آب شدن یخ‌ها؛ آیا شمالگان به یک مسیر مهم کشتیرانی تبدیل می‌شود؟

تغییرات آب و هوایی، سبب بازتر شدن گذرگاه شمال غربی شده که یک راه دریایی شمالگان است و از آب‌های شمال خاک اصلی کانادا می‌گذرد.

 

آیا این گذرگاه نویدبخش عبور کشتی‌های باری بیشتری از قطب شمال است؟

در قرن نوزدهم مسابقه‌ای برای عبور کشتی‌ها از گذرگاه شمال غربی در اقیانوس منجمد شمالی شروع شده بود چون این مسیر راه میان‌بُری بین شمال اقیانوس اطلس و شمال اقیانوس آرام بود.

جهانگردان با کشتی خود را به ساحل غربی جزیره گرینلند، می‌رساندند و بعد سعی می‌کردند با رد شدن از میان جزایر متعلق به کانادا در شمالگان، از تنگه برینگ که بین آلاسکا و روسیه واقع است، عبور کنند.

 

مشکل اینجا بود که حتی در تابستان این مسیر به دلیل وجود یخِ غیر قابل نفوذ، اغلب مسدود بود.

 

در جریان یکی از معروفترین سفرهای اکتشافی- سفر جان فرانکلین بریتانیایی در سال ۱۸۴۵- بعد از این که دو کشتی آنها از حرکت بازماند، تمام ۱۲۹خدمه کشتی‌ها جان خود را از دست دادند.

 

امروز، متجاوز از ۱۷۰سال بعد، گرم‌تر شدن شمالگان به این معنی است که هر تابستان برای چند ماه به طور فزاینده‌ای دسترسی به این آبراه بیشتر می‌شود.

 

طبق برخی تخمین‌ها، سرعت ذوب شدن یخ‌های شمالگان تا آن حد است که ممکن است استفاده از این گذرگاه برای کشتیرانی از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه شود.

 

برای شرکت‌های کشتیرانی حامل کالا از چین یا ژاپن به اروپا یا ساحل شرقی آمریکا، این مسیر کیلومترها راه را کوتاه‌تر خواهد کرد. در حال حاضر حمل این کالاها از طریق کانال پاناما یا کانال سوئز صورت می‌گیرد.
قطعا کسی دوست ندارد کشتی‌اش در اقیانوس منجمد شمالی خراب شوددولت کانادا امیدوار است که این برنامه عملی شود.

 

اواخر ماه اکتبر جیم کار، وزیر بازرگانی کانادا گفت شاید برای نسل آینده استفاده از این مسیر در تمام طول سال امکان پذیر باشد.

 

در حال حاضر هنوز استفاده از این آبراه بی خطر نیست و یخبندان مسیر، یک مشکل جدی است.

اما برای اولین بار در سال ۲۰۱۴، کشتی باری نوناویک برای حمل نیکل از ایالت کبک کانادا به چین بدون همراهی یخ‌شکن از این گذرگاه عبور کرد.

 

تیم کین، مدیر عملیات شمالگان شرکت حمل و نقل دریایی فدناو، که مالک این کشتی است هم از سرنشینان نوناویک بود.

 

او می گوید این سفر کمی حوصله اش را سر برده بود- لازم نبود کشتی روزها برای عبور از میان یخ ها تقلا کند.

نوناووت در کانادا. به نسبت مساحت، جمعیت کمی در این منطقه اسکان دارددر عوض، سفر این کشتی از کبک در کانادا تا چین ۲۶ روز طول کشیده بود، یعنی دو هفته کمتر از سفر ۴۱ روزه برگشت از طریق کانال پاناما.

 

به عقیده تیم کین، از نقطه نظر طول راه کاملا منطقی است که وقتی گذرگاه شمال غربی در دسترس است از آن استفاده کنیم.

 

اگر چه شرکت فدناو، برنامه فوری برای استفاده مجدد از این مسیر را ندارد ولی امکان استفاده از این آبراه که بستگی به مقصد محموله و فصل سال دارد، وجود خواهد داشت.

