قاچاق بنزین از ایران چقدر سود دارد؟

ایران این روزها، بعد از ونزوئلا، ارزان‌ترین سوخت جهان را می‌فروشد. قیمت هر لیتر بنزین یا گازوئیل، کمتر از ۱۰ سنت است. البته اگر دلار بازار آزاد (امروز حدود ۱۴ هزار تومان) را در نظر بگیریم.
 
نقشه زیر نشان می‌دهد که قاچاق ۲۰ لیتر بنزین به کشورهای همسایه ایران چقدر سود دارد. البته در این محاسبه از هزینه‌های انتقال، دلالی یا خرید سوخت در ایران با قیمت بالاتر (برای خرید خارج از نوبت یا با واسطه) صرف نظر شده است. حتی اگر قیمت بنزین در ایران را با دلار رسمی ۴۲۰۰ تومانی هم محاسبه کنیم، قیمت هر لیتر بنزین و گازوئیل کمی بیش از ۲۰ سنت می‌شود که همچنان جزو ارزان‌ترین کشورهای جهان است (قیمت بنزین آزاد در ایران، لیتری یک هزار تومان و گازوئیل آزاد لیتری ۶۰۰ تومان است.)
 
این شرایط باعث می‌شود، قاچاق سوخت، یا خرید بنزین در ایران و فروش آن در کشورهای همسایه کاسبی پر سودی باشد.
 
نمودار زیر قیمت بنزین ایران را با دلار آزاد حدود ۱۴ هزار تومانی و دلار رسمی ۴۲۰۰ تومانی، با چند کشور همسایه و جهان مقایسه می‌کند. همان طور که مشخص است حتی اگر دلار رسمی را در نظر بگیریم، همچنان قاچاق سوخت از ایران پرسود است.

باتوجه به ارزانتر بودن گازوئیل در ایران، و گران‌تر بودن آن در بیشتر کشورهای جهان، سود قاچاق گازوئیل از ایران بیشتر از بنزین است.
 
یکی از مقصدهای معمول قاچاقچیان سوخت از ایران پاکستان است. در هفته‌های اخیر، مقام‌های استان سیستان و بلوچستان از افزایش شدید مصرف سوخت و شلوغی غیر معمول پمپ‌های بنزین خبر داده‌اند.
 
همچنین دیروز مقام‌های امنیتی در اطراف زاهدان چند مخزن زیرزمینی سوخت برای قاچاق کشف کردند که در مجموع حدود ۳۳ هزار لیتر ظرفیت داشتند. خبرهای مشابهی از افزایش قاچاق سوخت در مرزهای غربی، به ترکیه و عراق منتشر شده و در مرزهای جنوبی، لنج‌هایی با محموله‌های بزرگ سوخت کشف شده‌ است.
چهار دهه کاسبی پرسود قاچاق سوخت از ایران، خبر تازه‌ای نیست. دست کم از اوایل انقلاب سال ۱۳۵۷ گزارش‌هایی از رواج قاچاق سوخت منتشر شده است. قیمت سوخت در ایران، به دلیل یارانه بالای دولت، از بیشتر کشورهای منطقه ارزان‌تر است و همین مسئله فرصت قاچاق را ایجاد می‌کند. در دوره‌هایی که قیمت دلار - به دلیل بحران یا تغییر سیاست دولت - گران می‌شود، بازار قاچاق سوخت هم رونق بیشتری می‌گیرد.
 
دولت‌ها ایران در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای حذف یارانه سوخت و رساندن آن به قیمت‌های واقعی کرده‌اند تا هم هزینه دولت کم شود و هم قاچاق سوخت کم سود شود. سهمیه‌بندی سوخت و حذف تدریجی یارانه‌ها یکی از جدی‌ترین تلاش‌ها در تاریخ جمهوری اسلامی بود.
 
اما سقوط ارزش پول ملی ایران، و نگرانی دولت از تبعات اجتماعی و اقتصادی افزایش مداوم قیمت سوخت باعث شده ایران امروز بعد از کشور بحران‌زده ونزوئلا، ارزان‌ترین سوخت جهان را داشته باشد (در صورت در نظر گرفتن دلار آزاد ۱۴ هزار تومانی). حتی در نظر گرفتن دلار رسمی ۴۲۰۰ تومانی نشان می‌دهد که تلاش‌ها و هزینه‌های یک دهه اخیر برای حذف یارانه سوخت و "واقعی کردن" قیمت آن عملا از بین رفته است.