خرمای ایران در یک پیروزی نمادین «بازار عراق را فتح کرده است»

 خرمای ایرانی به شکل قاچاق وارد عراق می‌شود. یافتن نشانه‌های پیروزی ایران در جنگ نیابتی با عربستان سعودی در عراق چندان دشوار نیست.
 
برخی از شبه‌نظامیان شیعه و سیاستمداران عراقی در عمل متحد ایران هستند و بسیاری از کالاهای مصرفی از تاکسی‌های زردرنگ شهر بغداد گرفته تا یخچال و دستگاه‌های تهویه هوا در بازارهای عراق ساخت ایران هستند. و بعد نوبت به خرما می‌رسد.
 
زمانی عراق بزرگترین تولیدکننده خرمای جهان بود. ولی تحت تاثیر سال‌ها بی‌توجهی و جنگ ایران و عراق میزان تولید این محصول تا حدی کاهش یافته که اکنون برای حفاظت از تولید داخلی خرما، واردات آن ممنوع شده است.
 
با وجود این خرمای ایرانی به شکل قاچاق وارد عراق می‌شود. عربستان سعودی نیز تولیدکننده بزرگ خرماست ولی به نظر می‌رسد خرمای ایران بازار عراق را فتح کرده است.
 
این ضربه بزرگی به غرور ملی و از نگاه برخی از عراقی‌ها نشانه آشکار افزایش نفوذ ایران در کشور آنهاست.
 
مهدی حقیقت، صاحب شرکت ایرانی «خرمای طلایی حقیقت» می‌گوید محصولات این شرکت بهترین خرمای موجود در بازار عراق است. سه سال پیش ۲۰ درصد از خرمای این شرکت به عراق صادر می‌شد ولی اکنون این رقم به ۹۰ درصد رسیده است.
 
یک تاجر عراقی در بازار حومه بغداد می‌گوید: «ایران سیاست و اقتصاد عراق را در کنترل خود دارد و دولت عراق در این مورد هیچ کاری نمی‌کند».
 
عراق یکی از میدان‌های جنگ نیابتی بین ایران و عربستان برای کسب برتری در خاورمیانه است. این دو قدرت منطقه‌ای در سوریه، لبنان و یمن نیز با یکدیگر رقابت می‌کنند.
رقابت و تشدید خصومت بین ایران و عربستان باعث شده که بسیاری از کشورهای غربی از جمله آمریکا در مورد وقوع درگیری بین دو کشور و احتمال دخالت متحدان بین‌المللی آنها در چنین بحرانی نگران شوند.
 
با وجودی که ایران و عراق در دهه هشتاد میلادی درگیر یک جنگ طولانی بودند ولی در سال‌های اخیر نفوذ ایران در عراق بیشتر از عربستان شده است.
 
بغداد و ریاض از سال ۲۰۱۵ - حدود ۲۵ سال پس از تصرف کویت توسط صدام حسین که به قطع روابط دو کشور انجامید- عادی‌سازی مناسبات خود را آغاز کردند.
 
در مقابل، ایران از سال ۲۰۰۳ و تصرف عراق توسط نیروهای آمریکایی مناسبات خود را با بغداد بهبود بخشیده و اکنون دو کشور متحدان نزدیک هم محسوب می‌شوند.
 
ایران با کمک به حکومت عراق در نبرد علیه گروه «خلافت اسلامی» و همچنین مقابله با تلاش کردها برای کسب استقلال، مناسبات خود را با بغداد مستحکم‌تر کرده است.
 
بهبود مناسبات دو کشور این امکان را فراهم کرده که ایران در بسیاری از عرصه‌ها از جمله اقتصاد و تجارت جای پای خود را در عراق محکم کند.
 
یک دیپلمات غربی که سال‌ها سیاست‌های ایران را از نزدیک دنبال کرده است، می‌گوید: «روش زیرکانه‌ای است. ایران به عراق کمک می‌کند و بعد در قبال این کمک‌ها از عراق می‌خواهد به فعالیت اقتصادی شرکت‌ها و تجار ایرانی در آن کشور کمک کند».
 
به گفته یک مقام عراقی، ایران اکنون بزرگترین شریک تجاری عراق است و حجم صادرات ایران به عراق حدود ۱۲میلیارد دلار است. در حالی که روابط تجاری عراق و عربستان سعودی سالانه حدود شش میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
 
ایران به عراق مواد غذایی، مصالح ساختمانی، کالاهای پلاستیکی و سایر کالاهای مصرفی صادر می‌کند. مواد غذایی ایرانی و سایر محصولات ارزان‌قیمت آن از جمله تاکسی‌های زردرنگ بغداد بازار عراق را قبضه کرده‌اند.
 
به گفته معاون وزیر کشاورزی عراق، در مورد خرما کیفیت این محصول و بخصوص تبلیغات و بازاریابی و بسته‌بندی آن بسیار مهم است. او می‌گوید: «ما در عراق هنوز نتوانسته‌ایم به این کیفیت برسیم».
 
مقامات عراقی می‌گویند چون خرمای خارجی به شکل غیرقانونی وارد این کشور می‌شود نمی‌توان حجم دقیق واردات را تعیین کرد. ولی کاملا مشخص است که عراق دیگر تولیدکننده اصلی خرما نیست.
 
عراق در دوران اوج خود سه چهارم کل خرمای جهان را تولید می‌کرد. ولی در حال حاضر فقط پنج درصد خرمای جهان محصول این کشور است و از نظر حجم تولید در جهان، در مقام هفتم قرار دارد.
 
عباس القریشی، مشاور اتحادیه کشاورزان عراق، می‌گوید: «خرمای ایرانی بخش اعظم بازار عراق را در دست دارد و حجم آن به نسبت واردات خرما از عربستان سعودی، کویت و امارات متحده عربی بسیار بیشتر است چون ایران در ناحیه کردستان و نواحی جنوبی عراق گذرگاه‌های مرزی متعددی دارد».
 
در بازارهای بزرگ میوه در اطراف بغداد می‌توان معاملات خرمای ایران را دید. برخی از تجار عراقی به طور کلی خرید و فروش خرمای داخلی را رها کرده‌اند چون سود حاصل از فروش خرمای ایرانی بسیار بیشتر است.
 
محمد حمید یک تاجر عراقی در این بازار می‌گوید: «ما نمی‌خواهیم که دولت ورود قاچاق خرمای ایرانی را متوقف کند چون فروش خوبی داریم. سه سال پیش قیمت یک کیلو خرمای عراقی حدود سه هزار دینار بود ولی اکنون به خاطر رقابت با خرمای ایران به هزار دینار کاهش یافته است».
 
بسیاری از کشاورزان عراقی تحت تاثیر این وضعیت به زحمت می‌توانند معیشت خود را تامین کنند. علاوه بر کمبود آب و مواد ضد آفت به خاطر قطع مداوم برق مجبورند هزینه موتورهای برق شخصی را هم تامین کنند. اما تولیدکنندگان ایرانی این مشکلات را ندارند.
 
عدنان جابر یک کشاورز ۵۸ ساله عراقی می‌گوید: «به خاطر واردات خرمای ایران ما حدود ۷۰ درصد ضرر می‌کنیم».