معرفی ۱۲ افزودنی رایج غذایی ۱
+2
رأی دهید
-0
اگر به خریدهایی که معمولاً از فروشگاه‌ها می‌کنیم نگاهی دقیق‌تر بیندازیم؛ در میان برچسب‌های رنگارنگ آن‌ها، تعدادی از افزودنی‌های مجاز خوراکی را تشخیص خواهید داد. افزودنی‌هایی که برای طعم دادن، رنگ دادن یا بهبود بافت یا دادن بافت خاصی به محصولات اضافه می‌شود یا برای اینکه ماندگاری آن‌ها را در مدت زمان طولانی‌تری تضمین کند.برخی از این افزودنی‌ها بر سلامتی بدن اثر می‌گذارند و ضروری است از مصرف آن‌ها بپرهیزیم. در حالی که بعضی دیگر از آن‌ها را می‌توان با خیال آسوده مصرف کرد و در صورت مصرف اندک، خطری متوجه مصرف کننده نخواهد بود. در این مقاله و مقاله‌ی بعدی دوازده افزودنی را معرفی خواهیم کرد و می‌گوییم که مصرف کدام‌یک از آن‌ها خطرآفرین خواهد بود و چه خطرات احتمالی در کمین مصرف کننده خواهد بود.
منوسدیم گلوتامات (Monosodium Glutamate (MSG
منوسدیم گلوتامات، ماده‌ی افزودنی رایجی است که برای تقویت و افزایش طعم خوراکی‌ها به آن‌ها افزوده می‌شود. این ماده را در طیف وسیعی از غذاهای فرآوری شده مانند غذاهای منجمد، اسنک‌های شور، و سوپ‌های کنسروشده می‌توان یافت. همچنین در بعضی غذاهای رستوران‌هایی که فست فود سرو می‌کنند وجود دارد.
منوسدیم گلوتامات، از سال 1969، موضوع داغی بوده است؛ در آن زمان مطالعه‌ای بر روی موش‌ها انجام شد و نتایج نشان داد که این ماده باعث اثرات وسیع خطرناک عصبی و اختلال در رشد موش‌ها می‌شود؛ اگر چه گفته می‌شود این افزودنی احتمالاً یا اثری ندارد یا اثر اندکی بر سلامت مغز انسان دارد؛ چون نمی‌تواند از موانع خونی مغز انسان عبور کند. بعضی از پژوهش‌های تجربی نشان داد که مصرف منوسدیم گلوتامات، با اضافه وزن و سندرم متابولیک در ارتباط است، اگرچه سایر پژوهش‌ها هیچ ارتباطی نیافتند.
گفته می‌شود بعضی افراد به منوسدیم گلوتامات حساسیت دارند و ممکن است پس از مصرف این ماده به مقدار زیاد، علائمی همچون سردرد، تعریق و بی‌حسی را تجربه کنند.
در پژوهشی به 61 نفر پنج گرم منوسدیم گلوتامات و نیز دارونما داده شد. جالب است بدانید، 36 درصد از آن‌ها علائم حساسیت به منوسدیم گلوتامات را گزارش کردند و 25 نفر به دارونما واکنش دادند. این آزمایش نشان داد که حساسیت به منوسدیم گلوتامات احتمالاً نوعی نگرانی ذهنی برای افراد است. اما اگر شما هم پس از مصرف منوسدیم گلوتامات، علائم ناخوشایندی را تجربه کردید، توصیه می‌کنیم آن را از رژیم غذایی خود خارج کنید. یا حداقل حد تعادل را در مصرف محصولاتی که حاوی این ماده‌ی شیمیایی هستند رعایت کنید.
رنگ‌های غذایی مصنوعی
رنگ‌های غذایی خوراکی معمولاً برای براق و درخشان کردن و در واقع بهبود ظاهر محصولات به آن‌ها افزوده می‌شود. این محصولات از آبنبات‌ها تا چاشنی‌ها را شامل می‌شود.
در سال‌های اخیر، مباحثی در زمینه‌ی خطرات و عوارض جانبی مصرف این رنگ‌ها مطرح شده است. رنگ‌های غذایی ویژه همچون آبی یک، قرمز چهل، زرد پنج، و زرد شش همگی، ایجاد واکنش‌های حساسیتی در بعضی افراد می‌کنند.
به علاوه، نتایج پژوهشی روشن ساخت که رنگ‌های خوراکی ممکن است بیش فعالی را در کودکان افزایش دهند. در همین راستا، پژوهش دیگری مشخص کرد که بعضی کودکان حساسیت بیشتری به این رنگ‌های خوراکی دارند و برخی حساسیت کمتری از خود بروز داده‌اند.
