ایران پس از ۸۰ سال دوباره غرش شیرش را شنید

یورونیوز :هیرمان، شیر نر ایرانی، دیشب وارد تهران شد تا ایران پس از ۸۰ سال مجددا میزبان این گونه بومی خود باشد.
 
این شیر طی توافقی که میان باغ وحش ارم تهران و اتحادیه باغ وحش‌های اروپا (EAZA) صورت گرفته، به ایران منتقل شد. بر اساس این توافق همچنین قرار است طی یک هفته آینده، یک قلاده شیر ماده ایرانی به نام ایلدا از باغ وحش دوبلین ایرلند به باغ وحش ارم تهران منتقل شود.
 
هیرمان در باغ وحش بریستول بریتانیا به کامران معروف بود.
 
این انتقال در چارچوب برنامه تکثیر و نگهداری از گونه‌های در خطر انقراض و به‌صورت رایگان انجام گرفته است. بر اساس این برنامه، تمامی شیرهای ایرانی تحت پوشش، از نظر ژنتیکی و سلامت رصد می‌شوند و در صورتی که برنامه‌ای برای آنها چون تحویل به باغ وحش‌های استاندارد یا معرفی به طبیعت پیش بینی شده باشد، توصیه‌ای برای زاد و ولدشان صادر می‌شود.
 
شیر ایرانی، که به شیر آسیایی نیز شناخته می‌شود، در گذشته در دشت‌های ایران فراوان بوده اما به علت شکار بی‌رویه تفریحی آن، به دست شاهزادگان سلسله قاجار و افراد محلی و نظامیان و مستشاران خارجی و البته تخریب و اشغال زیستگاه‌های طبیعی آن توسط انسان و کم‌شدن طعمه در ایران نسل آن منقرض شد. آخرین زیستگاه شیر ایرانی در منطقه دز و کرخه بوده است. آخرین بار در سال ۱۳۲۰ خورشیدی یک ماده شیر ایرانی در ۶۴ کیلومتری شمال دزفول مشاهده شد.

 

محمدرضا پرهیزکار، مدیر عامل مجموعه ارم سبز تهران به خبرنگار یورونیوز گفت: «از شش سال گذشته اقداماتی انجام داده‌ایم و هماهنگی‌هایی با اتحادیه باغ وحش‌های اروپا صورت گرفت تا بتوانیم این زیرگونه با ارزش را طبق قوانین و مقررات خود اتحادیه و به‌صورت رایگان به کشور منتقل کنیم.»
 
شیر در ایران همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده و از جمله نمادهای مهم به شمار می‌رفته است. در نقش برجسته‌های تخت جمشید، تصاویری از شیر ایرانی، در حال شکار گاوی نر یا پادشاه هخامنشی در حال شکار شیر ایرانی، روی سنگ‌ها حجاری شده‌ است. همچنین، در نقوش فرش‌های دستباف ایرانی نیز شیرهای ایرانی دیده می‌شوند.
یک کارشناس محیط زیست: از سال‌های قبل تصمیم داشتیم شیر ایرانی را برگردانیم
هوشنگ ضیائی از کارشناسان پیشکسوت محیط زیست در همین رابطه به یورونیوز گفت: «شیر ایرانی همیشه سمبل ایران بوده، همیشه سمبل قدرت و جوانمردی بوده و در پرچم‌های ما همیشه شیر ایرانی حضور داشته و نمادی برای ایران بوده است.»
 
