نگاهی به ترویج ادبیات چاله‌میدانی در بین مسئولان جمهوری اسلامی

زیتون ـ محمدرضا سرداری
 برخورد لفظی و فیزیکی میان محمد باسط درازهی نماینده مجلس شهر سراوان در استان سیستان و بلوچستان با کارمند گمرک و یک ارباب رجوع حاشیه‌های زیادی را به دنبال داشته است. حاشیه‌هایی که حتی کار را به استیضاح وزیر اقتصاد کشانده.
 
علی کُرد نماینده خاش در مجلس امروز سه‌شنبه به خبرنگاران مجلس گفته است در پی توهین کارمندان گمرک به نماینده سراوان، نمایندگان در حال جمع‌آوری امضا برای استیضاح وزیر اقتصاد هستند.
 
به گفته وی تا زمان انجام مصاحبه ۴۰ امضا برای استیضاح جمع آوری شده است. نمایندگان امضاکننده خواستار عزل رئیس گمرک و رئیس حراست گمرک نیز شده‌اند.

محتوای فیلم چه بود؟
فیلم ۴۰ ثانیه‌ای که به‌طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شده نشان می‌دهد این نماینده مجلس از کارمند اداره گمرک که در حال انجام کار یک خانم ارباب رجوع است می‌خواهد تا دری را برای وی باز کند اما کارمند می‌گوید اجازه چنین کاری را ندارد. باسط درازدهی نیز به‌محض این‌که کارمند با این گفته که «ما از شما دستور نمی‌گیریم» وی را تحریک می‌کند؛ با بکار بردن عبارات زشت واکنش نشان می‌دهد. مشاجره میان کارمند و نماینده ثانیه‌هایی طول نمی‌کشد که ارباب رجوعی پس از اطلاع از هویت نماینده، برآشفته از آن عبارات مداخله کرده و باسط درازهی را با عباراتی چون «برو بیرون» و «مملکتی که تو صاحبش باشی...» به بیرون از ساختمان هل می‌دهد.
 
اما نماینده مردم سراوان پس از انتشار این فیلم در فضای مجازی ماجرا را این‌گونه تعریف می‌کند:«بنده سه‌شنبه هفته گذشته با رییس گمرک ایران آقای میراشرفی در اداره گمرک مرکزی وقت ملاقات داشتم. قرار بود تا درباره مسائل گمرکی حوزه انتخابیه خود با وی بحث و گفتگویی داشته باشم. ریاست محترم گمرک به دلیل نبود وقت، قرار ملاقات را به امروز موکول کرد و بنده حدود ۴۰ الی ۴۵ دقیقه جلوی در معطل بودم. دو کارمندی که در آنجا حضور داشتند در واکنش به پیگیری بنده با رییس گمرک ضمن توهین، گفتند که هر چه می‌کشیم از دست امثال شماست! بحث و چالش حدود سه دقیقه به طول انجامید و افرادی که مبادرت به فیلم‌برداری کرده بودند با تدوین فیلم، قسمت‌هایی که بنده را مورد توهین قرار داده بودند را حذف کرده‌اند. کارمندی که تصویرش در فیلم مشخص است با ادبیات بسیار سخیف، بیان دشنام، از ملاقات بنده با رئیس گمرک ممانعت کرد که در نهایت درگیری پیش آمد و بنده را با بی‌احترامی از اداره بیرون انداختند. بنده با وزارت اقتصاد تماس گرفتم تا هماهنگی‌های لازم را انجام دهد و نهایتاً پس از ۲ الی ۳ ساعت معطلی موفق به انجام ملاقات نشدم».
 
بررسی موضوع در مجلس
 پس از بازتاب گسترده این ماجرا، هیات رئیسه مجلس نشست غیرعلنی را برای بررسی این موضوع با حضور وزیر اقتصاد ترتیب داد. بهروز نعمتی سخنگوی هیئت رئیسه مجلس تقطیع شدن فیلم منتشر شده را تأیید کرد و گفت: «طبق توضیحات آقای درازهی وی بیش از ۴۵ دقیقه جلوی در گمرک معطل مانده بود و البته دشنام‌هایی نیز به وی داده شده بود، لذا با بیان حرف‌های سخیف، نماینده سراوان را عصبانی کردند که منجر به این اتفاق شد.» وی سپس به توضیحات وزیر اقتصاد و عذرخواهی وی اشاره کرد و گفت قرار شده ابعاد موضوع توسط پزشکیان نایب‌رئیس مجلس و وزیر اقتصاد مورد بررسی قرار گرفته و تا فردا (چهارشنبه) نتیجه نهایی این موضوع به مجلس اعلام شود.
 
محمد باسط درازهی نماینده مردم سراوان کیست؟
 محمد باسط درازهی متولد سال ۱۳۵۹، نماینده شهرستان‌های سراوان، سیب و سوران و مهرستان، با کسب ۶۰٬۳۴۷ رأی از مجموع ۱۲۲٬۱۴۴ رأی معادل ۴۹٫۴۱٪ درصد آرا از فهرست امید و حامیان دولت به مجلس راه پیدا کرد.
 
وی پیش از نمایندگی مجلس استاد دانشگاه بوده و تا مقطع کارشناسی ارشد ادبیات انگلیسی تحصیل کرده است. وی همچنین نائب رئیس فراکسیون اهل سنت و دبیر اول کمیسیون آموزش و تحقیقات در مجلس است.
نگاهی کوتاه به فعالیت‌های وی در منطقه نمایندگی که در صفحه اینستاگرام این نماینده مشهود است، نشان می‌دهد که باسط درازهی از نمایندگان فعال آن حوزه در زمینه‌های اقتصادی و فرهنگی بوده و همچنین مواضع روشنی در مقابل توهین به اهل سنت، برخورد امنیتی با مردم بومی به بهانه قاچاق کالا و سوخت و همچنین تبعیض در آن منطقه داشته است.
 
