سماق ؛ از خواص تا عوارض مصرف بیش از حد این گیاه

سماق با طعم لیمویی و کمی تلخ و رنگ قرمزی که دارد یک عنصر فوق العاده است که در کابینت آشپزخانه شما وجود دارد. علاوه بر اضافه کردن مزه به غذاها، این ادویه قدرتمند با مجموعه ای از مزایای همراه است. با توجه به محتوای پلی فنل ها و فلاونوئیدها در آن، اضافه کردن سماق به رژیم غذایی ممکن است به کاهش سطح کلسترول، تثبیت قند خون و حتی کاهش میزان از دست رفتن استخوان کمک کند.

سماق چیست؟
سماق به هر گیاه گلدار متعلق به جنس Rhus یا خانواده Anacardiaceae اشاره دارد. این گیاهان در سراسر جهان رشد می کنند اما در شرق آسیا، آفریقا و آمریکای شمالی به طور خاصی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. این ادویه یک عنصر رایج در غذاهای سنتی خاورمیانه است و در همه غذایی از غذاهای گوشتی گرفته تا سالاد استفاده می شود.
 
سماق طعم منحصر به فردی دارد اما اکثر افراد طعم آن را میوه ای و کمی مانند لیمو توصیف می کنند. علاوه بر طعم منحصر به فرد، این ادویه دارای لیست بلندی از مزایای قابل توجه است. در واقع، تحقیقات اخیر نشان داده اند که سماق می تواند تاثیر مهمی در کنترل قند خون، سلامت قلب، پیشگیری از بیماری و حتی کاهش درد داشته باشد.
خواص سماق
قند خون را تنظیم می کند قند خون بالا می تواند عوارض جدی بسیاری برای بدن داشته باشد. در کوتاه مدت، می تواند علائمی مانند خستگی، سردرد، تکرر ادرار و تشنگی را ایجاد کند. با گذشت زمان، بالا ماندن سطح قند خون حتی عواقب جدی تری از جمله آسیب عصبی، مشکلات کلیوی و کندی بهبود زخم نیز دارد.
 
برخی از تحقیقات نشان می دهند که سماق ممکن است به حفظ سطح قند خون در محدوده طبیعی کمک کند. در یک مطالعه ۴۱ نفر مبتلا به دیابت هر روز سه گرم سماق را برای یک دوره سه ماهه مصرف کردند. در پایان مطالعه، این ادویه کاهش ۳۱ درصدی در سطح قند خون ایجاد کرده و حتی منجر به بهبود کلی قند خون شد.
 
علاوه بر این، سماق ممکن است به جلوگیری از مقاومت به انسولین کمک کند. انسولین هورمونی است که مسئول حمل قند از جریان خون به بافت ها بدن است. بنابراین وقتی سطح قند خون به طور مرتب افزایش می یابد، یعنی انسولین بی تاثیر شده است. این بی تاثیری باعث می شود که بدن به اثرات این هورمون مقاوم شده و منجر به اختلال در کنترل قند خون شود. بر اساس یک مطالعه منتشر شده در Journal of Research in Medical Sciences، ادویه سماق ممکن است در کاهش سطح انسولین و برای جلوگیری از مقاومت به انسولین و تثبیت قند خون موثر باشد.

کلسترول را کاهش می دهد کلسترول بالا یکی از مهمترین عوامل خطر برای ایجاد بیماری های قلبی است. کلسترول می تواند درون شریان ها تولید شده و باعث باریک تر و سفت تر شدن عروق شود. این تنگی عروق باعث می شود فشار روی عضلات قلب و فشار خون افزایش پیدا کند.
 
اگر چه تحقیقات در این زمینه در حال حاضر عمدتا به مدل های حیوانی محدود شده است، اما مطالعات نشان می دهند که سماق با کاهش کلسترول منجر به کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی می شود. بر اساس نتایج یک مطالعه انجام شده توسط دانشگاه علوم پزشکی ایران، سماق قادر به کاهش سطح تری گلیسیرید و کلسترول در موش های آزمایشگاهی دارای رژیم غذایی حاوی کلسترول بالا است. مطالعه دیگری یافته های مشابه ای را نشان می دهد. طبق نتایج این تحقیق اضافه ترکیبی از سماق و زنجبیل به مرغ باعث کاهش قابل توجهی در کلسترول آن می شود.

غنی از آنتی اکسیدان ها مبارزه کننده با بیماری های بالقوه است آنتی اکسیدان ها ترکیبات قدرتمندی هستند که به مبارزه با رادیکال های آزاد در بدن کمک می کنند تا از آسیب های سلولی جلوگیری شده و از بدن در برابر بیماری های مزمن محافظت شود. برخی تحقیقات حتی نشان دادند که آنتی اکسیدان ها ممکن است خطر بیماری های جدی مانند بیماری های قلبی، دیابت و سرطان را کاهش دهند.
 
سماق یک منبع متمرکز از آنتی اکسیدان ها است که می تواند به خنثی سازی رادیکال های آزاد و حفظ سلامت بدن کمک کند. در حقیقت، یک مدل حیوانی در سال ۲۰۱۵ نشان داد که سماق، به دلیل میزان آنتی اکسیدان هایی که دارد، در کاهش عوارض دیابت در موش ها موثر است.

می تواند سرعت کاهش تراکم استخوان را کم کند پوکی استخوان یک بیماری شایع است که توسط ضعیف شدن و شکنندگی استخوان ها ناشی از کاهش تراکم آن ها توصیف می شود. خطر ابتلا به پوکی استخوان به طور مداوم با افزایش سن افزایش می یابد. محققان مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها برآورد کرده اند که تقریبا ۲۵ درصد از زنان بالای ۶۵ سال دارای پوکی استخوان در ران، گردن و ستون فقرات کمری خود هستند.
 
