'مادر لطفی' از کاشفان گورهای دسته‌جمعی زندانیان سیاسی دهه ۶۰ درگذشت

فروغ تاجبخش مشهور به مادر لطفی فروغ تاجبخش، مشهور به "مادر لطفی" از اعضای خانواده‌های زندانیانی که در دهه شصت اعدام شدند، در ۹۰ سالگی درگذشت. او از چهره فعال در تلاش‌های دادخواهانه خانواده اعدامیان دهه شصت بود.
 
او پس از بازداشت انوشیروان لطفی، فرزندش در سال ۱۳۶۲، خودش نیز بارها احضار و دستگیر شده بود. ‌انوشیروان لطفی، فعال چپ‌گرا و فرزند خانم تاجبخش در سال ۱۳۶۲ دستگیر و در خرداد ماه سال ۱۳۶۷ اعدام شد.
 
انوشیروان لطفی پس از دستگیری ماه‌ها بدون ملاقات ماند. خانم تاجبخش در در این مدت، بارها برای پیگیری وضعیت فرزندنش به زندان و مقامات قضایی مراجعه کرد.
 
او در سال‌های گذشته به طور مستمر برای فرزندش و دیگر مخالفان اعدام شده در آن سال‌ها مراسم گرفت.
خانواده‌های خاوران
خانم تاجبخش یکی از پایه‌گذاران جمعی شناخته می‌شود که به "خانواده‌ها و مادران خاوران" شهرت پیدا کردند.
 
"خانواده‌ها و مادران خاوران" زنانی بودند که اعضای خانواده‌شان عمدتاً از فعالان طیف‌های مختلف چپ بودند که در دهه شصت اعدام شدند.
 
پس از کشتار چند هزار زندانی سیاسی در سال ۱۳۶۷ "خانواده‌ها و مادران خاوران" برای روشن شدن علت اعدام‌ها و محل دفن اعضای خانواده‌شان تلاش‌های گسترده‌ای را آغاز کردند که با فشار و سرکوب دستگاه امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی مواجه شد.
 
این خانواده‌ها در دی‌ماه ۱۳۶۷ جلوی ساختمان وزارت دادگستری جمع شدند که در آن زمان حسن حبیبی وزیرش بود. اما این تجمع با خشونت پراکنده شد.
اعدامیان سیاسی تابستان ۱۳۶۷ مخفیانه و در گورهای دسته جمعی دفن شدند در همان زمان، خانواده مخالفان سیاسی اعدام شده، بار دیگر هنگامی که گالین دو پل، فرستاده ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد به ایران آمده بود، در مقابل دفتر این سازمان در تهران تجمع کردند. آنها همراه مدارکشان خواستار دیدار فرستاده سازمان ملل بودند، اما این تلاش نیز با حمله نیروهای امنیتی ایران متفرق شد.
 
فروغ تاجبخش که از او به عنوان یکی از سازمان دهندگان تلاش‌های دادخواهانه دهه شصت نام برده می شود، در سال‌های بعد همواره در مراسم‌های یادبود اعدامیان سیاسی در خاوران حاضر بود.
 
این خانواده ها از همان نخستین تجمع خود در سال ۱۳۶۸ با برخوردهای امنیتی مواجه بودند و تا کنون شمار زیادی از آنان از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شده‌اند.
کشف گورهای دسته جمعی خانواده زندانیان سیاسی اعدام شده در سال ۱۳۶۷، خواهان روشن شدن حقایق پرونده آنان و همچنین محل دفن‌شان هستند فروغ تاجبخش یکی از کاشفان گورهای دسته جمعی زندانیان سیاسی است که در سال ۱۳۶۷ بر مبنای فتوای آیت‌الله خمینی اعدام شدند.
 
شماری از این اعدامیان در گورستان خاوران در جنوب شرقی تهران دفن شدند.
 
انوشیروان لطفی، فرزند خانم تاجبخش چند ماه پیش از شروع اعدام‌های گسترده زندانیان سیاسی، در خردادماه ۱۳۶۷ اعدام شده بود. محل دفن فرزند خانم تاجبخش برخلاف زندانیانی که تابستان سال ۶۷ اعدام شدند، به او اعلام شده است.
 
پس از اعدام گسترده زندانیان سیاسی در مرداد و شهرویور ۱۳۶۷، خانم تاجبخش و شماری دیگر از خانواده‌ها که به خاوران می‌رفتند متوجه شدند، شماری از اعضای خانواده‌شان در گورهای کم عمق متعلق به زندانیان سیاسی دفن شده‌اند.
 
شماری از مادران زندانیان سیاسی با کندن خاک توانستند فرزندشان را شناسایی کنند. خانم تاجبخش این موضوع را در فیلم "آنها که گفتند نه" تأیید کرده است.
جایزه گوآنجو
تلاش‌های خانم تاجبخش و خانواده‌های زندانیان سیاسی در سال‌های بعد نیز ادامه پیدا کرد. آنها به طور مرتب جمعه اول شهریور و جمعه آخر هر سال به خاوران رفتند، مراسم خانگی گرفتند و بارها برای روشن شدن حقیقت به مقامات قضایی نامه نوشتند.
 
در سال ۱۳۹۳، جایزه گوانگجو برای حقوق بشر، برای پیگیری مستمر حقیقت، به خانواده‌ها زندانیان سیاسی اعدام شده در دهه شصت و سال ۶۷ تعلق گرفت.
 
سازمان‌های حقوق بشری می‌گویند حکومت ایران خانواده‌ها را برای دانستن حقیقت چرایی و چگونگی این کشتارها مورد اذیت و آزار قرار می‌دهد.
 
در سال‌های اخیر، پیگیری‌ها در خصوص اعدام‌های دهه‌ شصت و به ویژه سال ۱۳۶۷، علاوه بر اینکه توجه‌ نهادهای بین‌المللی را برانگیخت، با واکنش و اظهار نظر شماری از مقامات جمهوری اسلامی نیز مواجه شده است.
فعالیت در زمان شاه
انوشیروان لطفی، فرزند خانم تاجبخش از زندانیان سیاسی شناخته شده در زمان شاه بود. پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، برخی از مسئولان زمان شاه تأیید کردند که او از جمله زندانیانی بوده که به شدت شکنجه شد.
 
انوشیروان لطفی با انقلاب ایران آزاد شد. آنها از جمله زندانیانی بودند که پس از تحصن خانواده‌های زندانیان سیاسی مقابل ساختمان دادگستری در سال ۱۳۵۶ آزاد شدند. خانم تاجبخش نیز از جمله کسانی بود که در آن تحصن حضور داشت.
 
از خانم تاجبخش به عنوان کسی یاد می‌شود که بیش از ۴۰ سال در مقابل وزارت دادگستری اعتراض کرد و خواهان احقاق حق زندانیان و روشن شدن حقیقت در خصوص زندانیان سیاسی دهه شصت بود.