حدود ۱۵ روز پیش، مالک فرهنگدوست یک مغازه در راسته بازار حضرتی تهران، در زمان گودبرداری بخشی از مغازه خود برای ایجاد زیرزمین، با تکههای سفال مواجه میشود. شهرداری هر چند در زمان آغاز کار از میراثفرهنگی استعلام نمیکند، اما با کشف یافتههایی مانند سفالهای رنگی و حتی چند تکه استخوان، بالاخره سراغ میراث فرهنگی میروند و اینبار پای باستانشناسان اداره میراثفرهنگی استان تهران به مغازه باز میشود.
این یافتهها سرآغازِ به دست آمدن نشانههایی از دوران تاریخی مختلف در زیرِ زمین این مغازه شدند، یافتههایی از دوران مختلف پهلوی، قاجار، صفوی و تیموری؛ نشانههایی که باستانشناسان در چند روز نخست بررسی مطالعاتی به دست آوردند و حالا باید فکر کنند نشانهها را از کدام دوره تاریخی نگه دارند و در کدام بخش تا خاک بکر باز هم دل زمین را بشکافند؟
قدیر افروند، مدیر بخش باستانشناسی اداره میراث فرهنگی استان تهران میگوید بررسیهایی که در همان ابتدای حضور روی سفالها انجام داده و به قدمت قاجاری بودن آنها پی میبرد برای ما باستانشناسان که با دورههای تاریخی موجودِ تهران آشنا هستیم شاید موضوع مهمی نبود، اما با توجه به کاوشها و گمانهزنیهای سال ۹۲ و ۹۳ در همین محدودهها در بازار صندوقسازان و خیابان اردستانی در محدوده بازار مولوی که بعضا تا سطح شش تا هفت متری به لایههای پیش از تاریخی برخورد کرده و با بقایای زیست پیش از تاریخ تهران مواجه شده بودیم، تیم کاوش به بازار حضرتی آمد.
به گفته او پس از عبور از سطح خشتی یک دیوار آجری دوره قاجار کشف شد و لایه بعدی و دیواری اصلی متعلق به دوره صفوی و بقایای کف به دست آمده آجری بودند، توضیح میدهد: با کشف این لایه، این ذهنیت مطرح شد که آیا امکان دارد آن لایه متعلق به دوره تیموری باشد؟ در واقع دیوار صفوی بزرگ روی پایه دوره تیموری گذاشته شده بود.
افروند با تاکید بر اینکه تاریخگذاری فقط به روش آزمایشگاهی میتواند به ما کمک کند، بیان میکند: در مواد فرهنگی به دست آمده، خوشبختانه یکی دو قطعه کاشی دوره تیموری نیز کشف شد. کشفی که میتواند یک نشان برای رساندن ما به دوره پیش از صفویه باشد. در این صورت به شهری میرسیم که «روی گونزالس کلاویخو اسپانیایی – نویسنده و جهانگرد اسپانیایی که فرستاده مخصوص هانری سوم پادشاه اسپانیا به نزد تیمور گورکانی بود -» در سفرنامه دوره تیموری خود از تهران توصیف میکند و از تهران به عنوان شهر یاد میکند.