ذهنیت ما چه تأثیری بر سلامت ما دارد؟

فرادید: اگر در برنامه ورزشی سال نو شکست خوردید، سعی کنید به ورزش‌هایی که باید انجام می‌دادید (و ندادید) فکر نکنید. تحقیقات جدید نشان داده میان باورهای افراد و سلامتشان ارتباط شگفت‌انگیزی وجود دارد: برخی افراد با نگرش منفی نسبت به فعالیت‌های بدنی، خود را "نامتناسب" می‌پندارند.
 
 میزان ورزشی که انجام می‌دهید تنها عامل در تناسب‌اندام نیست، اینکه چگونه خود را با دوستانتان مقایسه می‌کنید نیز در این مسئله مؤثر است.

اگر در برنامه ورزشی سال نو شکست خوردید، سعی کنید به ورزش‌هایی که باید انجام می‌دادید (و ندادید) فکر نکنید. تحقیقات جدید نشان داده میان باورهای افراد و سلامتشان ارتباط شگفت‌انگیزی وجود دارد: برخی افراد با نگرش منفی نسبت به فعالیت‌های بدنی، خود را "نامتناسب" می‌پندارند.
 
دانشمندان دانشگاه استنفورد آمار مرگ‌ومیر میان 61 هزار بزرگ‌سال را بررسی کردند. آن‌ها به مدت بیست‌ویک سال از بسیاری جهات زیر نظر بودند؛ مانند میزان ورزشی که می‌کردند و میزان ورزشی که فکر می‌کردند در مقایسه با افراد هم سن خود انجام می‌دهند. در طول این مدت برخی شرکت‌کنندگان به دلیل بیماری‌های مختلف از دنیا رفتند.
 
محققان با بررسی عوامل مختلفی که در سلامت شرکت‌کنندگان تأثیر داشت، به نتیجه‌ای عجیب و غیرمعمول رسیدند. افرادی که فکر می‌کردند به‌اندازه همسالانشان ورزش نمی‌کنند، زودتر از افرادی که فکر می‌کردند بیشتر از دیگران ورزش می‌کنند، از دنیا رفتند؛ حتی بااینکه میزان واقعی ورزشی که انجام می‌دادند یکسان بود.
 
این تأثیر در بررسی وضعیت سلامت و عواملی چون سیگار کشیدن نیز مشاهده شد.
واضح است که ورزش به میزان امید به زندگی می‌افزاید، اما این مطالعه نشان داد رویکرد و ادراکی که نسبت به ورزش داریم نیز تأثیرگذار است. "اوکتاویا زاهرت" محقق این مطالعه می‌گوید تجربه شخصی او را به انجام این واداشت. زمانی که برای تحصیل به کالیفرنیا رفت، مدارم با افرادی در ارتباط بود که لباس ورزشی به تن داشتند و همیشه به نظر می‌رسید دارند به باشگاه یا تمرینات ورزشی می‌روند.
 
زمانی که در لندن زندگی می‌کرد به‌طور مداوم دوچرخه‌سواری می‌کرد و باشگاه می‌رفت و در کل خود را ورزشکار و خوش‌اندام می‌دانست. اما ناگهان در مقایسه با دوستان جدیدش احساس ناخوشایند بدهیکلی و غیر ورزشکار بودن به او دست داده بود.
 
او از خود پرسید آیا این احساس (کمتر ورزش کردن از دیگران) بر سلامت تأثیرگذار است یا خیر. و حق با او بود. زاهرت به این نتیجه رسید که خطر مرگ‌ومیر در افرادی که خود را از دیگران کمتر فعال می‌دانند، 71 درصد بیشتر از کسانی است که تصور می‌کردند از دیگران بیشتر ورزش می‌کنند.
 
ممکن است ادعای زاهرت عجیب و غیرعادی به نظر برسد، اما حداقل سه دلیل وجود دارد که ثابت می‌کنند ذهنیت ما از ورزش بر سلامتمان تأثیر می‌گذارد.
 
اولین دلیل خیلی ساده است: اگر تصور کنیم به‌اندازه کافی ورزش نمی‌کنیم، دچار استرس و اضطراب می‌شویم. سیلی از پیام‌های سلامت و دیدن افرادی که همیشه ورزش می‌کنند، ممکن است موجب نگرانی ما شود و این نوع استرس مزمن به‌سلامت ما آسیب می‌زند.
 
