موشک‌های حوثی‌ها از کجا می‌آید؟

لاشه موشکی که آمریکا به نمایش گذاشت بابک تقوایی - نویسنده و پژوهشگر دفاعی
سیزدهم آذرماه، شورشیان حوثی یمن یک موشک بالستیک کوتاه برد را به سمت فرودگاه بین المللی ملک خالد ریاض پرتاب کردند. اندکی پس از حمله موشکی، مقامات عربستان سعودی و آمریکا از انهدام موفق این موشک در آسمان خبر دادند و بسرعت جمهوری اسلامی ایران را به عنوان تأمین کننده آن معرفی کردند.
 
این دومین بار بود که شورشیان حوثی عملکرد موثر موشکشان را به نمایش گذاشته بودند هر چند که تلفات و آسیب چندانی به همراه نداشت.
 ''حمایت تسلیحاتی در کنار حمایت معنوی ''
 پس از سقوط دولت یمن و به قدرت رسیدن شبه نظامیان حوثی، شمار زیادی از موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد ارتش یمن به دست این نیروها افتاد. این موشک‌ها باقیمانده، ۴۰ فروند موشک اسکاد بی خریداری شده از سوی یمن جنوبی در سال ۱۳۵۸ هجری شمسی و همچنین ۴۵ فروند موشک هواسونگ ۶ ساخت کره شمالی بودند که در سال ۱۳۸۰ و ۱۳۸۱ تحویل ارتش یمن شده بود.
 
با شروع عملیات «طوفان قاطع» علیه حوثی‌ها و متحد آنها یعنی نیروهای وفادار به علی عبدالله صالح، تخمین زده می‌شود که دو سوم تا نیمی از حدود ۸۰ موشک بالستیک اسکاد و هواسونگ و نیمی از صد فروند موشک بالستیک SS-21 ملقب به توچکا (۱۱۵ تیر به همراه چهار پرتابگر متحرک در سال ۱۳۶۷ هجری شمسی از شوروی سابق خریداری شده بود) در حملات هوایی جنگنده‌های ائتلاف به رهبری عربستان در انبارهای مهمات یا در پایگاه‌ها منهدم شدند. روز ۲۸ مارس ۲۰۱۵، تنها چند روز پس از آغاز عملیات طوفان قاطع، سخنگوی ائتلاف به رهبری عربستان مدعی نابود کردن بخش عظیمی از زرادخانه موشک‌های بالستیک شورشیان حوثی شد. اما یک ماه بعد موشک‌های بالستیک باقیمانده به دست افسران سابق ارتش یمن وفادار -به علی عبدالله صالح- آماده و از ۶ ژوئن ۲۰۱۵ به طور مرتب بر ضد اهدافی در عربستان و امارات شلیک شدند. بیشتر آنها را سامانه پدافند موشکی پاتریوت PAC-2+ براحتی منهدم کرد، اما موشکها در مواقعی نیز بسیار مهلک عمل کردند که از میان آنها می‌توان به هدف قرار گرفتن محل استقرار تفنگداران اماراتی با استفاده از یک تیر موشک OTR-21 توچکا در تاریخ ۱۳ شهریور ماه ۱۳۹۴ اشاره کرد که به کشته شدن ۴۵ نیروی نظامی امارات، ۵ نفر از بحرین و ده نفر از عربستان سعودی در یک پایگاه نظامی در مأرب یمن منجر شد.

 در مجموع ۶۳ حمله موشکی از ۶ ژوئن ۲۰۱۵ الی ۳۰ نوامبر ۲۰۱۷ بر ضد اهداف مختلفی در عربستان و امارات از سوی حوثی‌ها صورت گرفت که در ۴۲ مورد، موشکهای بالستیک شلیک شده توسط سامانه های پدافندی پاتریوت و پانتسیر امارات و عربستان ساقط شدند، اما ۲۱ موشک توانستند اهدافشان را از تأسیسات شهری گرفته تا پایگاههای نظامی هدف قرار دهند. برای افزایش احتمال موفقیت، گاهی تا شش موشک همزمان شلیک شد تا شاید یکی از آنها بتواند از گزند پدافند ضد هوایی عربستان در امان بماند. این باعث کاهش تعداد موشکهای بالستیک باقیمانده در اختیار نیروهای حوثی شد و آنها را به فکر تأمین موشکهای بیشتر انداخت.
