حسین خمینی؛ آقازاده مغضوب

شهرام رفیع زاده - ایران وایر
«حسین خمینی»، فرزند «مصطفی خمینی» و نوه ارشد پسری روح الله خمینی، بنیان‏گذار جمهوری اسلامی است. حسین برخلاف پسر عموهایش «حسن»، «علی» و «یاسر»، به جز چندسال اول پس از انقلاب، در دوره رهبری پدربزرگش هم در شمار آقازاده‎های مغضوب قرار گرفته بود.
 
«سیدحسین» و خواهرش «سیده مریم»، دو فرزند مصطفی و حاصل ازدواج پسر ارشد آیت الله خمینی با «معصومه حائری»، دختر شیخ «مرتضی حائری یزدی» و نوه شیخ «عبدالکریم حائری یزدی»، موسس حوزه علمیه قم هستند.
 
با این که در روایت رسمی جمهوری اسلامی، مرگ مشکوک مصطفی خمینی که به همراه پدرش در تبعید به سر می برد، از دلایل اصلی آغاز اعتراضاتی بود که به سقوط حکومت پهلوی در 22 بهمن 57 منتهی شد اما تنها چند ماه بعد از پیروزی انقلاب و با آغاز اختلافات انقلابیون، حسین خمینی به منتقدان طیفی از روحانیانی پیوست که مقدمات قبضه کردن قدرت را فراهم می آوردند.
 
حسین خمینی در انتخابات دوره اول ریاست جمهوری، جانب «ابوالحسن بنی صدر» را گرفت. با تشدید فشارها بر بنی صدر و قدرت گرفتن بیش تر طیفی از روحانیان، از جمله «محمد بهشتی»، «اکبر هاشمی رفسنجانی»، «محمدجواد باهنر» و «علی خامنه ای» در جمهوری اسلامی، حسین خمینی نیز به تدریج انتقاداتش را صریح تر و علنی تر ابراز کرد تا آن جا که هم در اندرونی بیت آیت الله خمینی زبان به اعتراض گشود و هم در بیرون با سخن‎رانی هایش اعتراضات خود را بیان کرد؛ از جمله آن ها، سخن‎رانی شدیدالحن 11 اردیبهشت سال 60 او در مشهد بود.
 
سانسور و حذف حسین خمینی از این جا به بعد شدت گرفت تا آن جا که اکبر هاشمی رفسنجانی در خاطرات یک شنبه 13 اردیبهشت سال 60 خود می نویسد: «در جلسه هیات رییسه مجلس، سخن‎رانی پریروز حسین آقای خمینی در مشهد مطرح و به همه مطبوعات اطلاع داده شد که حرف‌های او را ننویسند... ظهر، احمد آقای خمینی و آقای صانعی ناهار را مهمان من بودند؛ در مورد حسین آقا و صحبت‌های مشهد بحث شد؛ باید به هر نحو که شده سعی کنیم که محفوظ بماند؛ برخورد را صلاح ندانستیم و راه ارشاد را پیشنهاد کردیم و از اداره تلویزیون، سخت گله داشتند.»
 
احتمالا به دنبال همین جلسه است که در 24 اردیبهشت سال 60، آیت الله خمینی نامه ای به حسین خمینی نوشت و به او «امر شرعی» کرد که از سیاست کناره کند تا در «زمان آتی» از او استفاده شود: «پسرم، حسین خمینی! جوانی برای همه خطرهایی دارد که پس از گذشت ایام، انسان متوجه می شود. من میل دارم کسانی که به من مربوط هستند در این کوران های سیاسی وارد نشوند. من امید دارم که شما مجاهدت در تحصیل علوم اسلامی، با تعهد به اخلاق اسلامی و مهار کردن نفس اماره بالسو، برای آتیه مورد استفاده واقع شوی. من علاوه برنصیحت پدری پیر، به شما امر شرعی می کنم که در این بازی های سیاسی وارد نشوی و واجب شرعی است که از این برخوردها احتراز کنی. من به شما امر می کنم که به حوزه علمیه قم برگرد و با کوشش به تحصیل علوم اسلامی- انسانی بپرداز. از خداوند تعالی توفیق شما و همه محصلین را خواستارم.»
«حمید روحانی» که خود را «تاریخ نگار انقلاب اسلامی» معرفی می کند و سال ها از اعضای ارشد «مرکز اسناد انقلاب اسلامی» بوده، مدعی است که آیت الله خمینی از سخن‌رانی سیدحسین خمینی چنان خشمگین شده که به دامادش، آیت الله «شهاب الدین اشراقی» گفته بود با کمیته مشهد تماس بگیرد و بگوید سیدحسین تحت الحفظ به تهران اعزام شود و اگر مقاومت کرد، او را با تیر بزنند. اما دامادش در تماس با کمیته مشهد تنها دستور آیت الله خمینی درباره اعزام تحت‎الحفظ سیدحسین خمینی به تهران را ابلاغ کرده بود.
 
البته حمید روحانی توضیح نداده که چه گونه به چنین مکالمه ای میان آیت الله خمینی و دامادش درباره یکی از اعضای خانواده خمینی دسترسی پیدا کرده است.
 