توهین در برابر توهین، استدلال نماینده سراوان
 باسط درازهی در مصاحبه کوتاهی که در اینستاگرام خویش منتشر کرده، بدون اشاره به استفاده از الفاظ زشت از سوی خویش خطاب به کارمند گمرک، به دشنام‌های شنیده ای اشاره کرده که در فیلم حذف شده است. به گفته وی ارباب رجوعی که وی را به سمت بیرون هل می‌دهد دشنام‌هایی به وی و قوم بلوچ نسبت داده که در فیلم نشان داده نمی‌شود.
 
صرف‌نظر از این‌که چه کسی در آن زمان مشغول گرفتن فیلم بوده و گرفتن آن فیلم اتفاقی بوده یا با طراحی قبلی صورت گرفته، ظاهر فیلم ۴۰ ثانیه‌ای منتشر شده به‌قدر کافی گویای به‌کار بردن الفاظ زشت از سوی نماینده مجلس است که وی در واکنش به تمرد کارمند گمرک استفاده می‌کند. اما استدلال این نماینده نشان می‌دهد که گویی وی محق به توهین کردن بوده زیرا پیشتر کارمند و ارباب رجوع به وی و قوم بلوچ توهین کرده‌اند. توهینی که البته هنوز مستندی درباره آن ارائه نشده است. جرم توهین و فحاشی در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا پنجاه هزار تا یک‌میلیون ریال جزای نقدی دارد.
 
رواج کاربرد الفاظ رکیک میان مسئولان جمهوری اسلامی
 کاربرد الفاظ زشت و رکیک از سوی مقامات و نمایندگان مجلس در ایران حتی در جلسات رسمی علیه یکدیگر و مخالفان خویش امر تازه‌ای نیست و پیشتر نمونه‌های دیگری نیز در دوره های مختلف مشاهده شده است.
 
به‌طور نمونه در جلسه رأی اعتماد مجلس به جواد ظریف وقتی وزیر امور خارجه پیشنهادی پشت تریبون قرار گرفت تا از برنامه‌هایش در آینده بگوید و از عملکردش در گذشته دفاع کند؛ ناگهان عبدالله سامری نماینده مردم خرمشهر فریاد زد و ظریف را «دروغ‌گو» خطاب کرد. او چند بار این لفظ را تکرار و ناسزاهایی را هم اضافه کرد.

در جریان استیضاح وزیر اقتصاد نیز هنگامی‌که مهرداد بائوج لاهوتی، نماینده مردم لنگرود در پشت تریبون و در حال ایراد سخن در مقام موافق استیضاح وزیر اقتصاد بود، عزیزی نماینده شیروان را که در میان سخنانش در حال فریاد زدن بود؛ «مرتیکه »خطاب کرد. عزیزی نیز در واکنش به نزدیک تریبون آمد و خطاب به عزیزی فحاشی کرد. او لاهوتی را با عباراتی همچون «گوساله»، «بی‌شعور» و «احمق» خطاب قرار داد. احمد همتی نماینده سمنان نیز در مجلس یادبود محسن حججی با چند بسیجی درگیر می‌شود و خطاب به یکی از آنان می‌گوید:«من جانبازم مرتیکه احمق، برو سوریه اونجا قلدری کن!»
 
پرخاشگری و فحاشی از سوی نمایندگان دیگری نیز مشاهده شده که البته به هر دو جناح مجلس تعلق دارند. نه‌تنها نمایندگان مجلس بلکه برخی مقامات دولت روحانی نیز از عبارات تهدید و توهین‌آمیزی علیه همکاران خویش در گذشته استفاده کرده‌اند. آخرین نمونه «بی‌شعور» خطاب کردن فرماندار شهر «بدره» در استان ایلام از سوی حسن هاشمی وزیر بهداشت جمهوری اسلامی است که زیتون بیشتر در یادداشتی بدان پرداخته بود.
 
حسن هاشمی، وزیر بهداشت دولت حسن روحانی، در جریان بازدید از شهرستان «بدره» در حالی که از تجمع و خواست‌های مردم به خشم آمده بود، در حضور استاندار و نماینده مجلس آن شهر، خطاب به فرماندار که گویی از خواسته‌های مردم دفاع کرده، می‌گوید:«اگر گذاشتم یک‌روز بمونی این‌جا... بی‌شعور!»
 
به‌کار بردن رفتارهای ناهنجار و واژه‌های ناشایست از سوی مقامات رسمی مسلماً پدیده تازه‌ای نیست. همچون دیگر جرائم و حوادث ریز و درشتی که هر از گاهی سوژه فضای مجازی می‌شود، توهین مقامات رسمی به لطف استفاده گسترده عمومی از اینترنت و گوشی‌های هوشمند، امکان پایش رفتار مقامات رسمی را تنگ‌تر افزایش داده. امروز گوشی‌های هوشمند در نقش دوربین‌های مخفی در شکار صحنه‌هایی هستند که می‌تواند در یک چشم بر هم زدن سرنوشت یک مسئول را تغییر دهد. هر چند در جمهوری اسلامی هنوز این وضعیت صدق نمی‌کند. مقامات در جمهوری اسلامی هنوز از مصونیت آهنین برخوردارند و به‌اصطلاح بیدی نیستند که به باد گوشی‌های هوشمند بلرزند.