 

یک سال قبل از سفر کشتی نوناویک، یک کشتی بزرگ دیگر موسوم به نوردیک اوریون، اولین کشتی باری بود که با کمک یک کشتی یخ شکن گارد ساحلی کانادا، از این گذرگاه عبور کرده بود.

 

پس از پایان سفر،صاحب کشتی که یک شرکت دانمارکی است ابراز امیدواری کرده بود که این گونه سفرها تکرار شود.

 

اکنون تعداد کشتی‌هایی که از این گذرگاه عبور می‌کنند چندان قابل توجه نیست ولی در حال افزایش است.

در سال ۲۰۱۷ در جمع ۳۲ کشتی از این آبراه استفاده کردند ولی تنها یکی از آنها کشتی باری بود. کشتی‌هایی که دنبال ماجراجویی بودند، کشتی‌های یخ شکن، یک کشتی تفریحی و یک نفتکش از جمله کشتی‌های دیگری بودند که از این گذرگاه عبور کرده بودند.

 

در سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ مجموعا ۱۸ کشتی از این مسیر استفاده کرده بودند.

   

فاتوم مارین، یک شرکت تدارکاتی کانادایی، می‌گوید انتظار می رود استفاده از این گذرگاه برای کشتیرانی افزایش یابد که عمدتا به دلیل بیشتر شدن پروژه‌های مربوط به استخراج معدن در سراسر منطقه است.

نیلز گرام، رئیس این شرکت با خوش بینی می‌گوید شرکت او از پروژه‌هایی که قرار است در منطقه اجرا شوند حمایت کرده و از نظر تسهیلات دریایی به آنان کمک خواهد کرد.

یخ‌، جدی‌ترین خطر برای کشتی‌های باری در گذرگاه شمال غربی استاو می‌گوید اجرای پروژه‌های مربوط به استخراج مواد معدنی رو به افزایش است و باید این مواد خام به بازارهای سراسر جهان حمل شده و تجهیزات مورد نیاز تازه‌ای به محل آورده شود.

 

با این وجود، برخی از کارشناسان تردید دارند که گذرگاه شمال غربی روزی به صورت یک راه تجارتی پرتردد درآید.

 

مالت هامپرت، موسس اندیشکده انستیتوی شمالگان، یکی از این افراد است.

او می‌گوید مسیر دریای شمالی، که به موازات ساحل شمالگان روسیه بین آسیا و اروپا امتداد می‌یابد، بر گذرگاه شمال غربی ارجحیت دارد.

 

او خاطر نشان می‌کند که گذرگاه شمال غربی، از لحاظ جغرافیایی چند نقطه ضعف دارد از جمله جزایر متعددی که در مقایسه با مسیر دریای شمالی روسیه، راه عبور منطقه را به دلیل یخبندان بیشتر مسدود می‌کنند.

 

چالش‌های دیگر برای مسیر کانادا، نداشتن بنادر واقع در کنار آب عمیق و محدود بودن امکانات جستجو و نجات است.

 

همچنین اختلاف نظر در باره دسترسی به گذرگاه مورد بحث ادامه دارد. کانادا مدعی مالکیت این گذرگاه است در حالی که آمریکا و سایر کشورها این گذرگاه را بین‌المللی می دانند.

 

و موقعی که نوبت به میزان سرمایه گذاری و توسعه شمالگان می‌رسد، سرزمین وسیع‌تر آلاسکا که متعلق به آمریکاست و سرزمین های شمالی کانادا و گرینلند به مراتب از روسیه عقب‌ترند.
 

روسیه تلاش می‌کند با پروژه‌های سرمایه‌گذاری به ارزش میلیون ها دلار، در ظرف چند سال آینده اقتصاد خود را تقویت کرده و یک کشتی یخ شکن را که با انرژی هسته‌ای کار می‌کند به راه بیاندازد و زیربنای بندر را در طول آبراه دریای شمالی تکمیل کند.

 

ولی کانادا هم قصد نوسازی بندر چرچیل در خلیج هادسن را دارد که در آب‌های عمیق قرار داشته و به شمالگان دسترسی دارد.

 

آقای کار، وزیر تجارت بین المللی کانادا می‌گوید این پروژه درهای "دنیای کاملا متفاوتی" را به روی مناطق شمالی کانادا باز خواهد کرد.