اسرار اقلیمی دورافتاده‌ترین جزیره دنیا

تنها راه رسیدن به این جزیره استفاده از بالگرد است بی بی سی :"بسی چشمگیر و زیباست، و در عین حال کار کردن در آن به اندازه خود جهنم ترسناک است."
 
به جزیره بووه خوش آمدید، جزیره آتشفشانی کوچکی در اقیانوس اطلس جنوبی.
 
این قلمرو که در نواحی زیرجنوبگانی کره زمین واقع شده است هزاران کیلومتر با تمدن فاصله دارد، و کمتر کسی بر صخره‌های مرتفع و سطح پوشیده از برف آن قدم گذاشته است.
 
البته آب‌وهوا هم یاری نمی‌کند. برآمدن این جزیره از میان اقیانوس باعث شده است که شرایط جوی آن به سرعت خراب شود. آسمان صاف در عرض یک دقیقه جای خود را به لایه‌های ضخیم ابر می‌دهد.
 
عجیب نیست که دریانوردان لقب دورافتاده‌ترین جزیره دنیا را به آن داده‌اند؛ عجیب نیست که نویسندگان و سازندگان فیلم‌های علمی‌ تخیلی مرتب در داستان‌های خود از آن استفاده می‌کنند.
 
اما این تل خاک دورافتاده حالا به این خاطر که می‌تواند در باره شرایط اقلیمی گذشته جنوبگان به ما اطلاعات بدهد مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است.
 
جزیره بووه به این خاطر بی‌همتاست که در میان بادهای غرب‌وزان قرار گرفته است که قطب جنوب را احاطه کرده‌اند، بادهایی که در تغییرات اقلیمی سال‌های اخیر جنوبگان سهم عمده‌ای داشته‌اند.
 
برای مثال، این بادها نیروی محرکه خیزش آب‌های اقیانوس بوده‌اند؛ آب‌های گرم اعماق اقیانوس‌ها توسط این بادها به بالا کشیده می‌شوند و سپس زیر یخچال‌های ساحلی می‌روند و باعث آب شدن آنها می‌شوند. این روند باعث تسریع افزایش سطح دریاهای دنیا شده است.
 
لیز توماس، از اعضای گروه تحقیقاتی بریتانیا در جنوبگان، می‌گوید "سوابقی که بر اساس مشاهدات اخیر جمع‌آوری شده است به ما نشان می‌دهد که بر قدرت این بادها افزوده شده است. اما قدمت این مشاهدات تنها ۳۰ یا ۴۰ سال است."
 
"چیزی که ما می‌خواهیم بدانیم این است که آیا این افزایش بخشی از تنوع طبیعی است یا نه. آیا این اتفاقی عادی است؟ آیا سرعتشان زیاد و کم می‌شود؟ یا که این اتفاقی غیرطبیعی است - تاثیری که فعالیت‌های انسان بر آب‌وهوا گذاشته است."
 
دکتر توماس و همکارانش که اخیرا با بالگرد به این جزیره رفته‌اند- راه دیگری وجود ندارد - می‌خواهند از دل یخچال نمونه‌برداری کنند. لایه‌های فشرده برف مانند ضبط صوتی از گذشته‌های دور است. هر چه سرعت و شدت بادها بیشتر بوده باشد، میزان گرد و خاک موجود در عمق برف هم باید بیشتر باشد. اما نشانه‌های دیگری هم وجود دارد.
دیاتوم‌ها - نوعی جلبک کوچک - که روی سطح اقیانوس زندگی می‌کنند با افشانه‌های آب به هوا پرتاب می‌شوند. هر چه باد بیشتر بوزد، تراکم این جلبک‌ها هم در برفی که روی بووه می‌نشیند بیشتر می‌شود.
 
البته تیم دکتر توماس تنها به سابقه وزش بادها بسنده نخواهد کرد. هدف دیگر آن‌ها این است که بفهمند آب دریا سالانه تا چه فاصله‌ای از جنوبگان منجمد شده است. در بعضی از سال‌ها یخ دریا می‌تواند تا سواحل بووه هم برسد.
 
امی کینگ، دانشجوی دوره دکترا، در نمونه‌های برداشته شده دنبال ترکیبات آلی مشخصی می‌گردد که توسط باد به این جزیره آورده شده‌اند و می‌توانند نشانه‌ای برای وضعیت انجماد آب در گذشته باشند.
 
این مواد شیمیایی مستقیما با جلبک‌هایی ارتباط دارند که وقتی یخ آب عقب می‌رود و نور خورشید به عمق آب نفوذ می‌کند به سرعت رشد می‌کنند.
 
خانم کینگ می‌گوید "هر چه میزان یخ در زمستان بیشتر باشد، گستردگی آن هم بیشتر می‌شود. وقتی این یخ در ادامه در بهار آب می‌شود، پهنه بیشتری برای رشد فیتوپلانکتون‌ها داریم. هر چه میزان فیتوپلانکتون‌ها بیشتر باشد، مقدار ترکیبات اسیدهای چرب و اسید متان‌سولفونیکی که در عمق برف پیدا می‌شود هم بیشتر می‌شود. پس اگر میزان این ترکیبات در عمق برف بیشتر باشد به این معنی است که در آن دوره خاص یخ دریا هم بیشتر بوده است."
بووه آب‌وهوای خودش را ایجاد می‌کند - ابرها به همان سرعتی که پدیدار شده‌اند محو می‌شوند دکتر توماس نتایج بررسی نمونه‌های برف را چند ماه پیش در اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا به اطلاع دانشمندان رساند. اطلاعاتی که در تکه یخ ۱۴ متری برداشته شده از بووه ضبط شده است قدمت زیادی ندارد و وضعیت یخ دریا و باد را تنها تا سال ۲۰۰۱ نشان می‌دهد. اما او عقیده دارد که اگر بتواند تیمش را مجددا به جزیره ببرد، می‌تواند نقطه‌ای با قدمت بیشتر برای حفاری پیدا کند.
 
او می‌گوید "ما تنها چند ساعت در بووه بودیم، چون فقط در هوای خوب می‌توانستیم کار کنیم و به خاطر پایین آمدن ابر مجبور شدیم خیلی سریع جزیره را ترک کنیم. اما فکر می‌کنم که می‌شود دوباره به آنجا رفت و نمونه خیلی عمیقی حفر کرد که سوابق چندصد ساله، بلکه هم چندهزار ساله، از تغییرات اقلیمی را در خود ضبط کرده باشد."