بهمن شهری - پژوهشگر زبان، فرهنگ و آموزش در دانشگاه اُهایو زبانآموزی برای همه یکسان نیست. زبانآموزان با یکدیگر متفاوتند. هر فرد با توجه به محیطی که در آن رشد کرده سبک یادگیری خودش را دارد. همه ما ویژگیهای شخصی متفاوتی داریم که بر یادگیریمان تاثیرگذارند. در نتیجه همه ما زبان را به یک شکل یاد نمیگیریم. در برخی مهارتهای زبانی ممکن است سرعت بالاتری داشته باشیم و در برخی کندتر. بعلاوه علایق متفاوت باعث میشود به برخی موضوعات تمایل بیشتری پیدا کنیم.
پژوهشگران ویژگیهای مختلفی را برای یادگیری موفق زبان ذکر کردهاند. با به کارگیری توصیههای علمی میتوانیم عملکردمان را در یادگیری زبان بهبود بخشیم و سرعتش را نیز بالا ببریم.
خبر خوب این است که این ویژگیها بسادگی با تمرین به دست میآیند. در این جا سه ویژگی مشهور را که از آنها با عنوان رمز موفقیت در آموزش زبان یاد میشود با هم مرور میکنیم.
بردباری در برابر ابهام
به لحاظ تکاملی انسان با آنچه ناشناخته است با احتیاط برخورد میکند. درجه راحتی یا ناراحتی ما هر گاه که از محوطه شیرین آسایش بیرون میرویم با بردباری در برابر ابهام ربط مستقیم دارد. هر کداممان ممکن است از ناشناختهها هراس به دل راه دهیم. یادگیری زبان جدید هراس از فرهنگ ناشناخته و رسومات جدید را به حداقل میرساند.
زبانآموز موفق در برابر ابهام، شرایط ناشناخته، پرسش بیپاسخ و عدم قطعیت از خود صبر و حوصله نشان میدهد. همیشه تلاش میکند تا به اصل مطلبی که میخواند یا گوش میدهد پی برد و کمکم از طرق مختلف ابهامهایش را برطرف کند. مدام حدس میزند و تلاش میکند برای حدسهایش شاهد پیدا کند.
واژگان نا آشنا در یک متن یا سر کلاس، پرسشی سخت که منظورش را نمیفهمیم، ویدئویی که درک لهجه سخنورانش برایمان مشکل است فقط چند نمونه از ابهاماتی هستند که در فرایند زبانآموزی ممکن است با آنها مواجه شویم. هر چقدر صبر و تحملمان را در برابر ناشناختهها افزایش دهیم و در عین حال تلاش و اشتیاق بیشتری برای برطرف کردن ابهام داشته باشیم، از هر کدام از این موقعیتها چیزی یاد میگیریم.
نتایج یک پژوهش در دانشگاه استرالیای غربی در سال ۲۰۱۳ نشان میدهد که بردباری در برابر ابهام کمک میکند در تعاملات اجتماعی و تجربه یادگیری زبانهای بعدی کمتر نگران باشیم. هر چقدر تجربه زبانآموزی بیشتری داشته باشیم با ناشناختهها راحتتر کنار میآییم.
فایده بردباری در برابر ابهام به زبانآموزی خلاصه نمیشود. روبرتو اسپریتو اولموس، استاد حسابداری در دانشگاه کالیما در مکزیک، به همراه میگل ساسترکاستیلو، استاد بازرگانی و گردشگری در دانشگاه کمپلوتنسه مادرید، در تحقیقی مشترک در سال ۲۰۱۵ نشان دادند که افرادی که در برابر ابهام بردبارترند کارآفرینان بهتری هستند، خوشبینتر و خلاقانهتر با قضایا برخورد میکنند و از ریسک ابایی ندارند.
شوق ارتباط
زبانآموز موفق مشتاق برقراری ارتباط است حتی اگر بداند واژگان و ساختارهای کافی را در اختیار ندارد. ارتباط برقرار کردن همیشه آموزنده است. ارتباط بیشتر چه در سر کلاس چه در اجتماع کمکم باعث از بین رفتن هراس استفاده از یک زبان جدید میشود.
بعلاوه هر چقدر شوق بیشتری برای ارتباط با دیگران داشته باشیم، شانس یادگیری مطالب جدید افزایش پیدا میکند.
یکی از استراتژیهای معلم زبان موفق ایجاد شور و شوق بیشتر برای مشارکت زبانآموزان در فعالیتها و بحثهای آموزشی است.
جستجوی الگوها
زبانآموز موفق به زبان همچون یک پازل مینگرد و در پی کشف ارتباطات و الگوهاست تا تصویر کاملتری از آن به دست آورد. یکی از تفاوتهایی که ممکن است بر سرعت یادگیری تاثیر بگذارد این است که زبان آموزان چقدر به الگوها و ارتباطات میان اجزای متفاوت زبان در بافتهای کاربردی متفاوت توجه میکنند و با تمرکز آنان را تمرین میکنند. یادگیری واژگان منفرد و قواعد دستوری پیچیده کمک چندانی به یادگیری زبان نمیکند.
قواعد و الگوها در هر سطحی به زبان شکل میدهند. نتایج یک پژوهش که سال ۲۰۱۶ در دانشگاه نورثوسترن انجام شد حاکی از آن است که یادگیری الگوهای زبانی از طریق ساز وکارهای آشکار و پنهانی در مغز انجام میشود. ما بسیاری از قواعد زبان را در حین آموزش ناخودآگاه فرا میگیریم. اما الگوهای فراوانی هم وجود دارند که باید با خودآگاهی آنان را بیاموزیم و تمرین کنیم.
جستجوی آگاهانه الگوهای زبانی خود باعث دقت و تمرکز بیشتر در زبانآموزی میشود و به بهرهوری بیشتر فرایند یادگیری زبان میانجامد.
زبانآموزی مثل یادگیری هر مهارت دیگری نیازمند ممارست و تکرار دائمی است. برای یادگیری چنین مهارتی راه میانبر وجود ندارد. بهترین روش برای سنجش موفقیت در یادگیری مهارتهای زبانی این است که خودمان را با خودمان مقایسه کنیم. زبانآموز موفق کسی است که آهسته و پیوسته رود.