یا شاید باانگیزه مرتبط باشد. شاید اگر خود را فرد ورزشکاری قلمداد می‌کنید، دیدن دیگر ورزشکاران شمارا به ورزش بیشتر تشویق کند تا بدین ترتیب با تصوری که از خود دارید هم‌راستا شوید. تحقیقی که در سال 2015 انجام شد این نظریه را تأیید می‌کند. اگر تصور کنید که در تناسب‌اندام به‌پای دوستانتان نمی‌رسید، احتمال کمتری وجود دارد که در یک سال آینده ورزش کنید.
اگر فکر کنیم به‌اندازه کافی ورزش نمی‌کنیم، دچار اضطراب و نگرانی می‌شویم با توجه به آنچه درباره هنجارهای گروهی می‌دانیم و اینکه اکثر ما دوست داریم کارهایی که دیگران می‌کنند را انجام دهیم، این ادعا می‌تواند کمی تعجب‌برانگیز باشد. اما شاید از اینکه ببینیم دوستانمان بیشتر از ما فعالیت می‌کنند سرخورده شویم و همه‌چیز را به‌کلی رها کنیم.
 
دلیل سوم متضاد "اثر پلاسبو" است. مثلاً سال‌هاست که دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که باور به قدرت مسکن‌ها بر تأثیرگذاری آن در بدن تأثیر می‌گذارد. متضادش "اثر نوسبو" است که اگر انتظارات منفی داشته باشید، اثر فیزیولوژیکی درمان را کاهش می‌دهد. پس شاید این افراد به‌اندازه دوستان و همسالان خود فعال بوده‌اند، اما خود این را نفهمیدند و برخی از مزایا را از دست دادند.
 
مهمانداران هتل را در نظر بگیرید. آن‌ها در حین انجام کارهای روزانه ورزش زیادی انجام می‌دهند: از پله‌ها و سالن‌ها بالا و پایین می‌روند، چرخ دسته‌های سنگین را هُل می‌دهند، جارو می‌کنند و ملحفه‌های را عوض می‌کنند. اما مطالعه‌ای در سال 2017 نشان داد که آن‌ها این فعالیت‌ها را ورزش در نظر نمی‌گیرند. سپس محققی به نام "آلیا کرام" از دانشگاه استنفورد آن‌ها را از میزان ورزشی که انجام می‌دهند و مزایایش مطلع کرد.
 
چهار هفته بعد این گروه از مهمانداران وزن کم کرده بودند و فشارخون کمتری داشتند. وقتی کار را به چشم فرصتی برای ورزش دیدند، تأثیر فیزیکی بیشتری بر آن‌ها داشت.شاید باانرژی بیشتری جارو می‌کردند یا شاید هم این کار به اثر پلاسبو کمک کرد.
 
تمام این‌ها یادآور یافته‌های سال 2003 بود که تصور و ذهنیت ما از سن با میزان سلامتی ارتباط دارد. از هفت هزار کارمند دولت سؤال شد که از نظر آن‌ها از چه سنی میان‌سالی تمام‌شده و پیری آغاز می‌شود. از تحلیل داده‌ها نتیجه شد آن دسته افرادی که شصت‌سالگی یا کمتر را سن پیری می‌دانند، بیشتر از دیگر افراد دچار مشکلات جدی قلب می‌شوند.
 
به نظر می‌رسد پاسخ به این سؤال ساده دورنمایی از وضعیت سلامت شخصی افراد باشد. شاید به دلیل ضعف در سلامت شصت‌سالگی را سن پیری می‌دانند. یا شاید حس می‌کنند چیز زیادی از عمرشان نمانده و انگیزه‌ای برای ورزش ندارند. و شاید هم از پیری می‌ترسند و این مسئله بر سلامتشان تأثیر می‌گذارد.
 در نظر گرفتن پیری به‌عنوان چیزی که هنوز خیلی با ما فاصله دارد، می‌تواند به‌سلامت کمک کند هنوز پاسخی قطعی وجود ندارد، اما عامل جالبی در سلامتی دخیل است که نشان می‌دهد ذهنیت ما از سلامت و تناسب‌اندام بسیار حائز اهمیت است. این مسئله فعالان حوزه سلامت و بهداشت را در موقعیت پیچیده‌ای قرار می‌دهد. آن‌ها نیاز دارند میزان ورزشی که افراد انجام می‌دهند را بدانند. از طرفی دیگر، تحقیقات نشان داده اگر هدف‌گذاری بسیار بالا باشد، ممکن است دلسرد و ناامید شویم. تا زمانی که تأثیرگذارترین مکانیسم در افزایش امید به زندگی را ندانیم، نمی‌توانیم با قطعیت دراین‌باره نظر دهیم.