در مسابقه تبدیل شدن به اقتصادی کاملا بدون پول نقد، سوئد دارد اول میشود. اما نگرانیها درباره تبعات این روند برای سالمندان و گروههای آسیبپذیر هم بیشتر و بیشتر میشود.
هیچ کدام از بانکهای اطراف میدان تر و تمیز اودنپلان در استکهلم دیگر با پول نقد سر و کار ندارند.
اینجا شما فقط میتوانید با کارت بانکی یا با تلفن هوشمندتان پول قهوه و شیرینی دارچینی را بدهید، و محال است که موقع استفاده از اتوبوسهای آبی درخشان استکهلم از سکه یا اسکناس استفاده کنید.
البته برای خود سوئدیها اصلا عجیب نیست که این محله مرکز شهر این طور در سالهای اخیر از پول نقد زدوده شده است.
بیشتر بانکهای سوئد مدتها است که در شعبهها نه به مشتریان پول نقد میدهند و نه از آنها پول نقد قبول میکنند.
از میان مردم سوئد تنها یک چهارمشان میگویند که هفتهای حداقل یک بار از پول نقد استفاده میکنند و بنا به آمار بانک مرکزی، با شکوفایی پرداخت کارتی و آنلاین، پرداخت نقدی در مغازهها از ۴۰ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۱۵ درصد سال جاری کاهش یافته است.
از ۱۱۸ شعبه اسایبی فقط هفت شعبه پول نقد قبول میکنند اما در حالی که شتاب سوئد در استفاده از پرداخت دیجیتال خیلیها را در جهان سر شوق آورده و به عنوان مثالی از نوآوری این ملت مطرح میشود، در خود سوئد نگرانیهای فزایندهای درباره سرعت تغییر وجود دارد.
بعضی نگران دشواریهای ناشی از این تغییر برای گروههای آسیبپذیر، به خصوص سالمندان هستند.
اولا نیلسون، سخنگوی سازمان ملی بازنشستگان، میگوید: "تا وقتی که حق استفاده از پول نقد وجود دارد، از نظر ما باید این گزینه برای مردم وجود داشته باشد که بتوانند از آن استفاده کنند یا پولشان را در بانک بگذارند."
"ما با جامعه بدون پول نقد مخالف نیستیم، اما میخواهیم که در رفتن به آن سمت زیادی تند نرویم."
مایلیس یونسون، ۷۳ ساله، بیش از ۲۰ سال ساکن اودنپلان بوده است. او برای پیادهروی در آفتاب بهاری بیرون آمده و میگوید هنوز دوست دارد "تا جای ممکن" از پول نقد استفاده کند، اما میترسد که چنین کاری دیگر ممکن نباشد.
او، که معلم بازنشسته است، میگوید: "گاهی در جاهایی که نمیشناسم برای استفاده از کارت بانکی احساس امنیت نمیکنم."
از آنجایی که مایلیس در خانه کامپیوتر ندارد و استفاده از اینترنت هم برایش سخت است، روند حذف پول نقد برای او گران تمام میشود. خیلی از بانکهای سوئد مدتها است چک قبول نمیکنند و برای نقل و انتقالات مالی داخل شعبه هم تعرفههایی وضع کردهاند.
چندی پیش او ناچار شد ۷۵ کرون (نزدیک ۱۰ دلار) به بانک بپردازد تا بتواند به حساب دوستی که از اینترنت برایش بلیت قطار خریده بود، پول واریز کند.
او میگوید: "خیلی پول بود! بانکها همین جوری هم خیلی پولدارند! البته میگویند شما میتوانید به طور اینترنتی پرداختهایتان را انجام دهید که مجانی باشد، اما مشکل همین است، کسانی هستند که این کار را بلد نیستند."
اطلاعات دفتر آمار اتحادیه اروپا حاکی از آن است که مایلیس عضوی از یک اقلیت کوچک است. از میان جمعیت ۱۶ تا ۷۴ ساله سوئدی، ۸۵ درصد آنها در سال ۲۰۱۷ کارهای بانکیشان را اینترنتی انجام دادهاند. برای مقایسه، میانگین برای اتحادیه اروپا ۵۱ درصد و ۶۸ درصد برای بریتانیا است.
خیلی از مغازههای سوئد پول نقد قبول نمیکنند سازمان ملی بازنشستگان سوئد میگوید سوئدیهایی که نمیتوانند با روند حذف پول نقد کنار بیایند بیشتر از جاهای دیگر احساس خواهند کرد که به حاشیه رانده شدهاند.
آقای نیلسون میگوید: "نباید به خاطر اینکه کسی استفاده از وسایل دیجیتال را بلد نیست، هزینه زندگیاش بالا برود."
