مکمل‌های غذایی؛ مفید یا مضر؟

انتشار گزارشی درباره مردی که به خاطر مصرف قرص چای سبز مجبور به پیوند کبد شد، بحث و نگرانی درباره مضرات مکمل‌های غذایی و تردید درباره سودمند بودن آنها را دوباره مطرح کرده است. مضرات این مکمل‌ها چیست و چه فایده‌های می‌توانند برای سلامت داشته باشد؟
 
وقتی جیم مک کانتس شروع به خوردن قرص چای سبز کرد، امیدوار بود که این قرص‌ها به سلامتی او کمک کنند اما قرص‌ها طوری به کبد او صدمه زده که او به نیاز به پیوند فوری کبد دارد.
 
کارشناسان می‌گویند آنچه که آقای مک کانتس تجربه کرده "اتفاقی بسیار نادر است."
 
در بریتانیا، بی‌ضرر و خطر بودن مکمل‌های غذایی بر اساس مقررات اتحادیه اروپا سنجیده می‌شود و ادعاهای تولیدکنندگان درباره خواص محصولات‎شان بررسی می‌شوند.
 
پزشکان می‌گویند معمولا محصولات شرکت‌های معتبر اگر طبق دستورالعمل مصرف شوند بی‌خطرند.
 
با این حال دکتر ویان کارتر، از دانشگاه ناتینگهام می‌گوید "این اشتباه بزرگی است که این واقعیت را در نظر نگیریم که مکمل‌های غذایی می‌توانند خطرناک باشند."
 
اگر مکمل‌های غذایی و ویتامین‌ها بیشتر از میزان توصیه شده مصرف شوند خطرناک است؛ البته در بسیاری از موارد، مکمل غذایی اضافی دفع خواهد شد اما احتمال سمی بودن این مواد هم وجود دارد بخصوص برای کبد که کارش سم زدایی بدن از موادی است که مصرف می‌کنیم.
 
دکتر کارتر می‌گوید: "فکر می‌کنم بعضی از مردم فکر می‌کنند که خوب اگر این ماده برای من مفید است پس بیشترش بهتر هم خواهد بود." اما نه، این تصور خطرناک است."
جیم مک‌کانتس به دلیل مصرف قرص چای سبز مجبور به پیوند کبد شده است دکتر کارتر میگوید که مصرف همزمان چند نوع مکمل غذایی هم ممکن است خطرناک باشد.
 
بعضی مواقع این مکمل‌های غذایی روی همدیگر تاثیر می‌گذارند مثلا یک مکمل غذایی می‌تواند اثرات مکمل غذایی دیگر را تقویت یا ضعیف‌تر کند، در مواردی هم ممکن است مکمل‌های غذایی از موادی مشابهی تشکیل شده باشند و میزان برخی از مواد را در بدن به بالاتر از حد مجاز افزایش دهند.
 
بدن بعضی از ما ممکن است که قدرت کمتری برای سوخت و ساز موثر بعضی از مکمل‌های غذایی داشته باشد. به گفته دکتر کارتر "مکمل‌های غذایی ممکن است برای گروه زیادی از مردم خطری نداشته باشد اما برای برخی خطرناک باشد."
 
اما با این همه خطرات احتمالی، مصرف مکمل‌های غذایی و ویتامین‌ها برای سلامت ما چه سودی می‌تواند داشته باشد؟
مکمل‌های غذایی برای کودکان
مکمل‌های غذایی بسیاری هستند که کارشناسان مفید بودن آن را برای اکثر افراد تایید کرده‌اند.
 
سیستم بهداشتی و درمانی ملی بریتانیا (NHS) توصیه می‌کند زنان باردار از مکمل‌های غذایی حاوی فولیک اسید استفاده کنند البته فقط تا هفته دوازدهم بارداری تا از بیماری‌های مادرزادی جلوگیری کنند.
 
دولت بریتانیا این هفته اعلام کرد که بر اساس توصیه کارشناسان در حال بررسی افزودن اسید فولیک به آرد است.
 
مصرف ویتامین دی هم برای نوزادان و کودکان بین یک تا چهار ساله و همچنین افراد بزرگسالی که به اندازه کافی در معرض آفتاب نیستند یا وقتی بیرون هستند، لباس‌هایی می‌پوشند که بیشتر پوست بدنشان را پوشانده، توصیه شده است. اما به بقیه توصیه شده که با احتیاط از قرص ویتامین دی استفاده کنند.
پوست بدن با استفاده از نور آفتاب ویتامین دی می‌سازد و کمبود ویتامین دی می‌تواند به کج شدن استخوان‌های بدن کودکان و بیماری راشیتیسم و دردهای استخوانی و نرمی استخوان در بزرگسالان منجر شود.
 
دکتر بنجامین جیکوبز، متخصص بیماریهای کودکان در بیمارستان سلطنتی ملی ارتوپدی می‌گوید: "صد سال پیش اغلب کودکان در لندن مبتلا به راشیتیسم یا نرمی استخوان بودند اما با تجویز ویتامین دی این بیماری کلا نابود شد."
 
همچنین تزریق ویتامین کا به برخی از نوزادان در نخستین ۲۴ ساعت زندگی شان می‌تواند مانع بروز یک نوع بیماری نادر اما بسیار خطرناک خونی شود.
'علم مدام در حال پیشرفت است'
دکتر جیکوبز همچنین می‌گوید که ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی برای افرادی که حساسیت یا نیاز به پرهیز غذایی دارند بسیار مهم و حیاتی است.
 
برای مثال مسئولان سلامت و بهداشت در بریتانیا (ان اچ اس) می‌گویند که افراد وگان (گیاهخواران مطلق که هیچ محصول حیوانی مصرف نمی‌کنند) باید حتما از ویتامین ب-۱۲ به شکل مکمل غذایی مصرف کنند چون این نوع ویتامین به طور طبیعی فقط در مواد حیوانی وجود دارد.
 
به هر حال در مورد سودمندی بسیاری از انواع مکمل‌های غذایی شواهد ضعیف است. برای مثال، کارشناسان سیستم بهداشتی و درمانی ملی بریتانیا می‌گویند که اغلب مردم نیازی به مصرف مکمل‌های غذایی ندارند و همه ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز را می‌توانند با تغذیه سالم تامین کنند.
 
فواید قرص‌های روغن ماهی که فواید بسیاری از تقویت قلب تا افزایش توان مغز برایش ذکر شده، هنوز قطعی نشده است.
 
سامانتا جنینگز؛ مدیر شرکتی که وظیفه‌اش مشاوره با کارخانه‌های تولید ویتامین و مکمل‌های غذایی است، می‌گوید: "علم تغذیه دائم در حال پیشرفت است و مدام اطلاعات جدیدی منتشر می‌شود."
 
"آنچه که مشخص است فواید هر مکمل غذایی برای همه یکسان نخواهد بود چون بستگی به ساختار بدن هر فرد دارد که از یک ماده اضافه غذایی چگونه استفاده کند."
 
توصیه شخصی‌ دکتر کارتر این است که قبل از مصرف هر مکمل غذایی شواهد علمی در سودمندی آن به دقت مطالعه و اگر هشدارهایی وجود دارند، با دقت به آنها توجه شود.
توصیه‌های دکتر کارتر برای مصرف مکمل‌های غذایی