اگر چه تحقیقات هنوز در مورد اثرات بالقوه سماق بر روی سلامت استخوان ها بسیار محدود است، اما در یک مطالعه نتایج جالبی کسب شد. یک مطالعه حیوانی در سال ۲۰۱۵ که نتایج آن در Journal of Applied Oral Science منتشر شده نشان داد که تجویز عصاره سماق برای موش باعث اختلاف چندین پروتئین خاص در متابولیسم استخوان ها می شود و میزان کم شدن تراکم استخوان ها را کاهش می دهد.
درد عضلانی را کاهش می دهد اگر از گرفتگی و درد عضلانی رنج می برید، مصرف یشتر ادویه سماق ممکن است به شما کمک کند. در واقع، یک مطالعه نشان داد که آب سماق، که از گیاه مشابه با ادویه سماق مشتق شده است، قادر به کاهش درد عضلانی در طی تمرینات هوازی در بزرگسالان سالم می باشد.
 
با توجه به میزان آنتی اکسیدانی ها در آن، این ادویه ممکن است به کاهش التهاب کمک کند و درد را بیشتر تسکین دهد. التهاب نه تنها باعث ایجاد بیماری می شود بلکه نقش مهمی در وقوع چندین بیماری خودایمنی ایفا می کند، اما مطالعات نشان داده اند که التهاب ممکن است در مقابله با درد نیز نقش داشته باشد.
ارزش غذایی سماق و استفاده از آن در طب طبیعی
ادویه سماق، مانند سایر گیاهان دارویی و ادویه جات کم کالری است اما دارای ویتامین C زیادی است و از آنتی اکسیدان های مهمی برای مبارزه با بیماری ها و بهینه سازی سلامت بدن برخوردار است. به طور خاص، سماق پلی فنل ها و فلاونوئیدهایی مانند اسید گالیک، متیل گالات، کومپفرل و کورستین زیادی دارد. همچنین حاوی تانن ها است که به عنوان آنتی اکسیدان ها در بدن عمل می کنند و حتی ممکن است دارای خواص ضد سرطانی باشند.
 
خواص دارویی سماق هزاران سال است که به ویژه در مناطق جنوبی آسیا و خاورمیانه شناخته شده و استفاده می شود. در پزشکی جامع، آن را برای درمان انواع بیماری ها، از آسم گرفته تا اسهال و سرماخوردگی استفاده می شود. این ادویه گاهی به عنوان یک دیورتیک طبیعی برای کمک به حذف مناسب آب و سم زدایی از بدن استفاده می شود.
ادویه سماق در مقابل سم سماق
سم سماق، که گاهی اوقات thunderwood نیز نامیده می شود، یک نوع بوته چوبی است که متعلق به یک خانواده از گیاهان به نام ivy است. هر چند که نام سم سماق مانند ادویه سماق است، اما این دو ماده متعلق به دو جنس گیاه مختلف بوده و شباهت های بسیار کمی با هم دارند.
 
بر خلاف سماق، سم سماق خوراکی نیست و در واقع می تواند برای بدن بسیار خطرناک باشد. این گیاه دارای ترکیباتی به نام urushiol می باشد که می تواند پوست و غشاء مخاط را تحریک کند و باعث بروز خارش سمی شود. هنگامی که برگ های این گیاه سوزانده می شوند، ترکیب آن می توانند به ریه ها وارد شده، باعث درد و مشکل تنفسی شوند.
ادویه سماق در مقابل زردچوبه
هر دو ادویه، جزء مواد غذایی قدرتمندی هستند که می توانند بر روی سلامت بدن تاثیر بگذارند. زردچوبه حاوی ترکیبی به نام کورکومین است که دارای خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی است و خواص مشابه ای با سماق دارد. هر دو ادویه طعم دار هستند و در انواع غذاها می توان از آن ها استفاده کرد.
 
طعم سماق کاملا متفاوت از زردچوبه است. زردچوبه طعم تلخ و کمی تیزی دارد که با بیشتر غذاها سازگار است. از سوی دیگر، طعم سماق تند تر و لیمو تر است، به همین دلیل همراه با فلفل سیاه استفاده می شود.
احتیاط
به یاد داشته باشید که سماق با سم سماق که یک گیاه از خانواده سمی ivy است متفاوت می باشد. سم سماق حاوی ترکیباتی به نام urushiol است که می تواند پوست را تحریک کند و باعث عوارض جانبی جدی شود که حتی ممکن است کشنده باشد. از سوی دیگر سماق، متعلق به یک جنس متفاوت است و توسط اکثر مردم قابل استفاده می باشد.
 
عوارض جانبی ناشی از مصرف سماق بسیار نادر است اما ممکن است وجود داشته باشند. این گیاه بسیار نزدیک به خانواده بادام زمینی و انبه است، بنابراین اگر آلرژی غذایی به هر یک از این مواد دارید و تا به حال سماق مصرف نکرده اید، قبل از مصرف این ادویه حتما با پزشک مشورت کنید.. اگر بعد از خوردن این ادویه، علائم منفی مثل خارش، تورم یا کهیر را تجربه کردید، استفاده از آن را متوقف کنید و خود را به پزشک برسانید.
 
اگر برای کاهش قند خون و کلسترول دارو مصرف می کنید، حتما مصرف سماق خود را در حد اعتدال نگه دارید و در مورد مصرف این ادویه با پزشک خود مشورت کنید. از آنجایی که این ادویه قند خون و کلسترول را کاهش می دهد، ممکن است با این داروها تداخل داشته باشد و اثر گذاری آن ها را روی بدن کاهش دهد.