این نخستین باری نیست که ایران برای احیای شیرهای ایرانی اقدام می‌کند. در سال ۱۳۸۹، سازمان محیط زیست در تلاش بود تا چند قلاده شیر ایرانی را در ازای چند راس آهو به ایران بیاورد که نهایتا به سرانجام نرسید.
ضیائی نیز با اشاره به تلاش‌هایی که در گذشته برای احیای گونه شیر ایرانی در ایران انجام شده، گفت: «ما از سال‌های قبل تصمیم داشتیم شیر ایرانی را برگردانیم. من خودم مجری پروژه بین المللی ارژن قبل از انقلاب بودم و اراضی زیادی را به خاطر این که پارک بین المللی بسازیم، خریداری کردیم چون دشت ارژن فارس آخرین زیستگاه های شیر ایرانی بود. جمعیت گرازمان زیاد شد، برنامه ریزی کردیم تا گوزن زرد که یکی از طعمه‌های اصلی بود، به آن جا منتقل کنیم ولی متاسفانه پس از انقلاب توجهی نشد. قرار بود چهار تا یوزپلنگ به هند بدهیم و در عوض ۱۲ تا ۱۶ قلاده شیر ایرانی بگیریم که دیگر نشد و آن اراضی که ما خریده بودیم از بین رفت.»
«اهمیتی به اینکه نسل ببر مازندران احیا شود، داده نمی‌شود»
در کنار شیر ایرانی، مسئولین و فعالان محیط زیست همیشه دغدغه احیای ببر مازندران را نیز داشته اند. سازمان محیط زیست در ازای دو پلنگ ماده، دو قلاده ببر سیبری را برای احیای ببر مازندران به ایران آورد، اما زیستگاه میانکاله را پیش از ورود ببر، مهیا نکرده بود به همین دلیل ببرها در باغ وحش ارم ماندند تا یکی از آنها پیش از برف زمستان ۸۹ در اثر بیماری مرد.
 
هوشنگ ضیائی در این باره به خبرنگار یورونیوز گفت: «ببرها در شرایط خوبی بودند اما ناگهان دیدیم که ببر نر مریض شده و علتش را هم نمی‌دانستیم. وقتی که نمونه برداری کردیم، متوجه شدیم که آلوده به مشمشه هستند و بلافاصله باغ وحش تعطیل شد. متاسفانه این بیماری در ایران وجود داشت و سازمان دامپزشکی از ما به خاطر این که بتوانیم اسب هایمان را برای مسابقه ببریم پنهان کرده بود. ببر نر از بین رفت. چندین سال است که ببر ماده بیرون از قرنطینه است و هیچ اقدامی برای این که یک ببر نر بیاوریم نشده و متاسفانه هیچ اهمیتی داده نمی شود که نسل این حیوان را احیا بکنیم.»
 
گویا تحریم‌های آمریکا علیه ایران، تبعاتی فراتر از اقتصاد داشته و شامل حیات وحش هم شده است. پس از آن که مجوزهای انتقال هیرمان و ایلدا به ایران نهایی شد اما به یکباره تحریم‌ها باعث شد که نقل و انتقال ها کلا لغو شود. استدلال لغو این انتقال، فقدان اجازه برای انجام هرگونه تبادلی با ایران بود. اما پس از نامه نگاری‌هایی که باغ وحش ارم تهران و اتحادیه باغ وحش‌ها انجام دادند و هدف از این انتقال را فرهنگ سازی و آموزش معرفی کردند و اثبات شد پولی رد و بدل نخواهد شد، مجوز مجددا صادر و در نهایت هیرمان شش ساله دیشب به ایران وارد شد.
 
ایمان معماریان، مدیر باغ وحش ارم تهران، در گفت‌وگویی به یورونیوز گفت: «در حال حاضر هیچ برنامه‌ای برای نتاج و توله گرفتن از این دو شیر نداریم. هدف در حال حاضر تکثیر نیست، در حال حاضر هدف معرفی شیر به مردم ایران است تا بتوانند حیوانی را که سال های سال دوست داشتند و با بی ملاحظگی از دست دادند را مجددا ببینند و متوجه بشوند که حیوانات و حیات وحش کشورمان در حال حاضر چقدر مهمند و اگر به آن ها بی توجه باشیم پلنگ ایرانی و یوزپلنگ ایرانی را می توانیم خیلی راحت از دست بدهیم و نسل‌های آینده حسرت دیدنشان را بخورند.»
 
شیر ایرانی که با نام شیر آسیایی نیز شناخته می‌شود، زیر گونه‌ای از شیرها است که زمانی از ایتالیا و یونان در ساحل دریای مدیترانه تا شمال شرقی هندوستان شامل ایران و آسیای میانه پراگندگی داشت، اما هم‌اکنون تنها در جنگل گیر در گجرات هند یافت می‌شود؛ طبق آخرین سرشماری که در سال ۲۰۱۷ انجام شد تعداد ۶۵۰ قلاده مشاهده شده اند که ۲۳۹ قلاده نسبت به هفت سال قبل از آن رشد داشته اند و این، نوید رشد پیوسته‌ی جمعیت شیرها را می‌دهد.