چشمهایمان را صبح با پیگیری اینستاگرام باز میکنیم و بعد از تماشای صفحات دیگر شبکههای مجازی از جا بلند میشویم و با مرور ذهنی آنچه دیدهایم دوباره به گوشی یا رایانههایمان سر می زنیم. حین کار دوباره از دنیای مجازی رها نمیشویم باز برای خوراک شیطنتهای ذهنمان به سراغ اینترنت می رویم و بعد از زمانی طولانی که در این دنیا گم شدهایم به خود میآییم و میبینیم زمان طلایی صبح را از دست دادهام.
از آشفتگی ذهنی مستاصل شدهایم. آیا دارویی میتواند این پراکندگی ذهنی را سامان دهد؟ مواد غذایی راهگشا هستند؟ تربیت فکر و مدیریت ذهن به سرعت پاسخگوست؟
برای تمرکز باید مصمم بود و همه گزینهها را فعال کرد. تغذیه مناسب، تمرینهای ذهنی، برنامهریزی، خواب مناسب، ورزش و ممارست و صداقت با خود همگی در درازمدت میتواند در ایجاد تمرکز و تربیت ذهن مفید باشد.
تغذیه مناسب
حقیقت این است که بیشتر از تاثیر مواد غذایی تلقین افراد است که بر عملکرد ذهن تاثیر میگذارد، ولی در میان پژوهشهای علمی چندین ماده غذایی وجود دارد که بر تمرکز تاثیر مثبت و منفی دارند. در این تحقیقات تناقضهایی هم هست: مثلا گروهی شکر را مفید و گروهی آن را مضر میدانند. آنچه در ادامه میخوانید تعدادی از مواد غذایی موثر در تمرکز هستند.
بلوبری
میوه بلوبری حاوی آنتی اکسیدان های است که به حفاظت از بدن در مقابل بیماری و خطرات سلامت مرتبط با سن کمک می کند. میوهبلوبری می تواند عملکرد شناختی مغز را تقویت کرده و حافظه را بهبود بخشد. در بعضی از پژوهشهای علمی آمده که بلوبری میتواند تا ۵ ساعت بر تمرکز انسان بیافزاید. این میوه غنی از ویتامین های است که به خاطر میزان بالای آنتی اکسیدان بخصوص فلاونوئیدها، سلامت مغز را تقویت می کند. مصرف روزانه بلوبری موجب کاهش روند اختلالات حافظه و هماهنگی حرکتی که معمولا با افزایش سن مرتبط است، می شود. این میوه دارای فواید متعددی برای مغز است که در ادامه اشاره می شود.
چای سبز
دانشمندان دریافته اند که نوشیدن ۱ تا ۴ فنجان چای در طول روز، هوشیاری، تمرکز و عملکرد ذهنی را بالا می برد. این خواص چای به دلیل وجود دو ماده در آن است: کافئین و ال تیانین. کافئین ذهن و بدن را تحریک می کند، در حالی که ال تیانین امواج آلفای مغز فعال می کند. کسانی که تمرین مدیتیشن می کنند با آرامش حالت آلفای ذهنی آشنا هستند. مصرف ال تیانین باعث فعال شدن موج مغزی آلفا می شود که مشابه حالت آرامش و هوشیاری ذهنی است که مراقبه گر مدیدیتور تجربه می کند.
آواکادو
قلب و مغز بیش از سایر اعضای بدن وابسته به گردش خون در بدن می باشند. رژیم غذایی مملو از میوه ها و دانه ها مانند آواکادو می تواند میزان ریسک بروز مشکلات قلب و عروقی و چربی های بد بدن را کاهش دهد. آواکادو جریان خون را افزایش میدهد و این امر در فعالیتهای مغز تاثیرگذار است. چربی در این میوه برای بدن مفید است و باعث افزایش چربی خوب خون میشود.
ماهیهای دارای امگا ۳
اسیدهای چرب امگا ۳ برای سلامت مغز ضروری هستند. این منبع غذایی در بسیاری از ماهیها موجود است. این چربیهای سالم قدرت شگفت انگیزی در کارایی مغز دارند: رژیم غذایی حاوی امگا ۳ زیاد با کاهش خطر ابتلا به زوال عقل و ریسک سکته مغزی و افت تحصیلی ارتباط دارد. به علاوه، در پژوهشهای علمی امکان ارتباط آنها با افزایش حافظه ذکر شده است. برای ایجاد فضای مناسب برای قلب و مغز توصیه دو بار مصرف ماهی در هفته بسیار بجاست.
