در جستجوی موجودات فضایی: یازده نکته

اول باید پرسید دانشمندان چطور دنبال موجودات فرازمینی می‌گردند؟
 
پاسخ این است که دنبال مناطق گلدی‌لاکس می‌گردند، یا کمربندهای حیات. یعنی جاهایی اطراف ستار‌ه‌ها که اگر سیاره‌ای باشد، فشار اتمسفرش به اندازه‌ای خواهد بود که آب در سطح سیاره مایع بماند.
 
اما اینکه موجوداتی در سیاره‌های دیگر هستند یا نه، کسی نمی‌داند. قرن‌هاست بشر با این پرسش درگیر است و هنوز پاسخی نیافته. در عوض، در مسیر رسیدن به پاسخ، کشف‌های مهم داشته و فرضیه‌های باورنکردنی داده و ردی به جا گذاشته که مرورش خالی از لطف نیست.
ایستگاه اول: ماه با تلسکوپ گالیله می‌شد ماه را درشت‌تر و دقیق‌تر دید اوایل قرن هفده میلادی که گالیله تلسکوپ جدیدش را ساخت، سودای یافتن موجودات فرازمینی بالا گرفت.
 
با تلسکوپ گالیله می‌شد ماه را درشت‌تر و دقیق‌تر دید. لکه‌های تاریک روی سطح ماه شبیه اقیانوس‌های کره زمین بود. اسم‌شان را گذاشتند "ماریا"، به زبان لاتین یعنی "دریاها". دریاهایی که ممکن بود مثل دریاهای ما سرشار از حیات باشند.
 
که نبودند.
 
امروزه می‌دانیم لکه‌های تاریک روی سطح ماه صخره‌هایی از جنس بازالت‌اند که در نتیجه فواران‌های آتشفشانی ایجاد شده‌اند.
غول‌های مریخی امروزه می‌دانیم لکه‌های تاریک روی سطح ماه صخره‌هایی از جنس بازالت‌اند که در نتیجه فواران‌های آتشفشانی ایجاد شده‌اند یکی از پرسش‌های همیشگی علاقمندان به فضا این است که موجودات فضایی چه شکلی‌اند.
 
ویلیام هرشل، اخترشناس آلمانی-بریتانیایی، در سال‌های دهه ۱۸۷۰ میلادی مدعی شد که ساکنان مریخ به طور میانگین از آدم‌های زمینی بزرگ‌ترند.
 
او به کمک تلسکوپ‌های پیشرفته‌ آن دوران اندازه مریخ و طول روزها و فصل‌های این سیاره را حساب کرده بود.
 
هرشل می‌گفت چون مریخ از زمین کوچکتر است، گرانش در آن ضعیف‌تر است. در نتیجه مریخی‌ها به مراتب بیش از زمینی‌ها قد می‌کشند.
نابغه‌های زحلیساکنان تیر (یا عطارد) که نزدیک‌ترین سیاره به خورشید است، ابله‌اند، و ساکنان کیوان (یا زحل) نابغهامانوئل کانت، فیلسوف شهیر آلمانی (۱۷۲۴-۱۸۰۴) معتقد بود هوش موجودات فضایی با فاصله‌شان از خورشید متناسب است. بنابراین ساکنان تیر (یا عطارد) که نزدیک‌ترین سیاره به خورشید است، ابله‌اند، و ساکنان کیوان (یا زحل) نابغه.
سرشماری فضاییاوایل قرن هفده میلادی که گالیله تلسکوپ جدیدش را ساخت، سودای یافتن موجودات فرازمینی بالا گرفتسال ۱۸۴۸ میلادی، یک کشیش و معلم اسکاتلندی به نام توماس دیک تصمیم گرفت تعداد ساکنان منظومه خورشیدی را حساب کند.
 
او مدعی شد که تراکم جمعیت در فضا حدودا مثل تراکم جمعیت در انگلستان است که آن زمان حدود ۱۱۰ نفر در هر کیلومتر مربع بود. و با این فرض جمعیت منظومه خورشیدی را ۲۲ تریلیون (یا ۲۲ هزار میلیارد) نفر اعلام کرد.
حیات قمریمجراهای گرمابی در بستر اقیانوس‌های زمین، منشاء واکنش‌های شیمیایی هستند که پایه زنجیره غذایی اقیانوس را می‌سازددانشمندان معتقدند احتمال وجود حیات در قمرهای دور به زمین بیشتر است تا سیاره‌های نزدیک مثل مریخ.
 
قمر اروپا (که حول سیاره مشتری می‌گردد) و قمر انسلادوس (که حول زحل می‌گردد)، هر دو زیر سطح یخ‌بسته‌شان اقیانوس آب مایع دارند.
 
یک فرضیه این است که یه منبع حرارتی در مرکز این قمرها وجود دارد از طریق چاه‌های گرمابی (یا مجراهای گرمابی) در کف اقیانوس‌ها آب را گرم می‌کند و نمی‌گذارد یخ بزند.
 
