ظروف مسی از واقعیت تا تبلیغات

امروزه در اغلب رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی و همچنین بنا بر توصیه اطرافیان و گاهی طب سنتی استفاده از ظروف مسی برای طبخ غذا تبلیغ و سفارش می‌شود.

به گزارش جام جم، ظروفی که معلوم نیست واقعا مزیتی برای بدن دارند و سالم هستند یا خیر. برای رسیدن به اتفاق نظر علمی در خصوص فواید و مضرات این ظروف با علی شفیعی کارشناس ارشد بیوشیمی و محمد باقر ملجایی دانشجوی دکترای تغذیه گفت‌وگویی انجام دادیم و پرسش و پاسخ‌های زیادی مطرح شد تا به نتایج علمی و قانع‌کننده‌ای به شرح ذیل رسیدیم.

به طور کلی تمام ظروف فلزی با جنس‌های مختلف در اثر استفاده مکرر، شست‌وشو و در مجاورت با حرارت‌های بسیار بالا مقداری از فلز خود را در مواد غذایی رها کرده و می‌توانند تهدید‌کننده سلامت شوند.

مدتی است تولیدکنندگان به واسطه تبلیغ بهتر ظروف مسی، خانواده‌ها را به خرید این ظروف به عنوان بهترین تامین‌کننده املاح و مس بدن ترغیب می‌کنند. همچنین در برخی منابع ناموثق طب سنتی که در شبکه‌های مجازی هم در حال انتشار است طبخ غذا با کفگیرهای آهنی معروف به حسوم به عنوان درمان‌کننده کم‌خونی توصیه شده است.

ملجایی می‌گوید ادعایی که پیرامون این ظروف می‌شود این است که مس و آهن موجود در این ظروف برای بدن مفید است و اثر درمانی دارد؛ در حالی که آهن، مس و روی موجود در این ظروف به شکل اکسید شده بوده و به هیچ عنوان نمی‌تواند مورد استفاده بدن قرار گیرد و حتی می‌تواند در کبد و سیستم عصبی تجمع کرده و زیان‌آور باشد. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که به طور مستمر و طولانی‌مدت در این ظروف غذا طبخ می‌کنند در خطر مسمومیت با این املاح قرار دارند که می‌تواند موجب بروز تهوع و سردرد و عوارضی چون آلزایمر شود. خانم‌های باردار و کودکان و سالمندان به میزان زیادی در معرض خطر مسمومیت با این ظروف قرار دارند.

تنها مزیت ظروف مسی این است که با توزیع و انتشار مطلوب حرارت به قسمت‌های مختلف ظرف باعث پخت خوب و با کیفیت غذا می‌شود. اما در مقابل آثار زیانباری برای سلامت دارد. مس، روی و آهن از جمله عناصر دو ظرفیتی هستندکه قابلیت اکسید شدن بالایی دارند و در ترکیب با غذاهای اسیدی و
نمک‌دار به سرعت وارد واکنش‌های خطرناک می‌شوند. سطح این ظروف لزوما باید با لایه‌ای از قلع یا فولاد ضدزنگ (استیل) یا نیکل پوشانده شود. ظروف مسی اگر پوشش مناسب نداشته باشد و جدارشان آسیب‌دیده باشد با آزاد کردن محتوای فلزی باعث آسیب به سیستم عصبی و کبد می‌شوند. نکته مورد توجه این‌که در صورت مسمومیت با قلع در مقایسه با مس خطرات بیشتری سلامت را تهدید می‌کند. بنابراین استفاده از ظروف مسی را به حداقل برسانید.

برخی ظروف مسی موجود در بازار حین پخت یا در تماس با رطوبت دچار تغییر رنگ و لکه‌های سیاه رنگ می‌شوند که گاهی به واسطه شست‌وشو با سیم ظرفشویی تا حدودی ناپدید و مجدد ظاهر می‌شوند. شفیعی می‌گوید مس به دلیل ظرفیت بالای اکسیداسیون و قابلیت ترکیب بالا با مواد غذایی به شدت سلامت غذا را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در صورتی که پوشش مناسب و استاندارد روی آن انجام نگرفته باشد این آسیب‌زایی دو چندان شده و چنین واکنش‌هایی بروز می‌کند. در صورت مشاهده چنین نشانه‌هایی ظرف را به مرکز عرضه‌کننده عودت دهید.

گفته می‌شود در هنگام استفاده از ظروف مسی باید از قاشق پلاستیکی و چوبی استفاده شود. با توجه به این‌که در این ظروف غذا می‌چسبد و باید از اسکاچ و سیم ظرفشویی استفاده شود دیگر چه لزومی به مصرف قاشق غیرفلزی است. شفیعی معتقد است ظروف مسی استاندارد که با پوشش مناسب تهیه شده باشند قاعدتا چسبندگی کمی دارند. متاسفانه اغلب ظروف موجود در بازار به طریقه سنتی تهیه شده و پوشش استانداردی ندارند و بهتر است به دلیل ظرفیت اکسیداسیون بالای مس از خط و خش‌دار شدن آن اجتناب و برای افزایش ضریب نچسبیدن غذا از ظروف دیگر استفاده یا اقدام به خرید ظروف مسی از نوع استاندارد کرد. توصیه می‌شود برای ترکیب کردن یا برداشتن غذا از این ظروف از قاشق‌های غیرفلزی استفاده شود و هرگز برای شست‌وشوی آن سیم ظرفشویی به کار نبرید.

دستبندهای مسی خواص درمانی دارند؟
مدت زمان زیادی است که از دستبند و النگو و انگشتر مسی به جهت تامین مس بدن برای درمان دردهای التهابی و مفاصل استفاده می‌شود. مدعیان معتقدند داروهای داروخانه‌ای نمی‌توانند کمبود مس بدن را جبران کنند. شفیعی بیان می‌کند مس از طریق پوست به طور موقت دردهای آرتریتی و مفصلی و استخوانی را بهبود می‌بخشد، اما چون دردهای ناشی از این بیماری‌ها مزمن و طولانی‌مدت هستند این وسایل و ابزارها اثرات درمانی طولانی‌مدت و موثر ندارند. میزان نیاز بدن ما به مس اندک است و وقتی همین میزان به راحتی از مواد غذایی تامین می‌شود نیازی به استفاده از این دستبندها و ظروف نیست.