حسین خمینی پس از نامه پدر بزرگش، برای تحصیل به قم مراجعت می کند و تا سال ها خبری از او در رسانه ها منتشر نمی شود.
پس از سقوط «صدام حسین»، در سال 84 حسین خمینی به عراق سفر و در آن جا طی چند مصاحبه، برای نخستین بار نظراتش را درباره لزوم جدایی دین و سیاست و مخالفتش را با ولایت فقیه ابراز کرد.
 
حسین خمینی سپس به امریکا رفت و در مهرماه 84 طی سخنانی در موسسه «امریکن اینترپرایز» گفت که امروز مردم ایران دموکراسی و آزادی می خواهند. او هم چنین گفت که بهترین راه برای امریکا، حمایت از جنبش دموکراسی خواهی در ایران است.
 
 
استقرار دموکراسی حتی با دخالت امریکا و مباحثی چون رابطه جمهوری اسلامی با تروریسم از جمله مواردی بود که حسین خمینی در این سخن‏رانی و طی دوره اقامتش در امریکا، درباره آن ها سخن گفت. او هم‏چنین به اختلافش با پدربزرگش، آیت الله خمینی در سال های نخست پس از انقلاب اشاره کرد.
 
با این حال، مدتی بعد از حضور او در امریکا و ایراد سخن‏رانی هایش، با وساطت مادر بزرگش، «خدیجه ثقفی»، همسر آیت الله خمینی به ایران بازگشت و در قم مستقر شد. از زمان بازگشت به ایران اگرچه حسین خمینی هم‎چنان به سکوتش در داخل کشور ادامه داد اما دوبار طی مصاحبه هایی با شبکه «العربیه»، بر مواضع خود به ویژه درباره مخالفت با ولایت فقیه تاکید کرده است.
 
حسین خمینی از جمله در مصاحبه ای با این شبکه خبری که هفتم خرداد 88 و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری منتشر شد، سیستم انتخابات در ایران را مورد تردید قرار داد و درباره نتیجه انتخابات 22 خرداد و ادوار دیگر انتخابات به صراحت گفت: «این حاکمیت است که برنده را تعیین مى کند و نه ملت.»
 
حسین خمینی انتخابات دوم خرداد 76 و انتخاب «محمدخاتمی» را یک استثنا توصیف کرده و گفته بود: «خاتمى را مردم بر سر کار آوردند ولیکن او نتوانست از پیروزى خود به خوبى استفاده کند و خواسته هاى مردم را برآورده سازد زیرا اختیارات قانونى لازم را نداشت.»
 
نوه آیت الله خمینی هم‌چنین به انحراف انقلاب از اهداف اولیه اشاره کرده و گفته بود: «لازم است در کشور احزاب آزاد چپ و راست و ملى گرا فعال باشند و دین را از سیاست جدا کنند.»
 
او راه حل را برگزاری انتخاباتى آزاد و سالم با شرکت همه اقشار مردم و تشکیل مجلسى قانون‎گذار برای تدوین قانونى اساسى برمبناى دیدگاه صحیح اسلامى عنوان کرده بود. البته تاکید داشت که منظورش از قانونى اساسى برمبناى دیدگاه صحیح اسلامى آن است که مشکلات موجود در قانون اساسى ایران برطرف و از اندیشه صحیح اسلامى در تهیه قانون جدید استفاده شود:«آن اندیشه اى که علماى شیعه از بدو تشیع تا کنون برمبناى آن بار آمده و اظهار نظر کرده اند و به طور خلاصه مى توان آن را جدایى دین از سیاست نامید.»
 
حسین خمینی اگرچه چون دو پدر بزرگ نام‎دار و صاحب نفوذ خود، آیت الله خمینی و آیت الله مرتضی حایری یزدی، لباس روحانیت بر تن دارد اما تاکید دارد که خود را یک شخصیت مذهبى لیبرال معرفی کند.او با همه فراز و فرودهای زندگی سیاسی، هم اکنون در آستانه 60 سالگی، در قم زندگی می کند.
 
غیبت حسین خمینی در مراسم خاک سپاری خدیجه ثقفی، همسر آیت الله خمینی که در نخستین روزهای فروردین 88 درگذشت، با وجود روابط نزدیک او با مادر بزرگ، پرسش هایی درباره محدودیت های پیدا و پنهان برای نوه آیت الله خمینی برانگیخت.
 
اگرچه رسانه های رسمی در ایران طی سه دهه گذشته به ندرت از حسین خمینی نام برده اند اما پس از سال 88 و به دنبال حملات مکرر رسانه های نزدیک به سپاه پاسداران به دیگر اعضای بیت آیت الله خمینی، این رسانه ها بارها گزارش هایی درباره اختلافات آیت الله خمینی و نوه اش هم منتشر کردند؛ از جمله خبرگزاری رسمی دولت در دوره محمود احمدی نژاد اتهاماتی را به حسین خمینی وارد کرد. با این حال، حسین خمینی واکنشی علنی به این اتهامات و رسانه ها نشان نداده است.
سیدحسین با آن که هم‏چنان در سیاست رسمی و جاری ایران حضور ندارد اما در سال های اخیر بر شمار اظهاراتش در انتقاد از حکومت فعلی افزوده است.
 
چندی پیش همایشی در تجلیل از پدرش، مصطفی خمینی در تهران برگزار شد اما این عکس ها و تصاویر پسرعمویش، حسن خمینی بود که در این مراسم از سوی خبرگزاری‎ها مخابره شدند.