انتخاب معنی دار کروبی: عذرخواهی از 'مردم' به جای 'نظام'

مهدی کروبی در نامه اخیر، البته از گذشته خود پوزش خواسته و طلب بخشش کرده؛ اما بر خلاف آنچه مدنظر رهبر جمهوری اسلامی بوده، نه از "نظام"، که از مردم ایران عذرخواهی کرده است
 
نامه مهدی کروبی به آیت الله خامنه ای، بی تردید صریح ترین متنی است که وی تاکنون، در انتقاد از آیت الله خامنه ای نوشته. انتشار این نامه در زمانی که تصور می شد حکومت به دنبال راهی برای کاهش تدریجی حصر است، شرایط پیچیده ای را در مقابل مسئولان جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده.
 
نامه آقای کروبی در شرایطی منتشر شده که از مدتی پیش، برخی از سیاستمداران، ابراز امیدواری کرده بودند که با میانجی‌گری‌های صورت گرفته در سطوح بالای حکومت، به‌تدریج سخت‌گیری های امنیتی بر مهدی کروبی، میرحسین موسوی و زهرا رهنورد کمتر شود.
 
در پی زندان خانگی رهبران "جنبش سبز" در سال ۱۳۸۹، موضعِ به‌ظاهر تغییرناپذیر حکومت این بود که رفع حصر، تنها در صورت "عذرخواهی از نظام" و "جبران" مواضع قبلی محصوران امکانپذیر است. این موضع در سال‌های گذشته، از طرف مسئولان ارشد قضایی، فرماندهان سپاه و حتی شخص رهبر جمهوری اسلامی مورد تاکید قرار گرفت.
 
با وجود این، ظاهرا به تدریج برای ناظران فضای سیاسی ایران و از جمله مسئولان حکومتی تردیدی باقی نماند که محصوران، فارغ از میزان ادامه زندان خانگی و شرایط آن، از انتقادهای خود عقب نشینی نخواهند کرد.
 
آگاهی حکومت از این موضع محصوران، نگرانی از تبعات درگذشت احتمالی آنها در حصر و میانجیگری‌های جاری در سطح شورای عالی امنیت ملی و مجلس، گویی به‌تدریج به صرف‌نظر کردن محافظه کاران حاکم از شرایط قبلی خود انجامید. در شرایط جدید، ظاهرا آنچه در دستور کار حکومت قرار گرفت، کاهش تدریجی محدودیت های تحمیل شده بر محصورین بود.
 
آن طور که از برخی اظهارنظرهای جسته و گریخته مقام های سیاسی قابل برداشت بود، توقعی که درمقابل از محصوران وجود داشت نیز این بود که اگر از مواضع قبلی خود عقب نمی نشینند، حداقل بپذیرند که در صورت رفع حصر، بر مواضع قبلی تاکید نکنند.
 
ادامه این سناریو، به مسئولان حکومتی امکان می داد بدون آنکه با رفع یک‌شبه حصر، تصور عقب نشینی "نظام" از شرایط خود برای پایان حصر ایجاد شود، به‌تدریج از بحران خودساخته ای که از سال ۱۳۸۹ درگیر آن شده بودند خارج شوند.
 
چنان سناریویی، به کاهش شدید حساسیت افکار عمومی در موضوع حصر نیز کمک می کرد: طبیعتا مخاطبان رسانه ها، بعد از مثلا یک سال شنیدن و خواندن اخبار پی در پی در مورد دیدار این عضو فامیل و آن شخصیت سیاسی با محصوران، به تدریج نسبت به این گونه اخبار بی تفاوت می شدند. نتیجه آنکه حتی اگر زمانی در آینده، اخباری در مورد پایان "آخرین" محدودیت های وضع شده بر "رهبران جنبش سبز" منتشر می شد، ممکن بود تفاوت آن با خبرهای متعدد قبلی در مورد کاهش تدریجی حصر، برای بسیاری از مخاطبان اساسا قابل تشخیص نباشد.
 
مهدی کروبی، با توجه به ۸۰ سال سن و تاثیر منفی شرایط زندان خانگی، احتمالا در شرایط جسمانی مناسبی قرار ندارد و در صورت ادامه حصر، وضعیت سخت‌تری را پیش رو خواهد داشت. اما انتشار نامه او به آیت الله خامنه‌ای، این برداشت را ایجاد می کند که وی به هر علت -گذشته از قضاوت در مورد اقدام اخیرش- تصمیم گرفته در جهتی مغایر با سناریوی رفع تدریجی حصر در ازای سکوت نسبی محصوران حرکت کند.
 
وی در نامه اخیر، البته از گذشته خود پوزش خواسته و طلب بخشش کرده. اما بر خلاف آنچه مدنظر رهبر جمهوری اسلامی بوده، نه از "نظام"، که از مردم ایران عذرخواهی کرده است.
 
آقای کروبی این کار را، یادآوری بخشی از کتاب خاطرات سیاسی خود (کتاب "نامه ها") انجام داده که سال پیش منتشر شد و او در مقدمه آن، به صراحت گذشته خود را نقد کرده بود.
 
مهدی کروبی در نامه خود، مجددا تاکید کرده است: "همه‌ گروه‌ها و جریان‌های سیاسی از بدو انقلاب تاکنون در به‌وجود آمدن چنین وضعیتی سهیم و مسئولند و به طبع نقش و سهم‌شان باید مسئولیت خود را در به وجود آمدن چنین وضعی پذیرا باشند... طبیعی و قطعی است که تقصیر و قصور فراوان داشته‌ام و دارم که از محضر عموم مردم معذرت و از خداوند منان طلب عفو و بخشش می کنم."