نگرانی‌ها در رابطه با اثرات بالقوه‌ی سرطان‌زایی رنگ‌های خوراکی ویژه بالا گرفته است. رنگ قرمز سه، که به اریتروسین نیز معروف است، احتمال ایجاد تومورهای تیروئید را در بعضی حیوانات افزایش می‌دهد و همین دغدغه باعث شد که در بسیاری از محصولات از رنگ قرمز چهل به جای رنگ قرمز سه استفاده شود.
لازم به ذکر است که پژوهش‌های متعدد دیگری که بر روی حیوانات انجام شد روشن کرد که سایر رنگ‌های غذایی ارتباطی با سرطان ندارند. ولی هنوز هم پژوهش‌های بیشتری نیاز است تا امنیت غذایی انسان‌ها را در مقابل استفاده از رنگ‌های غذایی مصنوعی بسنجد.
به طور کلی و بدون در نظر گرفتن اثرات رنگ‌های خوراکی، باید گفت، در یک رژیم غذایی سالم، استفاده از غذاهای فرآوری شده باید به شدت محدود شود و سعی شود مواد غذایی سالم و هرچه طبیعی‌تر مصرف شود؛ غذاهایی که در آن‌ها از رنگ‌های مصنوعی خوراکی استفاده نشده باشد.
نیتریت سدیم
نیتریت سدیم در گوشت‌های فرآوری شده به کار می‌رود و به عنوان نگهدارنده عمل کرده و مانع رشد باکتری‌ها در محصولات گوشتی می‌شود. این ماده‌ی شیمیایی مزه‌ای شور و رنگ صورتی نیز به محصول می‌دهد.
نیتریت سدیم در مواجهه با دمای بالا و در کنار آمینواسیدها، می‌تواند تبدیل به نیتروزامین شود. نیتروزامین احتمالاً اثرات منفی بسیاری بر سلامتی می‌گذارد.
نتایج مطالعه‌ای نشان داد که مصرف زیاد نیتریت‌ها و نیتروزامین رابطه‌ی زیادی با افزایش احتمال ابتلا به سرطان معده دارد. مطالعات دیگر نیز چنین رابطه‌ای را یافتند؛ این پژوهش‌ها روشن ساختند که ریسک بیشتر سرطان روده بزرگ، سرطان سینه و مثانه نیز با مصرف گوشت‌های فرآوری شده افزایش می‌یابد.
سایر مطالعات نیز نشان دادند که مصرف نیتروزامین ممکن است با ابتلا به دیابت نوع یک مربوط باشد که البته نتایج این پژوهش‌ها یکسان نیستند.
بنابراین توصیه می‌شود همچنان مصرف سدیم نیتریت را به حداقل برسانیم که به معنای آن است که مصرف گوشت‌های فرآوری شده را باید کاهش دهیم. سعی کنید غذاهایی مانند کالباس، سوسیس، هات داگ و همبرگرها را با گوشت‌های غیرفراوری شده تهیه و مصرف کنید.
گوشت مرغ، گوسفند، آجیل‌ها و حبوبات و تخم مرغ فقط تعدادی از غذاهای خوشمزه‌ای است که پروتئین زیادی دارد و می‌تواند تا حدی جایگزین مصرف گوشت شود.
گوار گام
گوار گام، کربوهیدراتی با زنجیره‌ی طولانی است که برای افزایش غلظت محصولات غذایی و انسجام، به شدت در محصولات غذایی کارخانه‌ای به کار می‌رود؛ آن را در بستنی، سس‌ها و سوپ‌ها می‌توان یافت. این ماده، فیبر بالایی دارد و اثرات مفیدی هم دارد. مثلاً نتایج یک مطالعه نشان داد که این ماده، علائم سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر مانند نفخ و یبوست را کم می‌کند.
گوار گام، کربوهیدراتی با زنجیره‌ی طولانی است که برای افزایش غلظت محصولات غذایی و انسجام، به شدت در محصولات غذایی کارخانه‌ای به کار می‌رود؛ آن را در بستنی، سس‌ها و سوپ‌ها می‌توان یافت. این ماده، فیبر بالایی دارد و اثرات مفیدی هم دارد. مثلاً نتایج یک مطالعه نشان داد که این ماده، علائم سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر مانند نفخ و یبوست را کم می‌کند.
همچنین سه مطالعه‌ی دیگر نشان دادند افرادی که در یک وعده‌ی غذایی‌شان گوارگام مصرف کرده‌اند، زودتر احساس سیری می‌کنند و کالری کمتری را در آن روز می‌طلبند.
پژوهش دیگر روشن کرد که گوارگام ممکن است به کاهش سطح قند خون و کلسترول کمک کند؛ اما مصرف این ماده در مقادیر زیاد نیز اثرات سوئی به همراه دارد.
