چطور می شود تابعیت ایرانی گرفت؟

بی بی سی :قوانین کسب تابعیت ایرانی توسعه یافته و انتقال تابعیت به فرزند از مادر ایرانی که همسر غیرایرانی دارد، ممکن شده است

 

علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، طی نامه‌ای به حسن روحانی رئیس جمهوری، قانون اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی را ابلاغ کرد. از سال ۱۳۱۳ تا کنون، این نخستین بار است که تابعیت در ایران، می‌تواند از طریق زنان ایرانی نیز منتقل شود.

 

قانون کسب تابعیت ایران تغییر کرده و از این به بعد فرزندان دورگه‌‌ای که مادر ایرانی و پدر غیرایرانی دارند هم می‌توانند از بدو تولد دارای ملیت ایرانی شوند. پیش‌نویس لایحه اصلاح قانون تابعیت در ایران ابتدا به تایید معاونت امنیتی وزارت کشور ایران رسید و پس از تصویب در هیات دولت برای بررسی به مجلس ارائه شد. شورای نگهبان با طرح یک ایراد به این مصوبه، اصل آن را به طور مشروط تایید کرد.

 

پس از اصلاحی که شورای نگهبان خواستار آن بود، تحول در تابعیت ایران رسما به قانون تبدیل و برای اجرا ابلاغ شد.

با اصلاح قانون تابعیت در جمهوری اسلامی ایران، زنان ایرانی که دارای فرزند از همسران غیرایرانی خود هستند، برای اولین بار، می توانند از لحظه تولد فرزندنشان برای او شناسنامه ایرانی بگیرند که به معنی کسب تابعیت ایران است. مادران ایرانی باید همراه با مدارک خود به سازمان ثبت احوال مراجعه کنند که شامل شناسنامه، گواهی ولادت فرزند، گواهی ازدواج (تایید گواهی ازدواج برای مهاجران خارج از کشور) و مدارک هویتی پدر است. هزینه‌های مالی این کار اداری هم باید توسط والدین پرداخت شود.
قوانین ایران می گوید ازدواج باید به تایید دولت رسیده باشد، این می تواند مانع ایجاد کند؟

مطابق ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی باید به تایید وزارت کشور رسیده باشد در غیراین صورت از نظر دولت جمهوری اسلامی ایران این ازدواج رسمی تلقی نمی‌شود. با این همه این قانون در عمل به طور عمومی و وسیع اجرا نمی‌شده است. معاون حقوقی رئیس جمهوری ایران هم گفته است که این ماده نمی‌تواند مانع اعطای تابعیت ایرانی به فرزندانی با مادر ایرانی و پدر غیرایرانی شود اما رئیس سازمان ثبت احوال گفته اعطای شناسنامه تنها به فرزندانی تعلق می‌گیرد که ازدواج والدین آنها به صورت رسمی ثبت شده و براساس ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی به امضای وزیر کشور رسیده باشد.
چه کسانی شامل این قانون هستند؟

فرزندان همه زنان ایرانی که دارای همسر غیرایرانی هستند می‌توانند مشمول قانون جدید اعطای تابعیت ایران شوند.

قانون اصلاح اعطای تابعیت شامل همه دورگه‌هایی می‌شود که پیش از تصویب این قانون به دنیا آمده‌اند. این گروه از افراد اگر کمتر از ۱۸ سال سن دارند، به درخواست مادرشان دارای تابعیت ایرانی می‌شوند. در صورتی که به سن ۱۸ سال رسیده باشند شخصا باید برای دریافت تابعیت جمهوری اسلامی درخواست بدهند. طبق قانون جدید مقام‌های دولتی درباره متقاضی از نهادهای امنیتی استعلام می‌کنند و در صورتی که در فهرست‌های ممنوعه از نظر جمهوری اسلامی ایران نباشد، سپس به او تابعیت ایرانی می دهند. بنابر قانون اصلاح که به تازگی به تصویب رسید اطلاعات سپاه نیز از جمله نهادهایی است که مرجع صدور گواهی امنیتی خواهد بود.
اعطای تابعیت ایرانی به چه معناست؟

وقتی به فردی تابعیت یک دولت و کشور داده می شوند به معنی آن است که شهروند دارای اسناد هویتی آن کشور می‌شوند و از تمام حقوق و تکالیفی که قانون معین کرده برخوردار می‌شوند. وقتی شخصی به تابعیت ایران در می‌‌آید به معنی آن است که شناسنامه ایرانی می‌گیرد، می‌تواند تقاضای گذرنامه ایرانی کند، در ایران به طور قانونی زندگی، تحصیل و کار کند. در انتخابات شرکت کند، املاک و مستغلات در ایران به نام خود بخرد و دارای همه حقوقی شود که یک ایرانی باید برخوردار باشد. در برابر تکالیفی هم مقابل دولت دارد.