مجراهای گرمابی در بستر اقیانوس‌های زمین، منشاء واکنش‌های شیمیایی هستند که پایه زنجیره غذایی اقیانوس را می‌سازد.
ماهی فضاییاگر در اقیانوس‌هایی که گفتیم موجودی زندگی کند، باید شکلی تراش‌خورده داشته باشد، مثل دلفین، کوسه، یا ماهی مرکبحالا ببینیم اگر روی این قمرها که معرفی کردیم، حیات وجود داشته باشد، چه شکلی است.
 
اگر در اقیانوس‌هایی که گفتیم موجودی زندگی کند، باید بتواند سریع حرکت کند هم برای شکار هم برای فرار. در نتیجه باید شکلی تراش‌خورده داشته باشد، مثل دلفین، کوسه، یا ماهی مرکب.
 
از اینجا به بعد را نمی‌دانیم.
جهان‌های دورحدود ۳۸۰۰ سیاره مشابه زمین بیرون منظومه خورشیدی دیده شده که اگر به کل کهکشان تعمیم بدهیم به عدد ۴۰ میلیارد می‌رسیمدانشمندان تخمین می‌زنند که تنها در کهکشان راه شیزی حدود ۴۰ میلیارد سیاره شبیه زمین وجود داشته باشد.
 
این عدد را بر مبنای تعداد سیاره‌هایی که در مجاورت منظومه خورشیدی پیدا شده، حساب کرده‌اند.
 
حدود ۳۸۰۰ سیاره مشابه زمین بیرون منظومه خورشیدی دیده شده که اگر به کل کهکشان تعمیم بدهیم به عدد ۴۰ میلیارد می‌رسیم.
نشانه‌های حیاتدانشمندان دنبال ردپای زیستی یا زیست‌نشان می‌گردند، یعنی عنصر یا پدیده‌ای که از وجود موجود زنده خبر می‌دهدبرگردیم به پرسش اول: چطور باید دنبال حیات فرازمینی گشت؟
 
پاسخ این است که دانشمندان دنبال ردپای زیستی یا زیست‌نشان می‌گردند، یعنی عنصر یا پدیده‌ای که از وجود موجود زنده خبر می‌دهد.
 
مثلا موجودات زنده، از موریانه گرفته تا گاو، گاز متان تولید می‌کنند. ولی آتشفشان‌ها هم این گاز را تولید می‌کنند. بنابراین باید دنبال ترکیبی از متان با گازهایی مثل اکسیژن یا ازون گشت گازی که در جو زمین به طور طبیعی و به خاطر نور خورشید تولید می‌شود.
منطقه گلدی‌لاکسمنطقه گلدی‌لاکس جایی است که شرایط برای حیات مناسب است. یعنی جایی که نه زیادی سرد است نه زیادی گرمهمان‌طور که اول گزارش گفتیم، منطقه گلدی‌لاکس جایی است که شرایط برای حیات مناسب است. یعنی جایی که نه زیادی سرد است نه زیادی گرم.
 
نزدیک‌ترین سیاره‌ای که با این ویژگی‌ها کشف شده پروکسیما سنتائوری بی است. این سیاره در کمربند حیات نزدیک‌ترین ستاره به خورشید دیده شده.
موج‌سواری خورشیدیبرخی ستاره‌شناسان معتقدند در سیاه‌چاله‌ها یا ستاره‌های بسیار بزرگ احتمالا موجوداتی زندگی می‌کنند حتی در سیاه‌چاله عظیم وسط کهکشان راه شیریسال ۲۰۱۶، یک پروژه بلندپروازانه برای سفر به پروکسیما سنتائوری بی آغاز شد.
 
یوری میلنر، فیزیکدان و سرمایه‌دار روس، بودجه‌ای تخصیص داد که سفینه‌ای طراحی شود که با باد خورشیدی حرکت کند. این سفینه در تئوری می‌تواند با سرعتی معادل ۲۰ درصد سرعت نور حرکت کند.
 
به فرض موفقیت این طرح، تعدادی از این سفینه‌های کوچک ساخته می‌شود که در سفری بیست ساله به پروکسیما سنتائوری بی برسند. بعد از آن چهار سال طول می‌کشد تا اولین داده‌های تحقیق‌شان به زمین برسد.
فرازمینی‌های هوشمندبرخی ستاره‌شناسان معتقدند در سیاه‌چاله‌ها یا ستاره‌های بسیار بزرگ احتمالا موجوداتی زندگی می‌کنند حتی در سیاه‌چاله عظیم وسط کهکشان راه شیری.
 
اگر چنین موجوداتی باشند و تمدنی به مراتب کهن‌تر از ما داشته باشند، قاعدتا هوش مصنوعی هم ساخته‌اند.
 
و این موجودات هوشمند ممکن است مثل ما نرم و لطیف نباشند و لازم نباشد در کمربند حیات که آب و اکسیژن هست زندگی کنند.
 
برخی ستاره‌شناسان می‌گویند چنین موجوداتی احتمالا ترجیح می‌دهند در جاهایی مثل سیاه‌چاله‌ها یا ابرستاره‌ها زندگی کنند که سطح انرژی به مراتب بالاتر است.