"ما به آموزشهای دیجیتال بیشتری برای سالمندان نیاز داریم. خود بانکها میتوانند این کار را بکنند، یا اینکه دولت به ما کمک کند تا اعضای خودمان و سالمندان دیگر را در این زمینه حمایت کنیم."
اسایبی، یکی از بزرگترین بانکهای سوئد، برنامهای با عنوان "حمایت آموزشی" را آغاز کرده است. هرچند این طرح در حالی آغاز شده که این بانک بیشتر و بیشتر از الگوی رایج بانکداری با شعبهها و باجهها فاصله میگیرد.
از ۱۱۸ شعبه اسایبی فقط هفت شعبه پول نقد قبول میکنند و این بانک به تازگی اعلام کرده که وسایل دیجیتالی را در شعبهها فراهم میکند که مشتریان خود امور مربوط به کارهای بانکیشان را انجام دهند و اگر در انجام کاری گیر کردند، از کارکنان بانک کمک بگیرند.
ویکتور سوبرگ میگوید نیازی به حفظ زیرساختهای مربوط به پول نقد نیست ویکتور سوبرگ، از کارکنان بانک اسایبی میگوید این بانک به دنبال ارائه ترکیبی از پول دیجیتال و فیزیکی است. او میگوید برگرداندن خدمات بر مبنای پول نقد خلاف تقاضای عموم مشتریان است.
او میگوید: "نیازی به حفظ زیرساختهایی نیست که هیچ کس از آنها استفاده نمیکند."
بانک مرکزی سوئد در این باره محتاطانهتر موضع میگیرد و در گزارش سالانه اخیر آن آمده است که روند حذف پول نقد باید به ترتیبی انجام شود که "برای هیچ گروه اجتماعی مشکلی درست نکند و هیچ کس را از مبادلات مالی حذف نکند."
استفان اینگوس، رئیس بانک مرکزی سوئد میگوید حذف کلی سکه و اسکناس از مبادلات پولی برای کل کشور، در شرایطی که "بحرانی جدی یا جنگ" پیش بیاید، خطرناک خواهد بود.
پارلمان سوئد تحقیقی گسترده را درباره تبعات احتمالی اقتصاد بدون پول نقد آغاز کرده است.
دکتر بوگوش میگوید سالمندان خود را با روند موجود وفق میدهند کلر اینگرام بوگوش، پژوهشگر مدرسه اقتصاد استکهلم که درباره استفاده از پول دیجیتال در سوئد تحقیق میکند، میگوید: "این تصور هست که حذف پول نقد قطعی است، بنابراین مساله عمدتا این است که تبعات آن را چه طور کنترل کنیم."
"من فکر میکنم سالمندان خودشان را با حذف پول نقد تطبیق خواهند داد... هم بانک مرکزی و هم دولت کاملا آماده حمایت از گروههای آسیبپذیر هستند."
البته او اضافه میکند که اعتماد بالای سوئدیها به دولت و بانک مرکزی، و همچنین به فناوریهای جدید، نقش مهمی در گسترش اقتصاد بدون پول نقد داشته، اما نگرانیهای موجود درباره کلاهبرداری اینترنتی و محافظت از اطلاعات و دادههای کاربران، روی این بحث اثر میگذارند.
خانم بوگوش میگوید: "سوئدیها خیلی به این روند اعتماد داشتهاند، اما ممکن است که ماجرا عوض شود، مثلا رسوایی کمبریج آنالیتیکا خیلیها را درباره استفادهای که از دادههایشان میشود حساس کرده است."
کافه محلی اوریون پول نقد قبول نمیکند با وجود سقوط عمومی میزان استفاده از سکه و اسکناس، نظرسنجی تازهای نشان داده است که از هر ۱۰ سوئدی، هفت نفر میخواهند که در آینده همچنان گزینه پرداخت با پول نقد را داشته باشند.
این نتیجه را میشود در کافه اوریون هم دید، کافهای محلی که مثل خیلی از مغازهها و رستورانها دیگر پول نقد قبول نمیکند.
آگاتا اولکسیک، یک دانشجوی ۲۳ ساله، میگوید: "به نظرم خوب نیست که پول نقد کلا حذف شود، چون فکر میکنم باید این گزینه هم باشد که بشود از آن استفاده کرد، مثلا برای وقتی که اینترنت قطع بشود."
اما یوهان یانسون، دوست ۲۴ ساله او، شدیدا مخالف است و میگوید: "میشود با کارت بانکی و به طور آنلاین پول پرداخت و من واقعا نمیفهمم پول نقد دیگر چه فایدهای دارد. البته شاید کارتتان را بدزدند، اما بیمه هزینه آن را هم میدهد."
"به نظرم پول نقد چیزی تاریخ مصرف گذشته و نالازم است."