مطابق قانون جدید اعطای تابعیت در ایران، زنان ایرانی که دارای فرزندی از همسر افغان یا عراقی و یا هر تابعیت دیگری جز اسرائیل هستند، می‌توانند برای فرزند خود درخواست تابعیت کنند. این قانون بیش از همه در داخل ایران شامل حال زنان ایرانی با همسر افغان می‌شود که بیشترین جمعیت مهاجر در ایران تشکیل می‌دهند. دو سال پیش وزارت رفاه، طی فراخوانی از زنانی که ازدواج فراملی داشتند، درخواست کرد تا کد ملی خود را به سامانه‌ اعلام شده از سوی این وزارتخانه، ارسال کنند. آمار اعلام شده نشان می داد که حدود ۱۵ هزار زن ازدواج فراملی داشته‌اند که حاصل آن ۴۹ هزار و ۹۶ فرزند فاقد مدارک هویتی بود. این در حالی بود که طبق سرشماری وزارت کشور، این رقم حدود هفت هزار نفر اعلام شده بود. طبق این خوداظهاری، ۶۰ درصد از همسران زنان ایرانی، افغانستانی، ۱۲ درصد عراقی و ۲۸ درصد از سایر ملیت‌ها هستند و در حالی که فرزندان این زنان به دلیل نداشتن شناسنامه قادر به مدرسه رفتن نیستند، ۲۴ درصد از این زنان بیش از ۴ فرزند دارندچه کسان دیگری از این قانون می‌توانند استفاده کنند؟

 

زنان ایرانی مهاجر که بیرون از ایران زندگی می‌کنند و دارای فرزند از همسر غیرایرانی خود هستند، تاکنون برای اینکه فرزند خود را در سفر به ایران همراه خود ببرند باید برای او روادید جمهوری اسلامی ایران می‌گرفتند. در کشورهای کانادا و آمریکا که دارای جمعیت قابل توجهی از مهاجران ایرانی است، جمهوری اسلامی ایران به دلیل قطع روابط سیاسی، سفارت یا سرکنسولگری ندارد. به همین دلیل فرزندانی که دارای مادر ایرانی و پدر غیرایرانی هستند که در کشورهای آمریکا و کانادا اقامات دارند برای سفر به سرزمین مادری با مشکلات اداری زمانبری رو به رو می‌شدند تا دفتر حفاظت از منافع ایران در واشنگتن روادید سفر برای ایران بگیرند. با کسب تابعیت ایران، دیگر این افراد نیازی به دریافت روادید برای سفر به ایران و دیدار با اقوام شان ندارند.

مادران ایرانی که فرزند زیر ۱۸ سال دارند با مراجعه یا مکاتبه به نمایندگی‌های ایران (در کانادا و آمریکا دفتر حفاظت از منافع جمهوری اسلامی ایران در واشنگتن) و ارائه مدارکی که بالاتر گفته شد، می‌توانند درخواست شناسنامه و سپس گذرنامه ایرانی بدهند. فرزندان بالای هجده سال باید خودشان برای دریافت تابعیت ایرانی اقدام کنند.

قانون ایران در این زمینه تغییر نکرده است و پدران ایرانی که دارای فرزند از مادر غیرایرانی هستند می‌توانند در ایران یا در خارج از کشور برای فرزندشان درخواست شناسنامه ایرانی کنند.
چه کسان دیگری می توانند تابعیت ایرانی بگیرند؟

افرادی که در ایران به دنیا آمده باشند اما پدر و مادرشان مشخص نباشد دارای صلاحیت دریافت تابعیت ایرانی هستند. قانون اساسی ایران این اجازه را هم به دولت جمهوری اسلامی ایران داده است که به اتباع خارجی در صورت صلاحدید شهروندی ایرانی اعطا کند.
آیا می توان تابعیت اعطا شده ایران را از اتباع ایرانی پس گرفت؟

تابعیت‏ کشور ایران‏ مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران "حق‏ مسلم‏ هر فرد ایرانی‏ است و دولت‏ نمی‏تواند از هیچ‏ ایرانی‏ سلب‏ تابعیت‏ کند". لغو تابعیت ایرانی شروط پیچیده‌ای دارد و گزارشی درباره اعمال وسیع آن از سوی دولت یا طرح متعدد چنین درخواستی از سوی افراد تاکنون منتشر نشده است. لغو تابعیت ایرانی اعطا شده به افرادی خارجی (افرادی که هیچ کدام از پدر یا مادر آنها ایرانی نیست) از لغو تابعیت افراد ایرانی (که مادر و پدر یا یکی از آنها ایرانی باشد) بر اساس قوانین موجود، ساد‌ تر قابل انجام است.