موشک بالستیک قیام ۱ در رژه هفته دفاع مقدس ۳۱ شهریور ۱۳۹۶ در تهران عربستان، منابع غربی و دولت آمریکا ایران را متهم می‌کنند که علاوه بر موشک، سلاح‌های دیگری از جمله مسلسلهای دستی کلاشنیکوف، موشکهای ضد تانک دهلاویه (نام ایرانی موشک کورنت روسی)، موشکهای طوفان (نمونه ایرانی موشک ضد زره تاو آمریکایی)، موشکهای ضد کشتی سی-۷۰۱ کوثر و سی-۸۰۲ نور را به حوثی‌ها داده است که این آخری موجب آسیب دیدن کشتی های ائتلاف کشورهای عربی چون کشتی تدارکاتی نیروی دریایی امارات متحده عربی شد. دولت آمریکا به رهبری دونالد ترامپ به همین دلیل موضع خصمانه و تهدید آمیز نسبت به سیاست های حمایتی تهران از شورشیان حوثی اتخاذ کرده است.
موشک تندر-۶۹ که نخستین بار در رزمایش پیامبر اعظم ۴ آزمایش شد (بالا) و موشک قاهر-۱، این موشک زمین به زمین تغییر یافته موشک پدافند ضد هوایی SA-2 است کابوس عربستان
در تاریخ ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۷ مصادف با ۳۱ تیرماه ۱۳۹۶، موشکی بالستیک به سمت شهر ینبع البحر استان المدینه عربستان سعودی شلیک شد که نیروی پدافند هوایی عربستان سعودی نتوانست آن را منهدم کند و سرانجام موشک با برخورد به تاسیسات نفتی آرامکو موجب ایجاد آتش سوزی شد. چیزی که مقامات عربستانی ابتدا علت آن را نقص فنی یک ژنراتور برق اعلام کردند. این موشک بر خلاف موشکهای قبلی بردی بالغ بر ۸۵۰ کیلومتر داشت. سالم ماندن قسمت انتهایی بدنه آن نشان می‌داد که موشک چند مرحله ای بوده و پیش از اصابت مخزن سوخت از کلاهک جدا شده است. این نشانه‌ها برای عربستان و آمریکا حاکی از آن بود که این موشک که حوثی‌ها برکان ۲-اچ می‌نامیدند بر خلاف موشک‌های بالستیک قاهر-۱، برکان-۱ و برکان-۲ که به ترتیب موشکهای SA-2 و اسکاد بی و هواسونگ ۶ ساخت شوروی سابق و کره شمالی بودند یک موشک ایرانی و به احتمال زیاد موشک قیام-۱ بوده است.
موشکهای برکان ۱ به نمایش درآمده از سوی حوثی‌ها و نیروهای وفادار به علی عبدالله صالح چیزی نبودند جز موشکهای بالستیک اسکاد خریداری شده در گذشته در تاریخ ۴ نوامبر ۲۰۱۷ مصادف با ۱۳ آبان ۱۳۹۶-سالگرد اشغال سفارت آمریکا- نیروهای حوثی یک موشک دیگر به سمت فرودگاه بین‌المللی ملک خالد ریاض شلیک کردند. در ابتدا مقامات سعودی مدعی انهدام موفقیت آمیز موشک توسط سامانه پدافند هوایی پاتریوت بودند، اما فیلم ها و تصاویر منتشر شده از شب سانحه حاکی از آن بود که سر جنگی یا کلاهک موشک مورد نظر به جنوب غرب فرودگاه بین‌المللی ریاض برخورد کرده و موجب بسته شدن آن شده است. آنچه موشکهای پدافندی پاتریوت PAC-2 عربستانی ساقط کرده بودند، در واقع بدنه یا مخزن سوخت موشک بود که در فاز آخر پرواز از آن جدا شده بود و چون سرعت کمتر و سطح مقطع راداری بیشتری داشت موشکهای پاتریوت را به خودش جلب کرده بود، در حالی که سر جنگی بدون هیچ آسیبی به مسیرش ادامه داد.