گوارگام این قابلیت را دارد که ده تا بیست برابر اندازه‌ی اولیه بزرگ و متورم شود و به همین دلیل این قابلیت را دارد که در بافت روده‌ی کوچک یا مری مشکلاتی مانند انسداد ایجاد کند. همچنین ممکن است باعث به وجود آمدن مشکلاتی مانند ایجاد گاز، نفخ و گرفتگی در بعضی افراد شود؛ اما به صورت معمول، مصرف متعادل آن برای سلامتی ضرر چندانی ندارد. به علاوه سازمان غذا و دارو نیز محدودیت‌هایی برای میزان استفاده از گوارگام قرار داده است تا احتمال مضرات آن را به حداقل برساند.
شربت ذرت سرشار از فروکتوز
شربت ذرت غنی از فروکتوز، نوعی شیرین‌کننده است که از ذرت تهیه می‌شود. معمولاً در آب جو، آب میوه‌ها، آبنبات، غلات صبحانه و اسنک‌ها به کار می‌رود. این ماده، سرشار از نوعی قند به نام فروکتوز است که مصرف مقدار زیادی از آن مشکل‌آفرین خواهد بود. به طور خاص شربت ذرت سرشار از فروکتوز با افزایش وزن و دیابت مرتبط است.
شربت ذرت غنی از فروکتوز، نوعی شیرین‌کننده است که از ذرت تهیه می‌شود. معمولاً در آب جو، آب میوه‌ها، آبنبات، غلات صبحانه و اسنک‌ها به کار می‌رود. این ماده، سرشار از نوعی قند به نام فروکتوز است که مصرف مقدار زیادی از آن مشکل‌آفرین خواهد بود. به طور خاص شربت ذرت سرشار از فروکتوز با افزایش وزن و دیابت مرتبط است.
در پژوهشی سی و دو نفر، در طی مدت ده هفته، شربت‌هایی که با گلوکز یا فروکتوز شیرین شده بودند مصرف کردند. در پایان مطالعه، افرادی که شربت فروکتوز نوشیده بودند؛ دچار چاقی شکمی و افزایش سطح قند خون و نیز کاهش حساسیت به انسولین شده بودند.
همچنین مطالعات آزمایشگاهی بر روی حیوانات نشان دادند که فروکتوز در سلول‌ها ایجاد التهاب می‌کند. همین التهاب، نقش مهمی در بسیاری از شرایط مزمن شامل بیماری‌های قلبی، سرطان و دیابت دارد. به علاوه شربت ذرت سرشار از فروکتوز، میزان زیادی کالری به محصولات غذایی اضافه می‌کند در حالی که هیچ‌گونه ویتامین مهم یا ماده‌ی معدنی ضروری برای بدن را به محصول نمی‌افزاید. برای پیشگیری از این مشکلات، توصیه می‌شود که مصرف اسنک‌های شیرین و خوراکی‌های پرکالری شیرین شده با شربت ذرت را به حداقل رسانده و به جای آن از محصولاتی که با میوه‌ی تازه شیرین شده‌اند استفاده کنید.
شیرین‌کننده‌های مصنوعی
شیرین‌کننده‌های مصنوعی در بسیاری از محصولات غذایی و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شوند تا طعم شیرینی محصول را تقویت کرده و از میزان کالری آن بکاهند. انواع رایج این شیرین‌کننده‌ها شامل آسپارتام، ساکرالوز، ساخارین و اس سولفام پتاسیم است.
شیرین‌کننده‌های مصنوعی در بسیاری از محصولات غذایی و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شوند تا طعم شیرینی محصول را تقویت کرده و از میزان کالری آن بکاهند. انواع رایج این شیرین‌کننده‌ها شامل آسپارتام، ساکرالوز، ساخارین و اس سولفام پتاسیم است.
نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که شیرین‌کننده‌های مصنوعی به کاهش وزن و مدیریت سطح قند خون کمک می‌کنند.
پژوهشی مشخص کرد فردی پس از مصرف مکمل غذایی به مدت ده هفته، میزان کالری کمتری را دریافت کرده بود و چربی کمتری و وزن کمتری را نسبت به کسی که قند معمولی خورده بود به دست آورده بود.
مطالعه‌ای بر روی 128 فرد دیابتی انجام شد. هدف این پژوهش، بررسی اثرات مصرف ساکرالوز بود و در نهایت به این نتیجه دست یافت که مصرف این شیرین کننده به مدت سه ماه، هیچ اثری بر کنترل قند خون نداشته است.
در نظر داشته باشید که انواع خاصی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام ممکن است برخی افراد را دچار سردرد کند و پژوهش‌ها نشان می‌دهد بدن برخی افراد احتمالاً حساسیت بیشتری به اثرات این ماده از خود بروز می‌دهد.