آب
کوچکترین میزان کاهش آب و مایعات در بدن افراد، اول بر مغز اثر میگذارد؛ به گونهای که اگر آب بدن فردی کم بشود، قدرت تمرکز ذهنی او هم تحتالشعاع قرار میگیرد و پایین میآید. آب انرژی الکتریکی را برای تمام سازوکارهای مغز مانند تفکر و حافظه ایجاد میکند و ثابت شده است که شما با مصرف آب کافی سریعتر فکر میکنید.
شکلات تلخ
آنتی اکسیدان در ایجاد تمرکز تاثیرگذار است. شکلات تلخ دارای خواص آنتی اکسیدان قوی است و حاوی محرکهای طبیعی مانند کافئین است که می تواند تمرکز را افزایش دهد. با مصرف شکلات تلخ، می توان قوای مغزی را تقویت کرد و فشار خون را کاهش داد.
مغزها و آجیلها
اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در انواع آجیل در تقویت عملکرد مغز موثر است. مصرف انواع آجیل باعث بهبود جریان اکسیژن شده و همچنین مواد مغذی مورد نیازِ رگهای خونی مغز را نیز فراهم میآورد. آنها همچنین دارای اسید آمینههایی هستند که به تمرکز شما کمک میکنند.
تمرینهای ذهنی
علاوه بر توجه بر خورد و خوراک تربیت و رام کردن ذهن هم لازم است. تمرینهایی برای این کار طراحی شده و نمونهای از آن را میآوریم:
روی یک صندلی راحت بنشیند و ببینید چقدر میتوانید بدون حرکت بمانید. این کار به آن آسانی که فکر میکنید، نیست. شما مجبورید تمام توجه تان را به بیحرکت نشستن روی صندلی جلب کنید. مراقب باشید هیچیک از ماهیچههای بدنتان حرکت نکند.
ابتدا ممکن است فقط پنج دقیقه بتوانید بدون حرکت بمانید، اما بتدریج حتی میتوانید به ۱۵ دقیقه در روز هم برسید. خود را به زور روی صندلی نگه ندارید، زیرا باید کاملا احساس آرامش کنید. وقتی بتوانید روی بدن خود تسلط داشته باشید، میتوانید امیدوار باشید که ذهنتان را هم رام کنید.
داروها و مکملها
قفسه های فروشگاه مملو از مکمل هایی است که ادعا می کنند کارایی و سرعت تمرکز را افزایش می دهند. هیچ تردیدی نیست که تغذیه مناسب مهمترین نیاز بدن است و در کنار آن میتوان به داروها امید بست. با وجود تحقیقات زیاد در مورد داروها و ویتامینهای موثر بر حافظه و تمرکز برای تجویز و اثبات کامل این موضوع نیاز به پژوهشهای بیشتری است. در تقویت سازوکار مغز ویتامین B، C، E، بتا کاروتن و منیزیم امیدوارکنندهاند، ولی مکمل تنها برای افرادی مفید هستند که رژیم غذایی آنها سرشار از مواد مغذی نباشد. برخی از تحقیقات هم بر تاثیر جنسینگ، گینو، ترکیبات گیاهی و مواد معدنی تاکید دارند که همانند موارد توضیح داده شده موثر ولی ناکافیاند.
رژیم دنیای مجازی
توضیهای که برای همه ساکنان دنیای مجازی ضروری است، محدود کردن ساعات استفاده از اینترنت است. بیشتر شبانهروز با سیر و سیاحت در شبکههای مجازی ذهن ما درگیر فعالیت است و اعتیاد حاصل از این کار به سرعت در میان کاربران اینترنت رو به فزونی است.
ضروری است همه افراد فضای مجازی در مصرف خود تجدید نظر کنند و با در نظر گرفتن ساعاتی آرامش و دوری از اینترنت به مغز استراحت دهند تا به آرامش و آسودگی برسد.
فعالیت دائمی مغز و درگیری با اخبار و تصاویر و … مغز را در وضعیت بیداری نگه میدارد و در بسیاری از افراد این امر باعث اختلال خواب و ناآرامی و آشفتگی میشود.