پوستر به نمایش درآمده در نشست خبری وزارت امور خارجه آمریکا در واشنگتن در روز ۱۴ دسامبر نشان دهنده مشابهت دریچه‌های سوخت بدنه دو موشک برکان ۲-اچ پرتاب شده در روزهای ۳۱ تیر و ۱۳ آبان سال جاری با موشک قیام-۱ است عربستان سعودی می‌گوید که لاشه هر دو موشک پرتاب شده در روزهای ۳۱ تیر و ۱۳ آبان را به ایالات متحده تحویل داده تا آنها را به نمایش عمومی بگذارد و توجه شورای امنیت سازمان ملل را به خود جلب کند.
لاشه موشک‌ها
روز ۱۴ دسامبر در مراسمی در یک پایگاه نظامی در نزدیکی واشنگتن لاشه دو موشک برای خبرنگاران به نمایش گذاشته شد. دریچه های مخزن سوخت آنها دقیقا مشابه دریچه‌های مخازن سوخت موشک قیام-۱ نیروی هوافضای سپاه پاسداران تولید صنایع موشکی شهید باقری بود و لوگوی این شرکت در بسیاری از قطعات موشک به چشم می‌خورد. همچنین جنس مخازن سوخت از آلیاژ آلومنیوم بود - برخلاف فولاد ضد زنگ موشک‌های برکان ۱ (اسکاد بی) و برکان ۲ (هواسونگ ۶). انتهای موشک‌ها فاقد بالچه های پایدار کننده بود که تنها در موشک قیام ۱ دیده می‌شود که از دریچه‌های تغییر دهنده نیروی رانش خروجی از موتور بهره می‌برد. همچنین بوضوح قطعه قطعه کردن موشک‌ها و جوش دادن دوباره قطعات آنها در محلی غیر از کارخانه در محل لوله‌های سوخت آنها دیده می‌شد.
لاشه دو موشک برکان ۲-اچ که بر ضد تاسیسات آرامکو و فرودگاه بین المللی ریاض به ترتیب در روزهای ۳۱ تیر و ۱۳ آبان سال جاری شلیک شدند در نشست خبری روز ۱۴ دسامبر به نمایش گذاشته شدند تا خبرنگاران آنچه را نیکی هیلی اثر انگشت ایران خواند ببینند عربستان سعودی در سال ۱۳۹۴ قراردادی برای خرید ۲۱ سامانه پدافندی پاتریوت PAC-3 و تعداد ۳۲۰ تیر موشک پدافندی MIM-104F با آمریکا منعقد کرد، سامانه‌هایی که کارشناسان معتقدند بطور موثرتری می‌توانند علیه موشک‌های بالستیک برکان ۲ اچ و قیام ۱ که سر جنگی آنها جدا می‌شوند عمل کنند، اما تا پایان سال ۲۰۱۷ تنها ۱۶ سامانه و ۵۰ تیر از موشک‌هایش تحویل داده شده که هنوز عملیاتی نیست و راه اندازی و استقرار آنها به جای سامانه‌های قدیمی PAC-2 و PAC-2+ ارتقا یافته تا پایان سال ۱۳۹۷ شمسی زمان می‌برد و تا آن زمان عربستان سعودی را در مقابل این نوع موشکهای بالستیک آسیب‌پذیر می‌کند.
تحویل انبوه موشک‌های بالستیک قیام-۱ به نیروی هوافضای سپاه پاسداران از سوی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۹۲ در پارچین ناتوانی عربستان سعودی در مقابله با خطر موشکهای بالستیک برکان ۲-اچ یا قیام-۱ اکنون بطور گسترده ای رسانه ای شده تا این کشور از آمریکا در خواست کمک و سعی کند با فشار سیاسی مانع استفاده بیشتر نیروهای حوثی از این موشکها شود. دولت آمریکا معتقد است که این موشکها به نیروهای حوثی فروخته شده و این نقض تحریمهای تسلیحاتی است که ایران را از فروش هرگونه صادرات و فروش تسلیحات به کشورهای دیگر منع می‌کند.
مقایسه لاشه دو موشک برکان ۲-اچ و موشک قیام-۱
پوستر به نمایش در آمده در نشست خبری وزارت خارجه آمریکا؛ نمونه یک جوش صنعتی کارخانه‌ای (سمت چپ) و جوشکاری غیر کارخانه‌ای و صحرایی (سمت راست) در لاشه بدنه موشکهای برکان ۲-اچ
لوگوی صنایع شهید باقری، سازنده موشکهای بالستیک ایران در لاشه موشک‌های سقوط کرده در عربستان