرد. قبل از استفاده از این اقلام هم باید آنها را به طور کامل با مایع شوینده، محلول اتانول ۷۰ درصد یا مایع سفیدکننده ضد عفونی کرد.
 
می توان لباس های فرد مبتلا را در ماشین لباسشویی و با استفاده از مواد شوینده معمولی البته در حرارت بالا (۶۰ تا ۹۰ درجه سانتیگراد) شست یا در یک طشت بزرگ در محلول آب صابون و آبجوش قرار داد و به منظور جلوگیری از پراکندن قطرات آب به اطراف، با یک چوب بلند آن را به هم زد.
رعایت شئونات مردگان
سازمان بهداشت جهانی گفته است که "شئونات فرد درگذشته، آداب و سنن فرهنگی و دینی آنان و خانواده هایشان باید رعایت و حفظ شود."
 
با این همه، در گیرودار شیوع ویروس کرونا، عمل به این توصیه در بسیاری از نقاط جهان دشوار بوده است.
 
مروین تران، رئیس اتحادیه موسسات خدمات کفن و دفن در اکوادور به بخش آمریکای لاتین بی بی سی گفته است که استان گویاس این کشور که شیوع ویروس کرونا ظرف چند هفته بیش از ده هزار نفر را از پای درآورد، "وضعیت کفن و دفن کاملا غیرقابل کنترل بود."
 
در آمریکای لاتین، اکوادور پس از برزیل، بیشترین آمار مبتلایان به ویروس کرونا را دارد. شبکه درمانی آن کشور قادر به تحمل فشار ناشی از این وضعیت نبود و در حالیکه سردخانه ها از جسدها پر می‌شد، جنازه مبتلایان گاه برای چند روز رها شده در خیابان ها باقی می‌ماند.
 
بیمارستان‌ها مجبور شده بودند تا اجساد را به انبارهایی بفرستند که تهویه سرد یا امکانات دیگر حفظ اجساد را نداشت.
 
آقای تران می‌گوید: "حتی برای ما که با واقعیات مرگ آشنایی داریم، ورود به این محل‌ها برای شناسایی اجساد دشوار بود. مایع داخل اجساد پس از ۲۴ ساعت باعث ترکیدن آنها می‌شد."
 
در کشورهای دیگر، نحوه کفن و دفن در گورهای جمعی در نیویورک، شهر مانائوس در برزیل یا استانبول به عنوان‌های خبری تبدیل شد.
 
با همه این‌ها، سازمان بهداشت جهانی تاکید دارد که واقعیت مرگ در دوره شیوع ویروس کرونا نباید مانع از آن شود که در بدرود با مردگان شئونات لازم رعایت نشود یا به بستگانشان فرصت ندهند که برای عزیزانشان به درستی سوگواری کنند.
 
در میان توصیه‌های این سازمان آمده است: "نهادهای مسئول باید به این موضوع به صورت مورد به مورد رسیدگی کرده و نیاز و حقوق بازماندگان، لزوم بررسی علت مرگ و خطرات قرار گرفتن در معرض بیماری را بسنجند و با توجه به آن در مورد نحوه خاکسپاری تصمیم بگیرند."