نماینده بوکان در مجلس ابراز تاسف کرد که فضای آموزش عالی در ایران فضایی "معیوب و مشکلدار" است. او میگوید یکی از علتهای اصلی این وضعیت این است که دانشجو و استاد افق روشنی پیش روی خود نمیبینند و بیانگیزه هستند.
عضو کمیسیون اصل نود و نماینده بوکان در مجلس شورای اسلامی میگوید بسیاری از دانشگاههای ایران که زمانی جزو بهترینهای منطقه و دنیا بودهاند، امروز به دلایلی به مراکز آموزشی کاملا معمولی و ضعیف تبدیل شدهاند و این مسئله یک آفت برای حوزه آموزش عالی کشور به شمار میآید.
محمد قسیم عثمانی، روز شنبه اول دیماه (۲۲ دسامبر) به پایگاه اطلاعرسانی مجلس گفت: «یکی از اصلیترین دلایل افت آموزشی در کشور بیانگیزگی دانشجو و به تبع آن استاد است که افق روشنی را پیش روی خود نمیبیند و همین باعث میشود استاد و دانشجو به حداقلها بسنده کنند.»
او ابراز تاسف کرد که امروز پایاننامههای دانشگاهی کاربردی نیستند و به همین دلیل به فضای واقعی جامعه کمکی نمیکنند. این نماینده مجلس خاطر نشان کرد که علاوه بر این، عمده پایان نامهها جنبه تئوری و فضایی دور از جامعه دارند و بسیاری از آنها "پایاننامههای تکراری و کپی شده از موضوعات قبلی" هستند.
عثمانی با اشاره به ارزیابی سرسری پایاننامهها توسط استادان و از میان رفتن تفاوت میان کار خوب و بد گفت: «شرایط به نحوی شده که فقط اساتید در جلسه دفاع پایاننامه دانشجو را تورق میکند و فقط چند ایراد تایپی و شکلی از پایاننامه دانشجو میگیرد و این شرایط وقتی حاکم میشود که نظام کسب و کار به درستی فعالیت نمیکند.»
بازار داغ تجارت مقاله و پایاننامه
بازار داغ خرید و فروش مقاله و پایاننامه در ایران موضوع تازهای نیست. برخی معتقدند نظام آموزشی در ایران از پایه خراب است و بسیاری از دانشآموزان را باسواد بار نمیآورد. عدهای نیز میگویند رونق خرید و فروش مقاله و پایاننامه ریشه در همین وضعیت دارد و مدرکگرایی آن را تشدید کرده است.
در این میان از سالها پیش گزارشهای زیادی نیز درباره جعلی بودن مدارک تحصیلی بسیاری از مسئولان ارشد حکومت منتشر شد. یکی از مشهورترین نمونههای آن اثبات جعلی بودن مدرک دکترای افتخاری علی کردان، وزیر کشور دولت اول محمود احمدینژاد است که آبان ماه ۸۷ به استیضاح و برکناری او منجر شد. درباره مدرک دکترای احمدینژاد و تعداد دیگری از سران جمهوری اسلامی نیز شبهههای جدی وجود دارد.
این وضعیت چنان ابعادی دارد که حسن روحانی یک سال پس از تشکیل دولت یازدهم به عنوان رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی با انتقاد از "پایاننامه فروشی" و یا "کپی برداری متون علمی" گفت: «شأن علمی کشور به هیچ وجه نباید زیر علامت سئوال قرار گیرد. دستگاههای مرتبط باید برای مقابله با این گونه اقدامات فعال شوند.»
دستور رئیس جمهوری برای برخورد با سرقت علمی و خرید و فروش مقاله و پایاننامه و اقدامات وزارت علوم و برخی دیگر از دستگاهها برای مقابله با این پدیده نیز راه به جایی نبرده و همچنان در مغازههای اطراف دانشگاه یا از طریق فضای مجازی به راحتی میتوان به مقالهها و پایاننامههای حاضر و آماده در هر رشتهای دست یافت.
نماینده بوکان در مجلس یکی دیگر از علتهای این وضعیت را گسترش بیرویه مراکز آموزش عالی و شرایط سهل پذیرش دانشجو عنوان میکند: «تعداد دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری به قدری زیاد شده که اگر پایاننامه تعداد دانشجویان بر اساتید تقسیم شود به هر استاد چندین پایاننامه میرسد و با وضعیتی که دانشگاههای مختلف برای ورود به دانشگاهها گذاشتهاند، این مسئله نیز بر افت کیفیت پایان نامهها تأثیر گذاشته است.»
هجوم تحصیلکردگان بیکار
حسن روحانی نیز بارها درباره پیامدهای این وضعیت و هجوم "فارغالتحصیلان بیکار" به بازار اشتغال هشدار داده است. به گزارش خبرگزاری ایسنا، او زمانی گفته بود که شمار دانشجویان از دو میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در سال ۹۴ به چهار میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در سال ۹۵ رسیده و روز به روز به تعداد آنها افزوده میشود.
اواخر فروردین ماه امسال، معاون توسعه امور اجتماعی و عمومی سازمان مدیریت اعلام کرد که ۴۲ درصد بیکاران ایران فارغالتحصیل دانشگاهها هستند. شماری از کارشناسان علت این امر را از جمله توسعه کمی مراکز آموزش عالی، به خصوص در دهه ۸۰ خورشیدی و عدم ارتباط دانشگاهها با واحدهای تولیدی، صنایع و بازار واقعی کار عنوان میکنند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، مجتبی شریعتی نیاسر، معاون وزیر علوم هفته گذشته (۲۵ آدر ۹۷) اعلام کرد: «مهمترین مشکلات آموزش عالی کشور رشتههای فاقد جاذبه برای افراد در ورود به بازار کار است که خروج این رشتهها از چرخه در دستور قرار دارد.»
معاون وزیر علوم میگوید در حال حاضر دو هزار و ۸۰۰ مرکز آموزش عالی در ایران وجود دارد و به همین دلیل دیگر مجوزی برای تاسیس دانشگاه صادر نمیشود.