پس اگر شیرین‌کننده‌های مصنوعی به صورت نرمال مصرف شوند؛ مشکلی ایجاد نخواهند کرد. اگر در هنگام مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی، دچار حالت خاصی شدید، بهتر است دیگر از آن ماده استفاده نکنید و پیش از استفاده از محصولات کارخانه‌ای، برچسب روی محصولات را مطالعه کنید.
کاراگینان
کاراگینان عصاره جلبک دریایی قرمز است که به عنوان غلظت دهنده، امولسیفایر و نگهدارنده در محصولات غذایی متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیشترین استفاده از این ماده را در محصولاتی مانند شیربادام، پنیر خامه‌ای، بستنی، کرم‌های قهوه و برخی محصولات لبنی دیگر مانند پنیر گیاهی می‌بینیم.
کاراگینان عصاره جلبک دریایی قرمز است که به عنوان غلظت دهنده، امولسیفایر و نگهدارنده در محصولات غذایی متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیشترین استفاده از این ماده را در محصولاتی مانند شیربادام، پنیر خامه‌ای، بستنی، کرم‌های قهوه و برخی محصولات لبنی دیگر مانند پنیر گیاهی می‌بینیم.
دهه‌هاست که نگرانی‌هایی درباره‌ی مضرات این افزودنی و اثرات بالقوه‌ی آن بر سلامتی انسان مطرح است. پژوهشی بر روی حیوانات انجام شد و نشان داد این ماده، قند خون ناشتا و تحمل گلوکز را افزایش می‌دهد به خصوص زمانی که رژیم غذایی پرچربی نیز در کنار آن داشته باشد. همچنین پژوهش‌های دیگر روشن ساختند، کاراگینان ایجاد التهاب می‌کند.
گفته می‌شود کاراگینان اثرات منفی بر سلامت دستگاه گوارش می‌گذارد و با ایجاد زخم‌های گوارشی و رشد زخم‌ها در ارتباط است.
مطالعه‌ای در سطح خرد نشان داد وقتی افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو، از مکمل حاوی کاراگینان استفاده کردند، بیماری‌شان عود کرد. متأسفانه، پژوهش‌هایی که اکنون درباره‌ی کاراگینان انجام می‌شود محدود است و نیاز به مطالعاتی داریم که اثرات آن را بر تعداد افراد بیشتر بررسی کنند.
بنزوات سدیم
سدیم بنزوات نوعی ماده‌ی نگهدارنده است که اغلب به نوشیدنی‌های گازدار و غذاهای اسیدی مانند سس‌های سالاد، ترشی‌ها، آب میوه‌ها و ادویه‌جات افزوده می‌شود. این ماده از نظر سازمان غذا و دارو به عنوان ماده‌ای بی‌خطر اعلام شده است؛ اما مطالعات بسیاری از مضرات بالقوه‌ی این ماده پرده برداشته‌اند.
مثلاً پژوهشی روشن ساخت، ترکیب سدیم بنزوات با رنگ‌های غذایی مصنوعی، بیش فعالی را در کودکان سه ساله افزایش می‌دهد.
سدیم بنزوات نوعی ماده‌ی نگهدارنده است که اغلب به نوشیدنی‌های گازدار و غذاهای اسیدی مانند سس‌های سالاد، ترشی‌ها، آب میوه‌ها و ادویه‌جات افزوده می‌شود. این ماده از نظر سازمان غذا و دارو به عنوان ماده‌ای بی‌خطر اعلام شده است؛ اما مطالعات بسیاری از مضرات بالقوه‌ی این ماده پرده برداشته‌اند.
مثلاً پژوهشی روشن ساخت، ترکیب سدیم بنزوات با رنگ‌های غذایی مصنوعی، بیش فعالی را در کودکان سه ساله افزایش می‌دهد.
پژوهشی دیگر نشان داد که مصرف زیاد نوشیدنی‌های حاوی بنزوات سدیم با علائم بیش فعالی در 475 دانشجوی کالج مربوط بود.
اگر بنزوات سدیم با ویتامین سی ترکیب شود، این ماده تبدیل به بنزن می‌شود؛ ترکیبی که با رشد سرطان در ارتباط است.
نوشیدنی‌های گازدار حاوی بالاترین غلظت بنزن هستند و نوشیدنی‌های بدون قند یا رژیم غذایی بدون قند بیشتر به شکل‌گیری بنزن متمایل هستند. این میزان در نوشیدنی‌هایی مانند کولا بسیار بیشتر است؛ بنابراین برای کاهش مصرف بنزوات سدیم توصیه می‌شود برچسب روی محصولات کارخانه‌ای را به دقت مطالعه کنیم.
همچنین ضروری است از مصرف هر نوع خوراکی که حاوی بنزوئیک اسید، بنزن، و بنزوات است بپرهیزیم به خصوص اگر این خوراکی با منبع ویتامین سی مانند اسیدسیتریک یا آسکوربیک اسید همراه شود.