مصرف الکل و مواد افیونی در ایران در حال افزایش است و سالانه هزارن قربانی می گیرد و صدها میلیون دلار به اقتصاد و صنعت بهداشت و سلامت کشور آسیب می رساند. سن مصرف نیز امروزه به کم تر از ۲۵ سال کاهش یافته و به نظر می رسد با توسعه شبکه های اجتماعی که در دسترس بودن این محصولات را برای نوجوانان و جوانان به کسری از ساعت رسانده است، شاهد افزایش مصرف در میان دانش آموزان مقاطع پایین تحصیلی در سال های آینده باشیم. باید برای این موضوع مثل بعضی از موضوعات حساس و حیاتی دیگر مثل پیر شدن جامعه و عدم اشتیاق ده ها میلیون جوان ایرانی به ازدواج، فکری اساسی کرد که خیلی زود دیر میشه . . .
براساس آخرین «شیوع شناسی» که سال ۹۶ انجام شد، تعداد معتادان کشور به دو میلیون و ۸۰۸ هزار مصرف کننده مستمر مواد مخدر در کشور رسیده است؛ این درحالیست که ماری جوآنا و مشتقات آن شامل گل، گرس، علف با ۱۱.۹ درصد، پس از تریاک دومین مواد مخدر مصرفی در میان مصرف کنندگان مستمر مواد مخدر در کشور اعلام شده است.
بنابر اعتقاد روانپزشکان «گل» همان ماریجوانای تغییر یافته است که از قسمتهای مختلف گیاه شاهدانه (cannabis) بدست میآید. ماریجوانا که امروزه با نام های گوناگون شناخته میشود، نوع طبی آن با نام «گل» وارد بازار ایران شده است. این گیاه با دارا بودن حداقل ۲۴ درصد ماده مخدر تتراهیدروکانابینول و مواد شیمیایی دارای اثرات اعتیادآور برای مصرفکننده است در حالیکه ماریجوانای معمولی(غیر طبی) که از برگ گیاه شاهدانه حاصل میشود، دارای کمتر از۸ درصد ماده مخدر تتراهیدروکانابینول بوده لذا اثرات سوء مصرف نوع طبی آن را بدنبال ندارد.
این روزها نام گل را بیشتر میشنویم، مخدری که مصرف کنندگان آن بر عدم اعتیاد آور بودن آن تاکید بسیار داشته و یا حتی در مقابل صحبتها و هشدارهای کارشناسان که گل را مانند سایر مخدرهایی چون حشیش اعتیادآور میدانند، واکنش نشان داده و آن را بیپایه و اساس میدانند.
هرچند گل در باور عمومی حتی کم خطرتر از حشیش و ماری جوانا معرفی شده است، میتواند آنقدر خطرناک باشد که با یک بار مصرف، فرد معتاد شود، چرا که به طور مستقیم بخشهای مسئول آرامش بخشی را در مغز فلج کرده و خود جایگزین آن میشود. بنابراین با مصرف نکردن گل، فرد دچار اضطراب شدید، بیقراری، وحشت زدگی، تپش قلب شدید و… میشود.
هشدار درباره تصورات غلط از گل
دکتر ماریت قازاریان، رییس گروه پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی کشور درباره تصورات غلط مردم از مصرف گل هشدار داد. عوارض بلند مدت مصرف گل نیز شامل نقص در سیستم بدنی، کاهش تمرکز، مشکلات تحصیلی و شغلی و کاهش سطح هوشیاری است.
وی با تاکید بر اینکه خانوادهها باید مراقب باشند فرزندانشان با چه افرادی دوستی میکنند و اوقات فراغت خود را به چه شکل میگذرانند، تصریح کرد: سازمان بهزیستی کمپین آشنایی با ماده مخدر گل را طی ۱۰ روز در نیمی از استانها برگزار کرد ولی این کارها باید مداوم انجام شود.
ضلع اول، درمانگران، ضلع دوم مصرف کننده و ضلع سوم مواد مخدر است. ذات خود ماده گل است که به دلیل تاثیراتش، رتبه دوم را در میان مواد مخدر در کشور بدست آورده است. ۵ یا ۶ مورد روان گردان طی سالیان سال مرتب جای یکدیگر را میگیرند، ماده گل به دلیل ساختار خود، این احساس را در جوان ایجاد میکند که فرد تصور میکند بیشترین تمایل را به مصرف این ماده دارد.
اینکه تبعات شیشه نسبت به مصرف گل و حشیش بسیار بیشتر است، باعث میشود بسیاری از این جایگزینی خوشحال باشند اما باید بدانیم گروه سنی که در حال حاضر مصرف کننده گل، حشیش و ماری جوانا هستند در سنین پایینتری قرار دارند. باوجود آنکه سن مصرف در حال حاضر به طور رسمی اعلام نشده اما متاسفانه آنچه که ما میبینیم نشان دهنده آن است که سن مصرف به دبیرستان کشیده شده است و به طور کلی از سنین ۱۵ سالگی به بعد شاهد افزایش شیوع مصرف کانابیس هستیم.
گل بر سیستم اعصاب مرکزی انسان تاثیر میگذارد و در طولانی مدت علائم مختلفی را به همراه دارد. مصرف گل و خانواده کانابیس ها با توجه به اینکه این مواد جزء مواد توهم زا هستند باعث افزایش ضربان قلب، قرمز شدن چشم، خشک شدن دهان و گلو خندههای بی مورد و ریسه رفتنهای شدید، گیجی و عدم تمرکز، تکلم آهسته تمایل به مصرف همزمان مواد غذایی و افزایش اشتهای فرد مصرف کننده میشود.
کاهش حافظه کوتاه مدت نیز از دیگر عوارض مخدر مصرف این ماده است. به ویژه آنکه در قشر جوان که بحث ادامه تحصیل، کار، تشکیل خانواده و … برای آنها مطرح است، مشکلات عدیدهای را ایجاد میکند. یکی دیگر از عوارض جانبی مصرف گل و ماری جوانا نیز گوشه گیری و انزوای فرد مصرف کننده و حالتهای افسردگی است که مجموع این عوامل منجر به افت شدید تحصیلی در میان دانش آموزان و دانشجویان مصرف کننده این مواد میشود.
این که مثل آموزش های خود مراقبتی درباره روابط جنسی و مقابله با آزار جنسی در کشور، یک معلم یا والدین به راحتی نمیتوانند درباره مواد مخدر با جوانان صحبت کنند، باید برای این موضوع فکری اساسی شود و شاهد توسعه برنامههای صداوسیما طی ۲۰ سال آینده باشیم، اما از طرفی در آموزش و پرورش این توسعه تا ۱۰ درصد رونق داشته است.